İsrail Krallığı (birleşik monarşi)

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

Birleşik İsrail Krallığı Tanah'ta anlatıldığı üzere İsrail topraklarında MÖ 1050 ve MÖ 930 yılları arasında var olmuş bir birleşik monarşiydi. Ön bilgi Tanah'a göre, birleşik krallık çağından evvel İsrailoğulları denen on iki kabile konfederasyon şeklinde yaşıyorlardı. MÖ 1025 civarında dış tehditler yüzünden İsrail Krallığını oluşturdular. Dönemin liderlerinden olan hakim Samuel MÖ 1020'de Bünyamin kabilesinden Şaul ben Kiş'i krallığın başına getirtti. Onun ardından gelen Kral Davud (David olarak da bilinir) döneminde (MÖ 1006) ise krallık en güçlü dönemini yaşadı. Davud, (Şaul'un ardından geçici krallık yapan Ish-bosheth sayılmazsa) ülkenin ikinci kralı oldu ve Kudüs'ü başkent ilan etti. Bundan evvel, Şaul'un döneminde başkent Gibeah, Ish-bosheth'in zamanında ise başkent Mahanaim idi. Davud'in krallığının ilk yedi yılında ise başkent Hebron'du. Şaul'den sonra Davud İsrail kabilelerini tekrar birleştirmeyi başardı. Güçlü askeri birlikler kurup Filistiler gibi bölgedeki azılı düşmanlarını yendi ve sınırlarını güvence altına aldı. Davud'un zamanında birleşik İsrail Krallığı askeri anlamda üstünlük kurup refah içinde yaşadı. MÖ 930'da ülke kuzeyde İsrail Krallığı ve güneyde Kudüs'ü içine alan Yehuda Krallığı olmak üzere ikiye bölündü. Tarih Monarşi ve tanahsal kronoloji Birleşik monarşinin dört kralı oldu: Bünyamin kabilesinden Şaul ben Kiş, Şaul'un oğlu Ishbaal (Ishbosheth), Şaul'un damadı Yehuda kabilesinden Davud, Davud'un oğlu Şelomo (Süleyman peygamber). Şaul'un döneminde başkent Gibeah iken ardından gelen Ishbaal'in İsrail'inde başkent Mahanaim ve Davud'in Yehuda'sında başkent Hebron'du. Davud krallığı tekrar birleştirince başkenti Kudüs yaptı. Tanah'ta konuyla ilgili bölümlerin başlangıcında başkentin Şiloh olarak görüldüğünden bahseder; yapılan arkeolojik çalışmalar sonucunda da Şiloh'un dini başkent olma ihtimali üzerinde durulur. Birleşik Monarşinin Kökenleri Tevrat metinlerine göre, Birleşik Monarşi, daha önce parçalanmış İsrailli konfederal kabileleri birleştirip yönetmeye yönelik halk arasında artan fikirle ortaya çıkmıştır. Artan Filistinli ve komşu kabilelerin baskıları, İsraillilerin birleşmelerine zorlamıştır. İç Savaş Birinci Samuel Kitabına göre, Tanrı'ya karşı çıkmasından dolayı, Şaul'un hükümranlığı düştü ve krallığı başka hanedanlığa verildi. Bazı belgeler Şaul'un sadece iki yıl hükmettiğini söyler. Bazı el yazmaları ise bunu kırk iki yıl olarak gösterir. Kutsal kitaba göre, Şaul, Filistinlilerle gerçekleşen bir savaşta yaşamını yitirir. Davut ve Şaul aralarındaki hüsumetten dolayı düşman olur. Kaynaklara göre, Şaul'un oğlu Yonathan ve Şaul'un kızı Mihal, Davut'a Şaul'dan kaçması için yardım ettiler. Bu yardım, Şaul'un ölümünden kısa bir dönem önce yumuşamayı sağladı. Şaul'un varisi İşbaal, İsrail'in yönetimini üstlenir Samuel kitabına göre ve öldürülmeden önce, iki yıl hükmeder. Sadece Yehuda kralı olan Davut, İşbaal'in yerine Kral olarak atandı. Bazı Kutsal kitap bilimcilerine göre, İşbaal'in öldürülmesinden Davut sorumluydu ve isyanlara karşı duruş göstermesi de bu sorumluluğu örtbas etmek istediğindendi. İsrailli isyancılar, Davut'un oğlu Abşalom'u yeni kral olarak atarlar. Kutsal kitaba göre, İsrailli isyancılar Yehuda'yı ele geçirir ve Davut'u Ürdün'e sürgüne yollarlar. Samuel kitabına göre, daha sonra Davut karşı bir saldırı yapar ve kazanır. Bu esnada oğlu Abşalom'u yitirir. Yehudayı aldıktan sonra, İsrail üzerinde gücünü tekrar kazanır. Daha sonralarda birçok İsrailli isyan ortaya çıkar ve Davut bunların hepsini bastırır. Altın Çağ Tanah'a göre, Davut sonunda Yehuda ve İsrail'i birleştirmeyi başarır. Bazı modern arkeologlar, iki farklı kültürün ve iki farklı coğrafyanın devam ettiğini ve eğer bir politik birleşmişlik varsa bile bunun pratikte, iki millet arasındaki ilişkilerde hiçbir farklılığa neden olmadığına inanır. Davut, Yehuda ve İsrail düşmanlarına karşı birçok başarılı askeri müdahalelere girişti ve Filistinliler gibi husumetli olduğu birçok komşusunu uzakta tutmayı başardı. Böylece güvenli sınırlar oluşturdu. Kral Davut hükümdarlığında, İsrail, krallıktan imparatorluğa yükseldi ve etki alanı, askeri ve politik olarak, Orta Doğu'da büyüdü. Birçok küçük ticari çıkarların olduğu devleti kontrol etmekteydi. İmparatorluk sınırları Akdeniz'den Arap çölüne, Kızıl Deniz'den Fırat Nehri'ne kadar uzadı. Davut'un ölümünden sonra, yerine Şlomo geçti. Şlomo krallığı, kendinden büyük olan abisi Adoniya'nın elinden hoş görülmeyen bir şekilde aldı ve sonra onu öldürdü. Adına (Barış) yakışır bir şekilde, Şlomo hükümdarlığı esnasında, millet daha önce görmediği barışı yaşadı. Birçok bilim insanı Şlomo'yu erdem sahibi bir lider olarak görmez. Şelomo birçok büyük şehri yeniden inşa etti. Bunların içinde kazılarla kanıtlanmış, Megiddo, Hazor ve Gezer şehirleri de vardır. Davut ve Şlomo, kutsal kitaba göre, Sur kralıyla güçlü ilişkiler kurdu. Bunun karşılığında Sur'a toprak verdiler. Hem Davut hem de Şlomo, Sur'dan zanaatkar, vasıflı işçi, para, mücevher ve diğer ürünler aldılar. Davut Sarayı ve Şlomo Tapınağı, Sur'dan getirilenlerle yapıldı. Birleşik Monarşinin Sonu Şlomo'nun ölümünden sonra, kuzeyde on kabileden oluşan kısım, güneyde Kudüs tarafından domine edilen kesim ve güney kabileleri arasındaki gerilim kaynama noktasına ulaştı. Şlomo'nun yerine geçen Rehoboam, kuzeyin ekonomik şikayetleriyle düzgün ilgilenemediğinde, birleşik monarşi, kuzeyde İsrail Krallığı ve güneyde Yehuda üzere ikiye ayrıldı. Kuzey İsrail Krallığı, milattan önce 722 yılına kadar özgürce ayakta kaldı. Daha sonra Asur İmparatorluğu tarafından işgal edildi. Güney Yehuda Krallığı ise milattan önce 586 yılına kadar ayakta kaldı. Babil İmparatorluğu M.Ö. 586'da işgal etti. Tarihçiler eski kronolojilerden William F. Albright yeni kronolojilerden ise Gershon Galil'in kaynaklarını kullanırlar. Aşağıdaki listedeki bütün tarihler MÖ'dir küçükresim|250px|sağ|MÖ 830'ler Tarihsel kaynaklar Standart kaynak eleştirisine göre, Kutsal Kitap'taki Samuel Kitapları çeşitli kaynak metinlerin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş gibi görünmektedir. İlk kitabın ilk bölümlerinde iki ana kaynak tespit edilmiştir: monarşi yanlısı kaynak ve monarşi karşıtı kaynak. Monarşi karşıtı kaynak Samuel'i başlangıçta Filistîleri yenmiş, halkın bir yönetici talebini gönülsüzce kabul etmiş ve Saul'u kâhinlik yoluyla seçmiş olarak tasvir eder. Öte yandan monarşi yanlısı kaynak Saul'un ilahi doğumunu (daha sonra Samuel'e atıfta bulunacak şekilde düzenlenmiştir) ve Ammonlulara karşı başarılı liderliğini anlatır, bu da halkın onu kralları olarak istemesine neden olmuştur. Bununla birlikte, birçok bilim adamı Samuel Kitapları'nda metnin çağdaş bir anlatım olmayabileceğini gösteren anakronizmler bulmaktadır. Bu anakronizmler arasında daha sonraki zırhlara, deve kullanımına, süvarilere (savaş arabalarından farklı olarak) ve demir aletlere yapılan atıflar yer alır. Çoğu bilim adamı Samuel Kitapları'nın, anlatılan olayların gerçekleştiği iddia edilen 10. yüzyılda değil, M.Ö. 8. yüzyılda derlendiğine inanmaktadır. Metin muhtemelen Tesniye kitabında anlatılan olaylardan sonra İsrail tarihindeki boşluğu doldurmak için tarihi ve efsanevi kaynaklar kullanılarak oluşturulmuştur. Arkeolojik Bulgular 1990'larda Tel Aviv Üniversitesi'nden bir arkeolog olan Israel Finkelstein, Demir Çağı İsrail'inin stratigrafisi için "Düşük Kronoloji" adı verilen bir teori önermiştir. Bu teori, geleneksel olarak MÖ 10. yüzyılda İncil'deki Birleşik Monarşi ile ilişkilendirilen mimari yapıların çoğunun aslında MÖ 9. yüzyıla ait olduğunu öne sürmüştür. Finkelstein bu durumun söz konusu anıtların geleneksel tarihlendirmesine meydan okuduğunu ileri sürmüştür. Finkelstein'ın teorisi birleşik monarşinin tarihselliğini sorgulamakta ve İncil'deki anlatıların doğru bir tarihten ziyade "yaratıcı bir ifade" olabileceğini öne sürmektedir. Davut ve Süleyman'ın varlığını kabul etmekle birlikte, İsrail Krallığı ve Yahuda Krallığı'na ilişkin en eski bağımsız referansların daha sonraki tarihlere ait olduğuna işaret etmektedir. Finkelstein'ın görüşleri, "Değiştirilmiş Geleneksel Kronoloji" öneren Amihai Mazar da dahil olmak üzere diğer akademisyenlerin eleştirilerine maruz kalmıştır. Bu alternatif kronoloji, arkeolojik keşifleri M.Ö. 10. yüzyıla tarihlendirirken Yüksek Kronoloji ile ilgili bazı sorunları da ele almayı amaçlamaktadır. Her ne kadar Amélie Kuhrt (University College London) "birleşik monarşi dönemine ait hiçbir kraliyet yazıtının bulunmadığını (aslında çok az yazılı materyal vardır) ve Davut ya da Süleyman'a dair tek bir çağdaş referansın olmadığını" kabul etse de, şu sonuca varmaktadır: "Buna karşın, onuncu yüzyılla ilişkili olması muhtemel olan, çeşitli yerleşimlerdeki önemli gelişme ve büyümeye dair kanıtlar da dikkate alınmalıdır. " Kenneth Kitchen (Liverpool Üniversitesi) benzer bir sonuca vararak "onuncu yüzyıl Kenan fiziksel arkeolojisinin, arazisinde birleşik bir devletin eski varlığıyla tutarlı olduğunu" savunmaktadır. Son yıllarda, çeşitli arkeolojik bulgular tartışmaya katkıda bulunmuştur. Eilat Mazar, Kudüs'te Kral Davut'un sarayını keşfettiğini iddia ederken, diğer arkeologlar da benzer iddialarda bulunmuştur. Khirbet Qeiyafa'da yapılan kazılar Yahuda'da kentleşmenin daha önce düşünülenden daha erken olduğunu göstermiş ve M.Ö. 10. yüzyılda kentleşmiş bir krallık fikrini desteklemiştir. Tüm arkeologlar Mazar ile aynı fikirde değildir ve arkeolog Aren Maeir bu tür iddialar ve Mazar'ın tarihlendirmesi konusunda şüphelidir.Jewish Study Bibleda (2014) Oded Lipschits Birleşik Monarşi kavramının terk edilmesi gerektiğini belirtirken, Aren Maeir Birleşik Monarşiyi destekleyen yeterli kanıt olmadığına inanmaktadır. Ağustos 2015'te İsrailli arkeologlar, Goliath'ın doğduğu varsayılan Gath antik kentinin kalıntılarında devasa surlar keşfetti. Surların büyüklüğü, Gath'ın M.Ö. 10. yüzyılda büyük bir şehir olduğunu, belki de o dönemde Kenan'daki en büyük şehir olduğunu göstermektedir. 2018 yılında arkeolog Avraham Faust (Bar-Ilan Üniversitesi) Tel 'Eton'da (İncil'deki Eglon olduğuna inanılan) yaptığı kazılarda, temelleri Karbon-14 analiziyle genellikle Saul, Davut ve Süleyman'a atfedilen MÖ 11.-10. yüzyıl sonlarına tarihlendirilen ("vali konutu" olarak adlandırdığı) elit bir ev ortaya çıkardığını duyurdu. Böyle bir tarihleme, Davut zamanında merkezi bir devletin var olduğu tezini güçlendirecektir. Ayrıca bakınız İsrail Krallığı (Kuzey) Yehuda Krallığı Tarihteki Yahudî devletleri Kaynakça Kategori:Yahudilik Kategori:MÖ 1030'larda kurulan bölgeler ve ülkeler Kategori:MÖ 10. yüzyılda varlığı sona eren bölgeler ve ülkeler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

İsrail Krallığı (birleşik monarşi)

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi