Karlı, Ardanuç

[bullvar_katip]

Karlı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Karlı köyünün eski adı Diagarmoçi'dir. Gürcüce kaynaklarda Diagarmoçi'nin (დიაგარმოჩი) yanı sıra Diakarmuçi / Diagarmuçi (დიაკარუჩი / დიაგარუჩი) biçiminde de yazılan bu yer adı, Türkçeye Diyagormuç, Diyağarmış, Diyagarmiş gibi farklı biçimlerde girmiştir. Nitekim Artvin vilayeti üzerine 1927 yılında yayımlanan bir kaynakta Diyakarmuç / Diyagarmuç (دیاكرموچ) olarak geçer. 93 Harbi'nde Artvin bölgesini ele geçiren Ruslar ise, köyü Diakurmuç (Диакурмуч) adıyla kaydetmiştir. Diagarmoçi'nin yer aldığı Klarceti, orta çağda Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan bölgelerden biriydi. Osmanlılar bölgeyi ve Diagarmoçi köyünü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirdi. 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde "Degirmuç" olarak geçen köyün nüfusu 12 haneden (yaklaşık 60 kişi) oluşuyordu. Nüfusun tamamı Hristiyan olarak kaydedilmişti. Sonraki yirmi yıl içinde köyün nüfusu iki hane azalmış ve 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine köyde 10 hane (yaklaşık 50) kalmıştı. Bu tarihte 8 hane Hristiyan, 2 hane Müslüman olarak kaydedilmiştir. Diagarmoçi halkının 16. yüzyılın sonundan itibaren Müslüman olduğu bu kayıttan anlaşılmaktadır. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi tahsil etme amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespitinde Diagarmoçi'de 32 hanede 87 erkek yaşıyordu. Bu tarihte Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun 174 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Nitekim Rus idaresi 1886 yılında köyde 258 kişi tespit etmiştir. Nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir. Oysa Vakeni (ვაკენი), Korancauli (ყორანჯაული), Sasireti (სასირეთი), Masrevani (მასრევანი), Çolketi (ჩოლქეთი), Coti (ჯოთი), Sathe (სათხე), Çiço (ჭიჭო) ve Zeubani (ზეუბანი) gibi yer adları köyün bir Gürcü yerleşmesi olduğuna işaret etmektedir. Bu tespitte Müslüman olmuş Gürcüler "Türk" olarak kaydedilmiş olmalıdır. Bu sırada Diagarmuçi, Artvin Okrugu'nun Ardanuç kazasında (uçastok) hem köyün hem de bir nahiyenin adıydı. Diagarmuçi nahiyesi (сельское общество: kırsal topluluk), Aharşia, Diagarmuçi, Kaşıkçı, Metsageli, Hertvisi ve Şavgulari olmak üzere altı köyü kapsıyordu. Diagarmuçi nahiyesinde, tamamı "Türk" olarak kaydedilmiş olan 828 kişi yaşıyordu. Diagarmuçi köyü nüfus açısından bu nahiyenin en büyük yerleşmesiydi. Diagarmoçi, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükûmeti Artvin ve Ardahan bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Diagarmoçi köyü Türkiye'ye bırakıldı. Diagarmoçi, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında "Diyagarmuç" olarak kaydedilmiştir. Bu sırada köy Artvin livasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 35 hanede yaşayan 123 kişiden oluşuyordu. Diagarmoçi / Diyagarmuç Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Karlı olarak değiştirildi. Köyün eski adı zaman içinde "Diyagarmiş"e dönüşmüştür. Adının değişmiş olmasına karşın, köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Karlı (Diyagarmiş)" biçiminde geç döneme kadar resmi yayınlarda kullanılmıştır. Diagarmoçi köyünün 2km güneyinde bulunan Diagarmiç Kilisesi'nden günümüze sadece yıkıntıları kalmıştır. Coğrafya Karlı köyü, Artvin il merkezine 49km, Ardanuç ilçe merkezine 7km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Ardanuç belde ve köyleri Kategori:Artvin tarihi Kategori:Tao-Klarceti