Karl Wittfogel

[bullvar_katip]

Karl August Wittfogel (6 Eylül 1896, Woltersdorf – 25 Mayıs 1988, New York) Alman-Amerikalı oyun yazarı, dilbilimci tarihçi, türkolog, sinolog, öğretmen, yazar ve siyasetçi. Aslen Marksist ve Almanya Komünist Partisi’nin aktif bir üyesi olan Wittfogel, II. Dünya Savaşı’ndan sonra aynı derecede katı bir Anti-komünist olmuştur. Biyografi Eğitimi ve siyasi kariyeri Wittfogel 6 Eylül 1896’da Lüchow, Hannover Vilayeti’nin, Woltersdorf bölgesinde doğdu ve okulundan 1914’te ayrıldı. Leipzig Üniversitesi’nin yanı sıra, sırasıyla; Münih, Berlin,Rostock’ta okuyan ve 1919’da Berlin’e geri dönen Wittfogel, filozofi, tarih, sosyoloji ve coğrafya eğitimi almıştır. 1921’den itibaren Leipzig’de sinoloji okumuştur. Eğitim süreci içerisinde, 1917 yılında, Muharebe Birliği Ünitesi (Fernmeldeeinheit)’nde görev almıştır. Wittfogel, modern çağın en çalkantılı döneminde yaşamıştır. Birinci ve II. Dünya Savaşı’na, Büyük Buhran’a, Rus Devrimleri’ne, Nazi Almanyası’na ve totaliter rejimin hakimiyetine tanıklık etmiştir. Wittfogel, I. Dünya Savaşı öncesinde, Lüneburg Wandervogel (Alman Gençlik Hareketi) grubunun lideriydi. 1918’de, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi (USDP)’nin Lüneburg şubesini kurdu. 1920’de Almanya Komünist Partisi (KDP)’ne katıldı. 1920’de Karl Korsch ile tanıştı ve 1923'te Sosyal Araştırma Enstitüsü’nün kuruluşuna yardımcı olan konferansa davet edildi. Wittfogel 1925’ten 1933’e kadar enstitünün üyesiydi. 1928’de Frankfurt Üniversitesi’nde doktorasını tamamladı. Wittfogel, komünist partinin her zaman aktif bir üyesi ve parti düşmanlarının eleştirmeni olmuştur. 1933’te Hitler iktidara gelince İsviçre’ye kaçmaya çalışmış ancak tutuklanıp hapishaneye ve toplama kamplarına gönderilmiştir. Tutuklanmasına karşı verilen uluslararası tepki sayesinde, 1934’te özgürlüğüne tekrar kavuşmuştur. Almanya’dan ayrılarak, önce İngiltere’ye daha sonra ise Amerika Birleşik Devletleri’ne gitmiştir. Wittfogel’in Sovyetler Birliğine olan inancı, Hitler-Stalin müttefikliği yüzünden yok olmuştur. Lenin’den Mao’ya, Rus ve Çin komünizminin totaliter ve “asyatik” doğasından nefret etmeye başlamıştır. Eski yoldaşlarına,-ki bunlara 1951 McCarran Komitesi’ndeki Owen Lattimore ve Moses I. Finley gibi Amerikalı bilginler de dahildir-düşman olmuş ve bazılarını ihbar etmiştir. Wittfogel, Sovyet bloğunun sahip olduğu devlet merkezli ekonomik yapılarının kaçınılmaz bir şekilde, “geleneksel Asya”’daki hükümetlerden dahi daha baskıcı, despot hükümetlerin oluşmasına yol açtığını ve bu rejimlerin insanoğlu için var olan en büyük tehdit olduğuna inanmıştır. Akademik kariyeri Wittfogel, 1939’dan itibaren Columbia Üniversitesi’nde akademik mevkiilerde yer almış ve ayrıca 1947’den 1966’ya kadar Washington Üniversitesi’nde Çin Tarih profesörü olarak görev almıştır. Aile hayatı ve ölümü Wittfogel, 1921’de Rose Schlesinger ile evlendi. İkinci eşi Olga (Joffe) Lang ise, Wittfogel ile birlikte Çin’e seyahat eden ve kendisine Çin aile yapısını inceleyen bir projesinde yardım ederek işbirliği yapan bir Rus sosyologtu. Lang, daha sonra Çin aile yapısı üzerine bir monografi, ve anarşist yazar Ba Jin’in bir biyografisini yayımlamıştır. Antropolog Esther Schiff Goldfrank 1940'ta Wittfogel’in üçüncü eşi olmuştur. Wittfogel, 25 Mayıs 1988’de, New York'ta, 92 yaşında ölmüştür. Oyun yazarlığı 1920'li yılların başlarında, Wittfogel, komünist ancak bir o kadar da dışavurumcu oyunlar yazmıştır; “The Cripple”, diğer kısa oyunlarla birlikte 14 Ekim 1920’de Erwin Piscator’un Berlin Proleter Tiyatrosu’nda oynanmıştır. Bunun yanı sıra, “Red Soldiers (Kırmızı Askerler)”, “The Man Who Has an Idea (Fikri Olan Adam)”, ”The Mother (Anne)”, “The Refugee (Mülteci)”, “The Skyscraper (Gökdelen)” and “Who is the Biggest Fool? (En Büyük Aptal Kim?)” adlı eserlerinin hepsi Malik taradından yayınlanmıştır. Wittfogel, akademik çalışmalarına yoğunlaşmak adına, kendisine yapılan Berlin’deki devrimci Volksbühne (Halkın Sahnesi) Dramatik (Teatral) Yapımcılığı teklifini geri çevirmiştir. Kendisi, Die Linkskurve (Solak) isimli "Proleter Devrimci Yazarlar Birliği Dergisi"’nde bediiyat ve edebiyat üzerine uzun, Hegelci denemeler ve kompozisyonlar yayımlamış ve 1930’dan itibaren derginin editör kadrosunda yer almıştır. Asyatik üretim yöntemi Wittfogel'in en çok bilinen eseri “Oriental Despotism: A Comparative Study of Total Power (Oryantal Despotizm: Mutlak Gücün Karşılaştırmalı İncelemesi)” isimli, ilk defa 1957’de yayımlanan anıtsal eseridir. Max Weber’in Çin ve Hindistan'ın “hidrolik-bürokratik resmi-devlet” yapıları ile ilgili fikirlerinin Marksist bir analizi ile başlayıp, Marx'ın Asya Tipi Üretim Yöntemi üzerindeki şüpheci bakış açısına dayandırmak suretiyle Wittfogel; sistemi tanımlamak adına "hidrolik imparatorluk" terimini yaratarak, tarımsal anlamda sulama çalışmalarının rolünü, bu çalışmaların korunması ve devamlılığının sağlanması için gereken bürokratik yapıyı ve söz konusu bu etkenlerin tamamının toplumdaki etkisini vurgulayan Oryantal despotizmin analizini ortaya çıkarmıştır. Wittfogel'in görüşüne göre, başlıca Asya'da olmak üzere, birçok toplum geniş-çaplı sulama işlerinin inşaasından geçimini sağlamaktaydı. Devlet, bunu organize edebilmek için, nüfusun genelini angarya işlerinde çalışmaya zorluyordu. Bu gibi büyük boyutlardaki sulama sistemlerinin yönetimi, bakımı ve devamlılığı sadece merkezi bir yönetim tarafından sağlanabileceği için bu tür sistemler Oryantal ülkelerde bürokratik despotizmi kaçınılmaz kılmıştır. Söz konusu bu devlet yapısı aynı zamanda sivil toplumu ve devlete karşı harekete geçebilecek kapasiteye sahip başka herhangi bir gücü de ezmek ve yerle bir etmek için benzersiz bir şekilde inşa edilmiştir. Bu yapıdaki bir devletin despot, mutlak güç sahibi, varlıklı ve istikrarlı olması da kaçınılmazdır.Wittfogel’in “Oryantal Despotizm”’deki antikomünist bakış açısı, hidrolik hipotezini pek uygulanabilir olmayan Rusya’yı da kapsayacak şekilde genişletmiştir. Barrington Moore, George Lichtheim ve özellikle Pierre Vidal-Naquet, Wittfogel hakkında yazan yazarlar olarak gösterilebilir. F.Tökei, Gianni Sofri, Maurice Godelier ve Wittfogel’in kendisinden uzaklaşmış öğrencisi Lawrance Krader, o dönem Maoist olan F. Kramer ve Claus Leggewie/Helmut Raich bu kavram üzerine yoğunlaşmışlardır. SDS öğrenci hareketinin iki Berlin lideri, Rudi Dutschke ve Bernd Rabehl, bu konuda çalışmalar yayımlamışlardır. Zamanın Doğu Almanya muhalifi olan Rudolf Bahro daha sonra “Doğu Avrupa’da Alternatif” adlı eserinin, Wittfogel’in düşüncelerini temel aldığını açıklamış, ancak Wittfogel’in ileriki zamanda oluşan antikomünist kimliğinden dolayı kitapta adına yer verilemediğini belirtmiştir. Bahro’nun ileriki dönemdeki, başta “From Red to Green” olmak üzere bazı çalışmalarında bahsettiği ekolojik fikirlerinde de aynı şekilde Wittfogel’in coğrafi determinizminden esinlenmiştir. Hidrolik Toplum tezi ayrıca Marvin Harris gibi ekoloji antropologları tarafından da benimsenmiştir. Yucatán’ın Maya kalıntıları bölgesindeki mevcut kanallar ağının havadan çekilen fotoğraflar sayesinde ortaya çıkarılması ile beraber söz konusu tez Maya toplumuna da uygulanmıştır. Bunun yanı sıra, eleştirmenler Seylan ve Bali’nin gerçek anlamda Wittfogel’in hidrolik devlet görüşüne uyduğu düşüncesini reddetmişlerdir. Röportajları “Conversations with Wittfogel”. Telos 43 (Spring 1980). Telos Press, New York. Oyunları Julius Haidvogel (= K. A. Wittfogel), Der Krüppel (The Cripple). in: Der Gegner, Vol. 2, Nr. 4, Malik, Berlin, 1920, p.94ff.. Rote Soldaten. Politische Tragödie in fünf Akten (Red Soldiers), Malik, Berlin, 1921 Der Mann der eine Idee hat. Erotisches Schauspiel in vier Akten (The Man Who Has an Idea), Malik, Berlin, 1922, and 1933 Die Mutter - Der Flüchtling. Zwei Einakter (The Mother & The Refugee, 2 one-act plays, Malik, Berlin, 1922 Wer ist der Dümmste? Eine Frage an das Schicksal in einem Vorspiel und vier Akten. (Who is the Biggest Fool?), Malik, Berlin, 1923 Gustav von Wangenheim, Da liegt der Hund begraben und andere Stücke, Aus dem Repertoire der Truppe 31, Rowohlt, Reinbek b. Hamburg, 1974 Der Wolkenkratzer. Amerikanischer Sketch (The Skyscraper), Malik, 1924 Almanca dilinde yaptığı seçkin çalışmaları Vom Urkommunismus bis zur proletarischen Revolution, Eine Skizze der Entwicklung der bürgerlichen Gesellschaft, 1. Teil: Urkommunismus und Feudalismus, Verlag Junge Garde, Berlin C 2, 1922, 79 p. Die Wissenschaft der bürgerlichen Gesellschaft. Eine marxistische Untersuchung, Malik, Berlin, 1922 Geschichte der bürgerlichen Gesellschaft. Von ihren Anfängen bis zur Schwelle der großen Revolution, Malik, Wien, 1924 Das erwachende China, Ein Abriß der Geschichte und der gegenwärtigen Probleme Chinas, AGIS Verlag, Wien, 1926 Shanghai- Kanton, Vereinigung Internationale Verlags-Anstalten, Berlin, 1927 Wirtschaft und Gesellschaft Chinas, Versuch der wissenschaftlichen Analyse einer großen asiatischen Agrargesellschaft, Hirschfeld, Leipzig, 1931, XXIV, 767 P. (=Schriften des Instituts für Sozialforschung der Universität Frankfurt am Main, No. 3) Die natürlichen Ursachen der Wirtschaftsgeschichte, in: Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik, 67, 1932, pp.466-492, 597-609, 711-731. Die Theorie der orientalischen Gesellschaft, in: Zeitschrift für Sozialforschung, Vol. 7, No. 1/2, Alcan, Paris, 1938 İngilizce dilinde yaptığı çalışmaları The Foundations and Stages of Chinese Economic History, Zeitschrift für Sozialforschung, Alcan, Paris, 4, 1935, p.26-60. New Light on Chinese Society; An Investigation of China's Socio-Economic Structure, Institute of Pacific Relations, New York, 1938 The Society of Prehistoric China, Alcan, Paris, 1939 Meteorological Records from the Divination Inscriptions of Shang, American Geographical Society (1940) Public Office in the Liao Dynasty and the Chinese Examination System ..., Harvard-Yenching Institute (1947) With Feng Chia-sheng et al., History of Chinese Society, Liao, 907-1125, American Philosophical Society, Transactions. Distributed by the Macmillan Co., New York, 1949. Google Book With Chia-shêng Fêng and Karl H. Menges, History of Chinese society : Liao (907-1125). Appendix V, Qara-Khitay 1949 Russia and Asia : Problems of Contemporary Area Studies and International Relations, 1950 Asia's Freedom...and the Land Question 1950 The influence of Leninism-Stalinism on China, 1951? The Review of Politics : The Historical Position of Communist China: Doctrine and Reality, University of Notre Dame Press (1954) Mao Tse-tung, Liberator or Destroyer of the Chinese Peasants?, Free Trade Union Committee, American Federation of Labor, New York, 1955 The Hydraulic Civilizations Chicago, 1956 Oriental Despotism; a Comparative Study of Total Power Yale University Press, 1957 Class Structure and Total Power in Oriental Despotism, 1960 Results and Problems of the Study of Oriental Despotism 1969 Chinese Society : An Historical Survey, 1957 The New Men, Hong Kong, 1958? Food and Society in China and India, New York, 1959 Peking's "Independence (1959) The Marxist View of Russian Society and Revolution, 1960 Viewer's Guide to From Marx to Mao, University of Washington (1960) The Legend of Maoism, 1960? Class Structure and Total Power in Oriental Despotism, 1960 A Stronger Oriental Despotism 1960 The Russian and Chinese Revolutions : A Socio-Historical Comparison 1961 The Marxist View of China China Quarterly, 1962 Agrarian Problems and the Moscow-Peking Axis, 1962 A Short History of Chinese Communism, University of Washington, 1964 The Chinese Red Guards and the "Lin Piao Line, American-Asian Educational Exchange, Inc. (1967) Results and Problems of the Study of Oriental Despotism 1969 Agriculture: a Key to the Understanding of Chinese Society, Past and Present, Australian National University Press, 1970 Communist and Non-Communist Agrarian Systems, with Special Reference to the U.S.S.R. and Communist China, a Comparative Approach Univ. of Washington Press, Seattle, 1971 The Hydraulic Approach to Pre-spanish Mesoamerica, Austin, 1972 Some Remarks on Mao's Handling of Concepts and Problems of Dialectics'', University of Washington. Far Eastern and Russian Institute, not dated Wittfogel hakkında yapılan çalışmalar G. L. Ulmen, The Science of Society, Towards an Understanding of the Life and Work of Karl August Wittfogel, Mouton, The Hague, 1978 G. L. Ulmen, ed., Society and History, Essays in Honor of Karl August Wittfogel, Mouton, The Hague, 1978, ISBN 90-279-7776-3 "Karl A. Wittfogel," George Taylor, International Encyclopedia of Social Sciences, 18 (London: Collier, 1979), p.812. Makaleler Papers, 1939-1970 Collected papers of Karl August Wittfogel (1939-1970) University of Washington Libraries Register of Karl Wittfogel Papers Hoover Institution Dış bağlantılar Columbia Encyclopedia Wittfogel (one paragraph) article Wittfogel entry of the Personenlexikon Internationale Beziehungen virtuell of the TU Braunschweig (Ulrich Menzel) Wittfogel, Karl August 1896-1988 (WorldCat Identity Page) Kaynakça & notlar Kategori:1896 doğumlular Kategori:1988 yılında ölenler Kategori:20. yüzyıl Amerikalı tarihçileri Kategori:Marksist teorisyenler Kategori:Alman antikomünistler Kategori:Alman komünistler Kategori:Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Alman göçmenler Kategori:Alman Türkologlar Kategori:Tarih teorileri Kategori:20. yüzyıl Alman tarihçileri Kategori:Amerikalı antikomünistler Kategori:Almanya Komünist Partisi mensubu siyasetçiler Kategori:Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi mensubu siyasetçiler Kategori:Alman sinologlar Kategori:Çin tarihçileri