Kara liman yunusu

[bullvar_katip]

Kara liman yunusu (Phocoena spinipinnis), Güney Amerika'ya kıyılarına endemik bir musurgil türü. İlk defa türe İngilizce ismini (Burmeister's porpoise) veren Hermann Burmeister tarafından 1865 yılında tanımlanmıştır. Yerel halk arasında "marsopa espinosa" (dikenli musur) ve "chancho marino" (deniz domuzu) olarak da bilinir. Nüfus ve dağılım Kara liman yunusları doğal yaşam alanlarında nispeten yaygınlarken, türün üzerinde ufak bir araştırma yapılmıştır. Türün yaşam alanının Pasifik'te bulunan Peru'nun kuzey kıyılarından Ateş Toprakları dolanarak Atlantik'te bulunan Brezilya'nın güney kıyılarına kadar devam ettiği görülmektedir. Toplam populasyonu ise en az on binlerdedir. Kıyılara genellikle çok yakın oldukları bilinse de, Şili'de bulunan Valdivia Nehri'nde ve deniz kıyısından 50km uzakta yunusların görüldüğü de olmuştur. Açıklama Kara liman yunusu fotoğraflarının çoğu ölü olanlardan çekilmiş ve siyah renginde görünmektedir. Bu nedenle türün İngilizce eski yaygın ismine "kara musur" denmiştir. Ancak canlı olanlar aslında koyu gri rengindedir. Öldüklerinden yalnızca birkaç dakika sonra siyaha dönüşürler. Alt taraflarının rengi farklıdır ama genellikle açık gridir. Erişkinler yaklaşık olarak 150cm uzunluğunda ve 5075kg ağırlığında olurlar. Şu ana kadar kayda geçen en yüksek ağırlığa sahip olan 105kg'dır ve bu bir dişidir. Gözlerinin tam önünde bulunan solunum deliklerinde sığ bir çentik bulunur. Sırt yüzgeçlerinin şekli ve yeri bir deniz memelisine göre oldukça alışılmadıktırkavisli değil üçgen şeklinde ve uçları yukarı doğru olmaktan çok geriye doğrudur. Sırt yüzgeçleri sırtlarının dörtte üçü kadar gerisindedirdiğer yunus ve balinalar ile karşılaştırıldığında en geride olandır. Bu özellikler, türü benzer boyutlu Pasifik'te bulunan Şili yunusundan ayırmak için yeterlidir. Davranışı Kara liman yunuslarını incelemek zordur. Genellikle utangaç olurlar, yüzeye çıktığında gövdesinin çok küçük bir kısmını gösterir ve kendilerine yaklaşan teknelerden hızla uzaklaşırlar. Normalde yalnız ya da çift hâlinde dolaşırlar ama nadiren büyük gruplar halinde de dolaştıkları da görünür. Şili'deki 70'li bir grubun görüldüğü kaydedilmiştir. Ançuez, barlam balığı ve uskumru gibi pelajik balıklarla beslenirler. Korunma durumu Diğer bütün yunuslar gibi, kara liman yunusları da balık ağlarına takılabilmektedirler. Bu durum Uruguay, Peru ve Şili'de yaygındır. Peru'daki yıllık tahmini yakalanma sayısı, 2000'lerdedir. Kara liman yunusları ayrıca besin olarak ya da köpekbalığı yemi olarak kullanılmak için kasıtlı olarak zıpkınla öldürülmektedirler. Şiddetli El Niño olaylarında, Humboldt akıntısının ekosistemi karışıklığa uğrar. Ançuezler ya can verip çürürler ya da bölgeyi terk ederler ve görülen odur ki sonuç olarak birçok yunus ve diğer deniz memelileri açlıktan ölür. IUCN bu hayvanları Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi'ne eklemiştir. Türün uzun vadede durumu bilinmemektedir. Kara liman yunusları (UNEP) -Vahşi Hayvanların Göçmen Türlerinin Korunmasına ilişkin Bonn Sözleşmesi (CMS) dahilinde olumsuz korunma statüsü olması ya da uluslararası anlaşmalarla sağlanacak işbirliğinden olumlu olarak yararlanabileceği için Ek-II listesinde bulunmaktadırlar. Ayrıca bakınız Balina ve yunuslar listesi Deniz biyolojisi Kaynakça Konuyla ilgili yayınlar Burmeister's Porpoise in the Encyclopedia of Marine Mammals, J.C. Reyes, 1998. sayfa 177-179. ISBN 0-12-551340-2 National Audubon Society Guide to Marine Mammals Reeves et al., 2002. ISBN 0-375-41141-0 Whales, Dolphins and Porpoises, Carwardine, 1995. ISBN 0-7513-2781-6 Phocoena spinipinnis, Brownell and Praderi Mammal Species sayı 217 sayfa 1–4, 1984. Dış bağlantılar Balina ve Yunus Topluluğu Convention on Migratory Species page on the Burmeister's porpoise Kategoriurumu belirsiz hayvanlar Kategori:Musurgiller Kategori:Arjantin'deki memeliler Kategori:Brezilya'daki memeliler Kategori:Şili'deki memeliler Kategorieru'daki memeliler Kategori:Uruguay'daki memeliler Kategori:Megafauna Kategori:1865'te tanımlanan hayvanlar