Kaside

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Kaside (Arapça: قصيدة), genellikle din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan bir şiir formudur. Ancak kaside biçiminin şiirin farklı konuları için de kullanıldığı vakidir. Kaside sanatı, öncelikli olarak Araplar tarafından geliştirilmiştir. Kaside, klasik Arap şiirinin en yüksek hali kabul edilmektedir. Eski Arap edebiyatında kasideler birkaç farklı dahili kısımdan oluşacak şekilde nazmedilmiştir. Türk edebiyatına 13. yüzyılda Araplardan geçmiş bir nazım şeklidir. Türk edebiyatında Kaside şairlerine kaside-gü (kaside söyleyen), kaside-sera ya da kaside-perdaz (kaside yazan) denir. Özellikleri Nazım birimi beyittir. Beyit sayısı en az 15-30-33 ile en çok 99 arasında değişir. Kasidenin ilk beyitine "matla beyit", son beyitine "makta beyit" denir. Şâir kasidesi içinde matlayı tekrar ederse tecdid-i matla denir. Matlayı birden çok tekrar ederse bu zat-ül metali veya zül metalidir. Şairin mahlasının bulunduğu beyite taç beyit denir. Kasidenin en güzel beyiti beyt-ül kasid olarak isimlendirilir. Aruz ölçüsüyle yazılır. Kafiye düzeni gazelle aynıdır. Yani aa,ba,ca,da,ea,fa ... Ancak gazelden daha uzun bir nazım şeklidir. İsimlendirilmesi Konularına göre Kasidenin methiye bölümünden bahsedilene göre kasideler sınıflandırılır. Allah'ın birliğinden bahsediliyorsa tevhid, Konusu Allah'a yakarış ise münacaat, Muhammed'i övmek amacıyla yazılmışsa naat, Devlet büyüklerini övmek için yazılmışsa methiye, Birini yermek için yazılmışsa hicviye, Birinin ölümü anlatılmışsa mersiye adını alır. Başlangıcına göre Kaside, nesip (teşbib) bölümünde anlatılana göre isimler alır. Baharın tasviri yapılıyorsa: Bahariye, Kışın tasviri yapılıyorsa: Şitaiye, Temmuzun tasviri yapılıyorsa: Temmuziye, Ramazanın tasviri yapılıyorsa: Ramazaniye, Atın tasviri yapılıyorsa: Rahşiye, Hamamın tasviri yapılıyorsa: Hamamiye vb. Redifine göre Kaside, redifindeki harf ya da kelimeye göre isimler alır. Lamiyye, su kasidesi, Kerem kasidesi, Güneş kasidesi gibi Kasidenin Bölümleri Nesip (Teşbib) Kasidenin ilk bölümüdür, şiir yönünden en ağır bölümdür. Genelde 15-20 beyit olur. Şair bu bölümde betimleme yapar. Kadın, kış, at, bahar vs. Bu bölüm, mevsim betimlemesi içeriyorsa teşbib adını alır. Diğer durumlarda nesip denir. Ramazan tasvirleri yapılır. Girizgâh Nesip bölümünden methiye bölümüne geçerken söylenen ve basamak görevinde olan beyitlerdir. Şair bu bölümde övgüye başlayacağını haber verir. 1-2 beyitten oluşur. Rahîl Rahîl, şairin çölde devesi veya atıyla çıktığı yolculuğu anlattığı kısımdır. Methiye Kasidenin sunulduğu kişinin övüldüğü bölümdür. Şiir yönü çok zayıf, dil yönü diğer bölümlere göre çok ağırdır. Bu bölümde abartılı bir anlatım göze çarpar. el-Mutenebbî, el-Ahtal ve Hassân b. Sâbit önemli methiye şairlerindendir. Tegazzül Gazel söyleme anlamına gelir, bütün kasidelerde yoktur. Şair zaman zaman monotonluğunu kırmak için kasidenin içinde,aynı ölçü ve uyakla gazeller yazar. Fahriye Şairin kendini övdüğü bölümdür. Nefi'nin bazı kasideleri sadece fahriyeden oluşur. Alkame b. Abade'nin şiirlerinde Fahriye bölümlerine rastlamak mümkündür. Taç beyit Şairin kendisi hakkındaki yeni düşüncelerini söylediği bölümdür. İki üç beyit bulunur. Taç şairin isminin geçtiği beyittir. Dua Kasidenin son bölümüdür. Birkaç beyit olur. Şair burada övdüğü kişinin başarılı, uzun ömürlü, talihinin iyi olması yönünde dua eder. Kaside ve tarihsel önemi Kasideler, sosyal ve kültür tarihi araştırmacısı için önemli bir belge ve bilgi kaynağı olarak değerlendirilebilirler. Resmî tarihi vesikalar kadar, edebî metinlerin de tarih araştırmacısı için önemli bir belge olduğunu ispatlayacak mühim kaynaklar arasındadır. Kasideler, ideal devlet adamı profili çizme, sosyal ve ekonomik konularda devrin özelliklerini yansıtma, sosyal hayatın değişik sahnelerini anlatma, tarihî şahsiyetlerin biyografik bilgilerine katkıda bulunma, siyasal ve kültürel tarihin pek çok değişik safhası için yazılmış edebi eserlerdir. Namık Kemal'in Hürriyet Kasidesi buna örnek verilebilir. Konuyla ilgili yayınlar Esat Ayyıldız, "‘Alkame b. ‘Abede el-Fahl ve İki Kasidesi" . İSTEM / 36 (Aralık 2020): 389-415 . Esat Ayyıldız, Klasik Arap Şiirinde Rahîl Bölümleri , Muasır Filoloji ve Edebiyat Tetkikleri, İksad Publishing House, 2020, s. 5-34. Kaynakça Dış kaynaklar Pala, İskender (1999 27.bas. 2016), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul:Kapı Yayınları, ISBN 9758950218, Sayfa Dilçin, Cem (1983) Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları ISBN 9789751604897 İpekten, Haluk (1994, 14.bas.2011), Eski Türk Edebiyatı Nazım şekilleri ve Arûz, İstanbul:dergâh Yayınları, ISBN 9759953539 Muallim Nâci, (haz. M. A. Yekta Saraç), (2004) Edebiyat Terimleri: Istılahât-ı Edebiyye, İstanbul: Tural, Sadık Kemal (ed.) (2001, 2003, 2004, 2005, 2006), Türk Dünyası Edebiyat Terimleri ve Kavramları Ansiklopedik Sözlüğü 5 Cilt, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, ISBN 3990000025722 İsen, Mustafa; Macit, Mahsun; Horata, Osman; Kılıç, Filiz; ve Aksoyak, İ. Hakkı, (2002) Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, İstanbul:Grafiker Yayınları ISBN 9786054512232 Dış bağlantılar Pala, İskender, (2010) "Kaside. Türk Edebiyatı ", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.24 say. 564-566 Online: Kategori:Beyitlerle kurulan Divan nazımı Kategori:Türlerine göre Divan nazımı

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Kaside

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi