İzmir-Eğirdir demiryolu

[bullvar_katip]

İzmir-Alsancak – Eğirdir demiryolu, Türkiye'nin batısında ve güneybatısında, İzmir-Alsancak ile Eğirdir arasında bulunan TCDD'ye ait uzunluğundaki ana demiryolu hattıdır. Ege Bölgesi'nde Kıyı Ege'yi İç Ege'ye bağlayan ve Türkiye'nin en eski demiryolu hattı olan hat, TCDD 3. ve 7. Bölge'nin sorumluluk alanı içerisinde yer almakta ve TCDD Taşımacılık tarafından işletilen Göller Ekspresi Anahat Trenleri'ne ve Basmane - Denizli, Basmane - Ödemiş, Basmane - Tire, Basmane - Nazilli, Söke - Denizli ve Söke - Nazilli Bölgesel Trenleri'ne ve İZBAN A.Ş. tarafından işletilen Banliyö Trenleri'ne hizmet vermektedir. [[Dosya:TR Izmir asv2020-02 img19 Alsancak Station.jpg|küçükresim|sol|250x250px|Hattın başlangıç noktası İzmir Alsancak Garı]] Tarihçe Osmanlı hükûmeti, İngiliz sermayeli Ottoman Railway Company / Osmanlı Demiryolu Şirketi (ORC)'ne 22 Eylül 1856'da İzmir'den Aydın'a demiryolu inşa edilmesi için imtiyaz vermiştir. Aynı yıl inşasına başlanan demiryolu hattı 30 Ekim 1858'de Gaziemir'e ulaşarak kısmen hizmete girmiş ve Türkiye'deki ilk demiryolu hattı olmuştur. ORC Şirketi'nin yaşadığı mali sıkıntılar sebebiyle demiryolu hattının kalan kısımlarının inşası kısmen yavaşlamış olsa da hat 24 Aralık 1860'ta Torbalı'ya, 15 Kasım 1862'de Selçuk'a ve 1 Temmuz 1866'da ise Aydın'a ulaşarak tamamen hizmete girmiştir. ORC Şirketi 1881'de mevcut hattın Aydın'dan Denizli ve Dinar'a uzatılması için yeni bir imtiyaz elde etmiştir. Aynı yıl inşasına başlanan demiryolu hattı, 1 Temmuz 1882'de Sarayköy'e ve inşaat işlerindeki kısa süreli bir gecikmenin ardından 13 Ocak 1889'da ise Denizli ve Dinar'a ulaşmıştır. İngiliz sermayeli ORC Şirketi, Alman sermayeli Chemins de Fer Ottomans d'Anatolie / Osmanlı Anadolu Demiryolları (CFOA) Şirketi ile rekabet edebilmek için demiryolu hattını Konya'ya kadar uzatmayı amaçlamış ve bu kapsamda 1912'de hat Eğirdir'e uzatılmıştır. Ancak gerek yetersiz planlama gerekse de 1914'te I. Dünya Savaşı'nın başlaması nedeniyle hattaki tüm inşa faaliyetleri durdurulmuştur. Savaş sırasında demiryolu hattına Osmanlı hükûmeti tarafından ele konulmuş ve hat askeri birliklerin taşınması için kullanılmıştır. ORC Şirketi, savaştan sonra demiryolu hattının kontrolünü tekrar eline almış, ancak herhangi bir hat uzatma faaliyetinde bulunmamıştır. ORC Şirketi ana hat imtiyazı haricinde aldığı küçük çaplı imtiyazlarla daha kısa şube hatları da inşa etmiştir. Bu kapsamda 30 Ekim 1858'de Gaziemir - Seydiköy, 27 Temmuz 1860'ta Şirinyer - Buca, 1883 ve 1884'te Torbalı - Çatal - Ödemiş ve Çatal - Tire, 13 Ekim 1889'da Goncalı - Denizli, 29 Aralık 1889'da Sütlaç - Çivril ve 1 Aralık 1890'da ise Ortaklar - Söke şube demiryolu hatları hizmete girmiştir. 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra alınan demiryollarının millileştirilmesi kararı kapsamında ORC Şirketi 1 Haziran 1935'te TCDD tarafından satın alınarak feshedilmiş ve şirkete ait tüm demiryolu hatları TCDD'nin denetimine girmiştir. Hat, TCDD tarafından devralındıktan sonra 1936'da Afyonkarahisar – Karakuyu demiryolu ile Afyonkarahisar'a, Gümüşgün – Burdur şube demiryolu ile Burdur'a ve Bozanönü – Isparta şube demiryolu ile Isparta'ya demiryolu bağlantısı sağlanmıştır. Hattın Çivril Şube hattı 1988 yılında işletmeye kapatılmıştır. Çivril Garı ve binalar kompleksi korunması gerekli kültür varlıkları olarak tescil edilmiştir. Hattın doğu aksındaki son istasyonu olan Eğirdir Garı, 2003'te kapatılmış ve hat, batıda Bozanönü - Isparta şube demiryolu'nun başlangıç noktası olan Bozanönü Tren İstasyonu'nda bitecek şekilde yeniden düzenlenmiştir. Böylece hattın toplam uzunluğu olmuştur. Hattın kısımları ve açılma tarihleri Tren hatları A. TCDD Taşımacılık Tarafından İşletilen Hatlar 1. Anahat Trenleri Göller Ekspresi 2. Bölgesel Trenler Basmane - Denizli Basmane - Ödemiş Basmane - Tire Basmane - Nazilli Söke - Denizli Söke - Nazilli B. İZBAN A.Ş. Tarafından İşletilen Tren Hatları 1. Banliyö Trenleri bağlantı=İZBAN|20x20px|İZBAN (Selçuk - Aliağa) Banliyö Treni Merkez Hattı & Güney Hattı Ayrıca bakınız Çamlık Buharlı Lokomotif Müzesi Notlar Kaynakça Dış bağlantılar TCDD resmî sitesi TCDD Taşımacılık resmî sitesi İZBAN resmî sitesi Kategori:Türkiye'deki demiryolu hatları Kategori:Osmanlı İmparatorluğu'ndaki demiryolu hatları Demiryolu Demiryolu Demiryolu Demiryolu Demiryolu Demiryolu Kategori:Türkiye'deki standart hat açıklıklı demiryolu hatları Kategori:1858'de tamamlanan ulaşım altyapısı Kategori:1866'da tamamlanan ulaşım altyapısı Kategori:1889'da tamamlanan ulaşım altyapısı Kategori:1912'de tamamlanan ulaşım altyapısı Kategori:2010'da tamamlanan ulaşım altyapısı Kategori:2016'da tamamlanan ulaşım altyapısı Kategori:2017'de tamamlanan ulaşım altyapısı