Kafkas avcı-toplayıcılar

[bullvar_katip]

[[Dosya:Kaukasus.jpg|küçükresim|upright=1.18| Kafkasya'nın fiziki haritası. ]] Kafkas avcı-toplayıcılar (CHG), ilk kez 2015 yılında yapılan bir çalışmada keşfedilen genetik insan soyunun adıdır. Batı Avrasya'da (Avrupa, Kafkasya ve Yakın Doğu) yaşayan birçok halkın popülasyon genetiğinde bu bileşen görülmektedir. Satsurblia Mağarası'nda bulunan Üst Paleolitik (yaklaşık MÖ 11.000) dönem örneğinde ve Batı Gürcistan'daki Kotias Klde mağarasında bulunan Mezolitik (yaklaşık MÖ 7.700) dönem örneğinde Kafkas avcı-toplayıcı genetiğine rastlanmıştır. CHG soyu, temel Batı Avrasya soyundan yaklaşık 45.000 yıl önce ayrılmıştır. Kafkas avcı-toplayıcıları, Son Buzul Maksimum dönemi boyunca ayrı bir topluluk olarak izole bir şekilde hayatta kalmayı başarmıştır. Doğu avcı-toplayıcıların Kafkas avcı-toplayıcılarla karışması sonucu batı bozkır çobanları (WSH'ler) oluştuğuna inanılmaktadır. WSH'ler Yamnaya kültürünü oluşturmuş ve Geç Neolitik ve Erken Tunç Çağı boyunca Avrupa çapında yayılmıştır. Jones 2015'te yaptığı çalışmasında günümüz Avrupalılarındaki WSH genetiğinin Hint Avrupa kültürünün genişlemesiyle olan bağlantısını analiz etmiştir. Günümüzde yaşayan halklar arasında Satsurblia örneğine genetik olarak en çok benzeyen topluluklar Güney Kafkas halklarıdır. Genetik çalışmalar [[Dosya:Satsurblia_08.jpg|küçükresim| Kafkas avcı-toplayıcı fosillerinden biri Gürcistan'daki Satsurblia Mağara'sında keşfedildi. ]] küçükresim|Jones'a göre Kafkasya avcı-toplayıcıları (CHG), batı avcı-toplayıcılar ve batı step çiftçileri arasındaki ilişki, 2015. Batı Avrupalı avcı-toplayıcılar ve Kafkas avcı-toplayıcıların yaklaşık 45.000 yıl önce, Avrupa'daki ilk insan yerleşimlerinin başladığı dönemde ayrıldığı tespit edilmiştir. Kafkas avcı-toplayıcılar, 25.000 yıl önce başlayan Son Buzul Maksimum döneminde ise Erken Anadolu çiftçilerinden (EAO) ayrılmıştır. CHG genine, diğer fosillerin yanı sıra, Gürcistan'ın batısındaki iki fosilin genomlarında rastlanmıştır. Biri 13.300 diğeri 9.700 yıllık olan fosillerin genetiği İsviçre'de bulunan 13.700 yıllık Bichon insanının genetiğiyle karşılaştırılmıştır. Jones bu erkek fosillerin genetiğini analiz etmiştir. Bu iki erkeğin Y-DNA haplogrubunun J* ve J2a (daha sonraki adlandırmalarıyla J1-Y6305* ve J2-Y12379) olduğu, mitokondriyal haplogruplarının ise K3 ve H13c olduğu tespit edilmiştir. Araştırmacılar Kafkas avcı-toplayıcı genetiğinin muhtemelen Yamnaya'daki Yakın Doğu DNA'sının kaynağı olduğunu tespit etmiştir. Kafkas-avcı toplayıcılar üzerine yapılan genetik çalışmalar, son Buzul Çağı'nın en soğuk döneminin başladığı 25.000 yıl öncesine kadar Kafkasyalıların ve Orta Doğu halklarıyla sürekli karıştığını göstermektedir. Yardumian'ın 2017'de Kuzeybatı Gürcistan'da yaşayan Svanlar üzerinde yaptığı popülasyon genetiği çalışmasında, Svanların mitokondriyal DNA'sının heterojen olduğu ve U1‐U7, H, K ve W6 gibi haplogrupların yaygın olduğu bulunurken, Y-DNA haplogruplarının daha az çeşitli olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada Svan erkeklerin %78'inin Y-DNA haplogrubunun G2a olduğu bulunmuştur. Wang, 2019'da Kuzey Kafkasya'da bulunan ve MÖ 4-1. bin yıl arasına tarihlenen fosillerin genetik verilerini analiz etmiştir. Analiz sonucunda bu fosillerin genetik olarak günümüzde Güney Kafkasya'da yaşayan halklarla benzer olduğu keşfedilmiştir. Bu çalışma Kafkas Dağları'nın insan göçlerini engellemediğini, aksine bir köprü vazifesi gördüğünü göstermiştir. Lazaridis 2016'da yaptığı çalışmada, Yamnaya halkında görülen Orta Doğu genetiğinin kaynağının muhtemelen İran'da yaşamış toplumlar olduğunu belirtmiştir. Kalkolitik dönemde İran'da yaşamış halkın, Bronz Çağında Avrasya steplerinde yaşayan halkın genetiğine %43 etki ettiğini iddia etmiştir. Bu çalışmaya göre Kalkolitik dönemde İran'da yaşamış halk, Neolitik dönemde Batı İran, Levant ve Kafkasya'da (CHG) yaşamış halkların karışımıdır. Kafkasya'dan gelen avcı-toplayıcılar (CHG) muhtemelen Yakın Doğu'nun popülasyon genetiğini şekillendirmiştir. Buna karşın başka bir çalışmaya göre, Kalkolitik dönemde İran'da yaşamış halk daha sonra Yamanya kültürünü oluşturacak halkla ilişkilidir ve CHG genetiği Yamnaya kültürüne etki etmemiştir. Gallego-Llorente'nin 2016'da yaptığı farklı bir analize göre, İran'da yaşamış halklara nazaran Kafkas avcı-toplayıcıların Yamnaya kültürünün Yakın Doğu bileşenine katkıda bulunmuş olması daha muhtemeldir. Proto-Hint Avrupalılar küçükresim|Erken Yamnaya kültürü ve kültürün Kafkasya'ya yakınlığı. CHG genetiği, Kalkolitik dönemde yaşamış çiftçilerin oluşturduğu, Karadeniz-Hazar steplerinde etkili olmuş Yamnaya kültürüne önemli ölçüde katkıda bulunmuştur. Bu kültür yaklaşık 5.000 yıl önce Avrupa'ya yayılmış ve Hint-Avrupa kültürünün etki alanını genişlemiştir. CHG katkısı Güney Asya'da yaşayan halklarda da görülmüştür. Bu durum, muhtemelen Hint-Aryan göçünün işaretidir. Proto-Hint-Avrupalıların genetiği (Yamnaya halkı ve ilgili kültürler), Doğu Avrupalı avcı-toplayıcılar (EHG'ler) ve Kafkas avcı-toplayıcılarla Katolitik İran halkları gibi Yakın Doğu'da yaşamış halkların genetiğinin karışmasıyla şekillenmiştir. Hem Yakın Doğu'da yaşamış halklar, hem de Doğu Avrupalı avcı-toplayıcılar Yamnaya halklarının DNA'sına yaklaşık %50 katkıda bulunmuştur. Cambridge Üniversitesi'ndeki eş yazar Andrea Manica Yamnaya kültürünün genetik yapısıyla ilgili şöyle bir yorumda bulunmuştur: Kronoloji Mezolitik dönemde (14.000 yıl önce), muhtemelen Yakın Doğu ve Kafkasya'dan Avrupa'ya nüfus göçü olmuştur. Ayrıca Villabruna Kümesi'ndeki birkaç örnekte Doğu Asyalılarla genetik yakınlıklar görülmektedir. Modern Avrupalılardaki açık ten pigmentasyonu sağlayan genin, Mezolitik dönemde (19.000 ila 11.000 yıl önce) Avrupa'ya yayıldığı tahmin edilmektedir. Açık tenle ilişkilendirilen TYRP1 alelleri olan SLC24A5 ve SLC45A2, muhtemelen 19.000 yıl önce Kafkasya'da ortaya çıkmıştır. Mavi göz rengiyle ilişkilendirilen HERC2 varyasyonu ise ilk olarak 13.000 ila 14.000 yıl önce İtalya ve Kafkasya'da ortaya çıkmıştır. Yamnaya örnekleri ortalama %43 CHG etkisi görülmektedir, bu durum Kafkas avcı-toplayıcıların Yamnaya kültürünün oluşumuna katkıda bulunduğunu göstermektedir. Samara avcı-toplayıcılar ise sadece Doğu Avrupa avcı-toplayıcı genetiğine sahiptir. Margaryan 2017'de antik dönemde Güney Kafkasya'da yaşamış halkların mitokondriyal DNA'sını analiz ederken, 8.000 yıl boyunca anne hatlarının devam ettiğini bulmuştur. Aynı çalışmada, Son Buzul Maksimumunun son dönemlerinde (y. 18.000 yıl önce) nüfusun hızlı bir şekilde arttığı da bulunmuştur. Ayrıca Modern Ermenilerin genetik yapısının, çeşitli Avrasya genlerinin karışmasıyla Bronz Çağı'nda oluştuğu keşfedilmiştir. MÖ 1200'den beri diğer Yakın Doğu toplumlarından izole yaşamış Ermenilerin genetiğinde Neolitik Anadolu, Neolitik Levant, Kafkas avcı-toplayıcı ve Neolitik Avrupalı çiftçi izleri görülmektedir. Ayrıca bakınız Tarihöncesi Gürcistan Darkveti-Meşoko kültürü Maykop kültürü Kolhis kültürü Kaynakça Kaynaklar Konuyla ilgili yayınlar Dış bağlantılar Kafkas avcı-toplayıcı soyu ve Hint-Hitit Kategori:Avcı ve toplayıcılık Kategori:Üst Paleolitik Kategori:Taş Çağı'nda Asya Kategori:Taş Çağı'nda Avrupa