İzmir Körfezi

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

İzmir Körfezi, Türkiye'de Karaburun Yarımadası ile Foça arasından başlayarak İzmir'i merkezden çevreleyen ve Ege Denizi'nin devamı olan bir körfezdir. Coğrafya İzmir Körfezi, Karaburun Yarımadası'ndaki Kanlıkaya Burnu ile Foça'daki Aslan Burnu arasındaki 13 deniz mili açıklıktan başlar. Körfez şekil konum itibarıyla üç kesime sahiptir. Birincisi iç körfez olarak adlandırılan ve Çiğli'deki eski dalyan ile Balçova arasında kalan kısımdır. İkincisi orta körfez olarak nitelendirilen ve Çiğli'deki tuzla ile Güzelbahçe arasındaki bölümdür. Üçüncüsü ise bu alanın batısında kalan dış körfezdir. Körfezin yüzey alanı 960,4km iken kıyı şeridi 464km uzunluğundadır. İzmir Körfezi'nde yer alan Uzunada, Türkiye'nin en büyük dördüncü adasıdır. Körfez içerisinde konumlanan diğer başlıca adalar Hekim Adası ve Karantina Adası'dır. Urla kıyısında dört ada ve iki kayalıktan oluşan Çiçek Adaları konumlanır. Foça kıyısında yer alan Foça Adaları ise en büyüğü Orak Adası olan dokuz ada ve kayalıktan oluşmaktadır. Büyükada, Karaburun kıyılarında bulunan birkaç adadan biridir. Körfeze dökülen on yedi akarsu mevcuttur. Bunlar arasında Gediz Nehri ve Meles Çayı yer almaktadır. Körfezin kuzeydoğusunda Gediz Nehri'nin taşıdığı alüvyonlarla oluşan Gediz Deltası yer almaktadır. 19. yüzyılın sonlarında nehrin körfezi dolduracağı endişesiyle yeni bir nehir yatağı oluşturulmuş ve nehrin akış yönü değiştirilmiştir. Taşlıtepe, Değirmentepe ve Üçtepeler, eskiden birer adayken Gediz'le birlikte gelen malzeme ile karaya bağlanmıştır. Gediz Deltası'nda bulunan Çamaltı Tuzlası, Türkiye'nin en büyük tuzlasıdır. Yine burada bulunan Homa Dalyanı, körfezdeki beş dalyandan günümüze ulaşan son dalyandır. Körfez, konumu sayesinde şiddetli rüzgârlardan korunaklıdır (Karaburun Yarımadası'ndaki Akdağ, kuzeyde Yamanlar Dağı ve güneyde Balçova tepeleri rüzgârı kesmektedir). Güney kıyısında, İzmir Marina yat ve yelken sahipleri için sığınma imkânı sağlar. Dış körfez rüzgâra açık daha geniş ve daha derindir. İç körfezde derinliğin azaldığı yerlerde ışıklı şamandıralar bulunmaktadır. İzmir Körfezi'nin su sirkülasyonunu artırmak ve su kalitesini iyileştirmek amacıyla bir rehabilitasyon projesi hayata geçirilmektedir. Proje kapsamında 9,5 milyon m'lik alanda dip taraması yapılması, 13,5 kilometre uzunluğunda, 250 metre genişliğinde ve 8 metre derinliğinde sirkülasyon kanalı açılması ve çıkarılan malzeme ile körfezin kuzeyinde iki adet doğal yaşam adası oluşturulması planlanmaktadır. Jeoloji İzmir Körfezi, Kuaterner jeolojik zamanında oluşmuştur. Körfezin doğu-batı yönlü çukurluğu fayların kırılmasıyla meydana gelmiştir. 2016'da körfezde dört yeni fay hattı tespit edildi. Flora ve fauna Körfezin kuzeydoğu kıyıları (Foça kıyıları) Akdeniz foklarına barınak durumundadır. Körfezde kefal, levrek, çipura, barbun, kalamar bolca yakalanır. Deniz tavşanı, horozbina, tüplü boru kurdu, endemik taş mercanı gibi canlıların da yaşadığı bilinmektedir. Ayrıca dış körfezde laos, vatoz, kalkan balığının yanı sıra fok ve yunus gibi memeli canlılara da sıkça rastlanır. Körfezin kuzeyindeki İzmir Kuş Cenneti ve güneyindeki Çakalburnu Lagünü, kuşların üreme alanıdır. 2019 yılında yeni bir tür olarak değerlendirilen bir boru kurdu körfezde tespit edildi. Tarihçe [[Dosya:Izmir by Piri Reis.jpg|küçükresim|200px|Pîrî Reis tarafından çizilen, İzmir Körfezi'ni ve körfezi çevreleyen alanları gösteren harita.]] Körfez çevresinde ilk yerleşimlerin Neolitik Çağ'da olduğu kabul edilmektedir. En bilinen yerleşim yeri MÖ 3300'lerde Bayraklı civarında kurulan Smirni antik kentidir. Ankara Muharebesi'nin ardından İzmir'e gelen Timur, Aralık 1402'de İzmir Liman Kalesi ve çevresini ele geçirmiş ve kalenin yıkılması emrini vermiştir. I. Dünya Savaşı sırasında Mart 1915'te Sancakburnu Kalesi ile Urla açıklarında ve Mayıs 1916'da Uzunada çevresinde deniz savaşları yaşanmıştır. Ekonomi İzmir Limanı, körfezin doğusunda yer alan bir yük ve yolcu limanıdır. Ülkenin konteyner hacmi bakımından yedinci, kargo tonajı bakımından on üçüncü büyük limanıdır. Derinlik itibarıyla iç körfez deniz taşımacılığına uygundur. Körfezdeki dokuz iskeleden vapur ve arabalı vapur seferleri yapılmaktadır. İç körfez İzmir'in ulaşımı açısından önemli bir yere sahiptir. Dış körfezde sadece yaz aylarında beş iskeleye yolcu taşınmaktadır. Dış körfez kıyısındaki Mordoğan, Karaburun ve Foça gibi yerleşimlerde balıkçılık gelişmiştir. Karaburun Yarımadası'nın körfez kıyılarında çiftlik balıkçılığı ve süngercilik yapılır. Açık deniz balıkçılığı Mordoğan-Karaburun-Foça üçgeninde yaygındır. Körfezin iki yakasının köprü ve tüp geçit ile birleştirilmesini öngören İZKARAY projesi, Balçova ve Çiğli ilçeleri arasında karayolu ve demiryolu bağlantısı öngörmektedir. Batıklar İzmir Körfezi'nde bilinen beş batık vardır. Sancakburnu Kalesi açıklarında 16,4 metre derinlikte, 1957'de birbirine çarparak batan biri 118 metre diğeri 86 metre uzunluğunda iki geminin enkazı bulunmaktadır. En son 2017'nin başında keşfedilen, 1800'lerin sonunda batan bir yük gemisi olduğu düşünülen, Güzelbahçe açıklarında 42 metre derinlikte bulunan ve 78 metre uzunluğunda olan bir batık daha mevcuttur. Ayrıca I. Dünya Savaşı sırasında körfezde bir ila dört geminin batırıldığı belirtilmektedir. Sancakburnu Kalesi önünde bulunan onlarca batık 1967'de ve sonraki yıllarda denizden çıkarılmıştır. Kirlilik Körfez çevresinde 200.000 kişinin yaşadığı dönemde atık suların körfeze boşaltılması belirgin bir soruna yol açmıyordu. Ancak nüfusun 500.000'i geçmesi ve sanayileşme ile birlikte körfezin kendisini yenileme kapasitesinin üzerinde bir atık körfeze karışmaya başladı. Bu dönemde kirlilik fark edilir bir hâl aldı ve halk denize giremez oldu. 1990'larda nüfusun 1,7 milyonu aşmasıyla kirlilik seviyesi çok yükseldi ve balıklarda ağır metal izlerine rastlandı. 1992'de İZSU tarafından Büyük Kanal Projesi adı verilen arıtma ve kanalizasyon sistemi kurulmaya başladı. Ekim 2002'de devreye giren sistem ile körfeze atık su boşaltımının önüne geçildi. 2010'lu yıllara gelindiğinde körfezdeki kirliliğin giderildiği ve deniz yaşamının normale döndüğü gözlendi. İZSU'nun 2000'den beri yürüttüğü İzmir Körfezi Oşinografik İzleme Projesi ile körfezdeki temizlenmenme takip edilmektedir. Etkinlikler küçükresim|250px|Güzelbahçe'deki Siteler plajı, şehir merkezine en yakın Mavi Bayraklı plajdır. Yelkencilik iç körfezde iki ayrı İzmir kulübüyle (Karşıyaka SK ve Göztepe SK) desteklenen önemli bir spor dalıdır. 2017'den beri her yıl düzenlenen İzmir Körfez Festivali ile körfezde yat, yelken, kano, kürek ve dragon yarışları yapılmaktadır. Körfez kıyılarında İzmir Müze Gemiler ve Zübeyde Hanım Eğitim ve Müze Gemisi bulunmaktadır. Körfezde altısı Urla'da, dördü Foça'da, üçü Karaburun'da ve biri Güzelbahçe'de olmak üzere on dört tane Mavi Bayraklı plaj vardır. Körfezde on iki noktada kültür ve tabiat varlıklarının korunması amacıyla dalış yasağı uygulaması mevcuttur. Ayrıca bakınız Türkiye'deki körfezler listesi Ragıp Paşa Dalyanı Kaynakça Dış bağlantılar

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

İzmir Körfezi

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi