Kaunos, Dalyan kasabasına bir kilometre uzaklıkta yer alan hem Karya hem de Likya kültürlerini yansıtan ilginç bir şehirdir. Kaunos'a genellikle Dalyan kasabasından deniz motorları ile gidilmektedir. Motorlardan inip bir kilometre kadar yokuş yukarı yürümek gerekir. Antik kent etrafını surlar çevrelemektedir. Yapılan kazılardan anlaşıldığına göre şehrin tarihi M.Ö. 3000 yılına kadar götürülebilir. Kaunos Karya bölgesindeki koloni Grek kentlerinden biridir. Bununla birlikte şehrin otantik Luvi halkının da kültürü izleri görülebilmektedir. Tarih boyunca Pers, Hellen, Roma, Bizans uygarlıklarının etkisi altında kalmış, XIV. yüzyıldan sonra Menteşe oğulları ve Osmanlılar'ın egemenliğine girmiştir.
Oldukça engebeli arazide kurulmuş olan antik kentte görülebilecek başlıca yapılar şunlardır:
* Akropol (iç kale ve surları)
* Şehir surları
* Tiyatro
* Kilise
* Hamam
* Depo
* Çeşme
* Agora
* Stoa
* Kutsal alan ve tapınaklar
Bunun yanında, bir antik kentte genel olarak bulunan liman, tersane, spor merkezi ve konutlar henüz gün ışığına çıkartılamamıştır. Kalıntıların dikkatle incelendiğinde Kaunos'un önemli bir metropol olduğunu ortaya çıkarmaktadır.
Kaunos antik kentinin görülebilecek durumda olan yapılarını aşagıda inceleyeceğiz.
**Akropol (Kale ve Surlar)**: Antik kentlerde en önemli yapılar ve tapınakların bulunduğu iç kaleye Akropol adı verilir. Akropol genellikle yüksek tepelerde, korunmaya elverişli yerlerde bulunur. Kaunos'ta kale, yüksek bir tepededir. Bu tepeden bütün antik kent, Dalyan, İztuzu sahili, Dalyan ve Akdeniz arasında mavi bir şerit gibi uzanan kanalın tamamı, cennetine benzeyen tarlalar, bahçeler ve ormanlar gözüküyor. Kalenin doğu ve güney yamacı dik bir ucurum halinde kanala kadar iner. Bu nedenle kaleye batı tarafında bulunan artık tiyatronun yanındaki bir yoldan çıkılır. Kalenin çevresini kuşatan çift sıra surlar M.Ö. V yüzyılda yapılmıştır. Surlarda bulunan kapılar, mazgal delikleri ve siperliklerin biçiminden kalenin orta çağda yeni bir onarım gördüğü anlaşılmaktadir.
**Tiyatro**: Her antik yerleşmede olduğu gibi Kaunos'ta da bir tiyatro yer alır. Tiyatro, konumu ve mimarisi ile dikkat çeker. Akropol'ün batı eteğindedir. Sahne (scene), oyun yeri (orchestra) ve oturma sıraları (cavea) olmak üzere üç temel bölümden oluşur. Oturma sıralarının bir bölümü yamaca yaslanmakta, geriye kalan kısm ise tonozlar tarafından taşınmaktadır. Manzara limana ve şehre doğrudur. Yapının mimari izlerinden tiyatronun üç ayrı dönem geçirdiği anlaşılmaktadır. M.Ö. 150 yılında oturma sıralarının bir bölümü, M.S. 50. yılında ise oturma sıraları sahnenin bir kısmı, X. 150-200. yılları arasında ise sahnenin diğer bölümü tamamlanmıştır. Oturma sıraları 9 dilimli olup 33 sıradan oluşur. Bugün tiyatro, sahne ve bazı oturma sıraları hariç genel olarak iyi durumdadir. Orkestra kısmı toprakla dolmuştur. Boyut açısından da orta ölçekli tiyatrolar grubuna girer.
**Kilise (Büyük Kilise)**: Tiyatroya giden yolun sağında güzel bir kilise vardir. Araştırmacılar bu yerde iki kilise bulunduğunu öne sürmektedirler. Bu nedenle tiyatronun yanındaki kilisenin büyük kilise adı verilmiştir. Kaunos'ta kilisenin varlığı, burada bir zamanlar Hristiyanların yaşadığını gösterir. Kilisenin V. yüzyılda veya daha sonraki dönemde yapıldığı sanılmaktadır. Bir girişi ile üç sahni bulunmaktadır. Giriş bölümü batıda kutsal yon doğuda.
**Hamam**: Antik kentte bulunan hamamın kalıntıları günümüzde hala görülebilir.
**Depo**: Şehrin içinde bulunan depo yapılarının kalıntıları günümüzde hala görülebilir.
**Çeşme**: Kent içinde çeşitli çeşmelerin kalıntıları bulunmaktadır.
**Agora**: Antik kentte bulunan Agora, şehrin sosyal ve ekonomik merkeziydi.
**Stoa**: Stoa, antik kentte bulunan bir açık alanlı yapıydı.
**Kutsal Alan ve Tapınaklar**: Kaunos'ta, Karya ve Likya kültürlerinden kalma çeşitli kutsal alanlar ve tapınaklar bulunmaktadır.
Kaunos antik kenti, zengin tarihi ve kültürel mirası ile ziyaretçilerini büyüleyen yerlerden biridir.
Oldukça engebeli arazide kurulmuş olan antik kentte görülebilecek başlıca yapılar şunlardır:
* Akropol (iç kale ve surları)
* Şehir surları
* Tiyatro
* Kilise
* Hamam
* Depo
* Çeşme
* Agora
* Stoa
* Kutsal alan ve tapınaklar
Bunun yanında, bir antik kentte genel olarak bulunan liman, tersane, spor merkezi ve konutlar henüz gün ışığına çıkartılamamıştır. Kalıntıların dikkatle incelendiğinde Kaunos'un önemli bir metropol olduğunu ortaya çıkarmaktadır.
Kaunos antik kentinin görülebilecek durumda olan yapılarını aşagıda inceleyeceğiz.
**Akropol (Kale ve Surlar)**: Antik kentlerde en önemli yapılar ve tapınakların bulunduğu iç kaleye Akropol adı verilir. Akropol genellikle yüksek tepelerde, korunmaya elverişli yerlerde bulunur. Kaunos'ta kale, yüksek bir tepededir. Bu tepeden bütün antik kent, Dalyan, İztuzu sahili, Dalyan ve Akdeniz arasında mavi bir şerit gibi uzanan kanalın tamamı, cennetine benzeyen tarlalar, bahçeler ve ormanlar gözüküyor. Kalenin doğu ve güney yamacı dik bir ucurum halinde kanala kadar iner. Bu nedenle kaleye batı tarafında bulunan artık tiyatronun yanındaki bir yoldan çıkılır. Kalenin çevresini kuşatan çift sıra surlar M.Ö. V yüzyılda yapılmıştır. Surlarda bulunan kapılar, mazgal delikleri ve siperliklerin biçiminden kalenin orta çağda yeni bir onarım gördüğü anlaşılmaktadir.
**Tiyatro**: Her antik yerleşmede olduğu gibi Kaunos'ta da bir tiyatro yer alır. Tiyatro, konumu ve mimarisi ile dikkat çeker. Akropol'ün batı eteğindedir. Sahne (scene), oyun yeri (orchestra) ve oturma sıraları (cavea) olmak üzere üç temel bölümden oluşur. Oturma sıralarının bir bölümü yamaca yaslanmakta, geriye kalan kısm ise tonozlar tarafından taşınmaktadır. Manzara limana ve şehre doğrudur. Yapının mimari izlerinden tiyatronun üç ayrı dönem geçirdiği anlaşılmaktadır. M.Ö. 150 yılında oturma sıralarının bir bölümü, M.S. 50. yılında ise oturma sıraları sahnenin bir kısmı, X. 150-200. yılları arasında ise sahnenin diğer bölümü tamamlanmıştır. Oturma sıraları 9 dilimli olup 33 sıradan oluşur. Bugün tiyatro, sahne ve bazı oturma sıraları hariç genel olarak iyi durumdadir. Orkestra kısmı toprakla dolmuştur. Boyut açısından da orta ölçekli tiyatrolar grubuna girer.
**Kilise (Büyük Kilise)**: Tiyatroya giden yolun sağında güzel bir kilise vardir. Araştırmacılar bu yerde iki kilise bulunduğunu öne sürmektedirler. Bu nedenle tiyatronun yanındaki kilisenin büyük kilise adı verilmiştir. Kaunos'ta kilisenin varlığı, burada bir zamanlar Hristiyanların yaşadığını gösterir. Kilisenin V. yüzyılda veya daha sonraki dönemde yapıldığı sanılmaktadır. Bir girişi ile üç sahni bulunmaktadır. Giriş bölümü batıda kutsal yon doğuda.
**Hamam**: Antik kentte bulunan hamamın kalıntıları günümüzde hala görülebilir.
**Depo**: Şehrin içinde bulunan depo yapılarının kalıntıları günümüzde hala görülebilir.
**Çeşme**: Kent içinde çeşitli çeşmelerin kalıntıları bulunmaktadır.
**Agora**: Antik kentte bulunan Agora, şehrin sosyal ve ekonomik merkeziydi.
**Stoa**: Stoa, antik kentte bulunan bir açık alanlı yapıydı.
**Kutsal Alan ve Tapınaklar**: Kaunos'ta, Karya ve Likya kültürlerinden kalma çeşitli kutsal alanlar ve tapınaklar bulunmaktadır.
Kaunos antik kenti, zengin tarihi ve kültürel mirası ile ziyaretçilerini büyüleyen yerlerden biridir.
