Katharine Way

[bullvar_katip]

Katharine "Kay" Way (20 Şubat 1902 – 9 Aralık 1995), Nükleer Veri Projesi üzerine çalışmalarıyla tanınan Amerikan fizikçi. II. Dünya Savaşı sırasında Chicago'daki Metalurji Laboratuvarı'nda Manhattan Projesi üzerinde çalıştı. 1968 yılında Duke Üniversitesi'nde misafir doçent oldu. İlk yılları ve eğitimi Pensilvanya'nın Sewickley kasabasında doğan Way, avukat William Addison Way ile eşi Louise Jones'un ikinci çocuğuydu. Kendisinden küçük bir kız kardeşi ve bir ağabeyi vardı. Doğum adında ismi "Catherine" olarak yazılsa da daha sonradan ismini "Katharine" olarak değiştirdi. Günlük hayatında ve çalışma ortamında "Kay" ismiyle anılırdı. Annesi Way 12 yaşındayken öldü, babası bunun ardından bir kulak-burun-boğaz uzmanıyla evlendi. Üvey annesi kariyer sahibi bir kadın olarak Way'e rol modeli oldu. Way Miss Hartridge'in Plainfield, New Jersey'deki yatılı okulunda ve Greenwich, Connecticut'taki Rosemary Hall'da eğitim gördü. 1920 yılında Vassar College'a girdi; ancak iki yıl sonra tüberküloz olduğu şüphelenilen bir hastalıktan muzdarip olunca okulu bırakmak zorunda kaldı. Saranac Lake, New York'ta toparlandıktan sonra Barnard College'ta 1924 ve 1925'te birkaç dönem eğitim gördü. 1929-1934 yılları arasında Columbia Üniversitesi'nde eğitim gördü. Burada Edward Kasner Way'de matematik hevesi uyandırdı ve Way'in ilk yayımlanmış makalesini onunla beraber kaleme aldı. Way 1932 yılında Bachelor of Science diplomasıyla mezun oldu. Bunun ardından North Carolina Üniversitesi'ne gitti; burada John Wheeler'ın etkisiyle nükleer fiziğe merak saldı ve Wheeler'ın ilk doktora öğrencisi oldu. Büyük Bunalım sırasında iş bulmak zor olduğundan doktorasının gereklerini yerine getirdikten sonra dahi lisansüstü öğrenci statüsünde kalmayı seçti. 1938 yılında Bryn Mawr College'da Huff Araştırma Görevlisi olarak çalışmaya başladı ve bu sayede "Döteryumun Fotoelektrik Kesiti" konulu tezi kabul edildi. 1939 yılında Tennessee Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olarak işe başladı, 1941 yılında doçent oldu. Manhattan Projesi 1942 yılında Wheeler Way'i Manhattan Projesi'nde çalışmak üzere Chicago'daki Metalurji Laboratuvarı'nda işe aldı. Fizikçi Alvin Weinberg'le çalışan Way, Enrico Fermi'nin erken dönem nükleer reaktör tasarımlarındaki nötron akımı verilerini analiz ederek kendi kendini devam ettirecek bir zincirleme çekirdek tepkimesinin mümkün olup olmadığını araştırdı. Bu hesaplamalar Chicago Pile-1'in yapımında kullanıldı. Bunun ardından nükleer fisyon ürünleri tarafından reaktörlerin "zehirlenmesi" sorununu ele aldı. Eugene Wigner'le beraber fisyon ürünlerinin bozunumunu hesaplamada kullanılan Way-Wigner tahmin yöntemini geliştirdi. Way ayrıca Hanford Site ve Los Alamos Laboratuvarı'nı ziyaret etti. 1945 ortasında Oak Ridge, Tennessee'ye taşındı ve burada nükleer bozunum üzerine araştırmasına devam etti. Burada geçirdiği sürede nükleer verinin toplanımı ve organizasyonu konusunda uzmanlık kazanmaya başladı. Dexter Masters'la beraber 1946 yılında New York Times çok satanlar listesine giren Bir Dünya veya Dünya Yok: Halka Atom Bombasının Tam Anlamı Hakkında Rapor (One World or None: a Report to the Public on the Full Meaning of the Atomic Bomb) kitabının editörlüğünü yaptı. Niels Bohr, Albert Einstein ve Robert Oppenheimer tarafından yazılmış makaleler içeren kitabın 100.000'den fazla kopyası satıldı. Sonraki yılları 1949'da Washington, DC'ye taşınan Way, burada Ulusal Standartlar Bürosunda çalıştı. Dört yıl sonra ABD Ulusal Bilimler Akademisinin Ulusal Araştırma Konseyini Nükleer Veri Projesi'ni (Nuclear Data Project; NDP) kurmaya ikna etti. Way'in başkanlığını yaptığı bu örgüt nükleer verinin toplanımı ve dağıtımından sorumluydu. Örgüt 1964 yılındda Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı'na taşındı. Way 1968 yılına dek örgütün başkanlığını yürüttü. 1964 yılından itibaren NDP edindiği bilgileri kamuoyuna sunmak için Nuclear Data Sheets dergisi yayımlamaya başladı. 1965 yılında bu konuda ikinci bir dergi, Atomic Data and Nuclear Data Tables yayına girdi. Way bunun yanı sıra kaynak göstermeyi kolaylaştırmak için Nuclear Physics dergisindeki makalelerin konu başlıklarına anahtar kelimeler eklenmesini sağladı. 1968'de NDP'yi bırakan Way Düke Üniversitesi'nde misafir doçent oldu. 1973'e dek Nuclear Data Sheetsin, 1982'ye dek Atomic Data and Nuclear Data Tablesın editörü olarak faaliyet gösterdi. Daha sonraları yaşlıların sağlık sorunlarıyla ilgilendi ve yaşlılar için daha iyi sağlık hizmeti savunuculuğu yaptı. Hiç evlenmeyen Way Chapel Hill, North Carolina'da 9 Aralık 1995 tarihinde öldü. Kaynakça Notlar Bibliyografya Kategori:Amerikalı nükleer fizikçiler Kategori:1902 doğumlular Kategori:1995 yılında ölenler Kategori:Kadın fizikçiler Kategoriuke Üniversitesi öğretim üyeleri Kategori:Manhattan Projesi kişileri Kategori:Columbia Üniversitesinde öğrenim görenler Kategori:20. yüzyıl fizikçileri