Kayalıdere, Varto

[bullvar_katip]

Kayalıdere, Muş ilinin Varto ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Köyün eski adı, 1928 yılı kayıtlarında Aşağı Hınzor olup, Ermenice'de "xıntsor" sözcüğü "elma" anlamına gelmektedir. Köy günümüzde Muş'un Varto ilçesi sınırlarındadır ve daha çok batısında bulunan Urartu Kalesi ve Urartu Kaya Mezarı ile bilinir. II.Sarduri (M.Ö.764-735) döneminde yapıldığı tahmin edilen kale ve kaya mezarı Urartu döneminin Muş'taki en sağlam kalabilmiş yapısıdır. Kale ve kaya mezarı 1965 yılında İngiliz arkeolog C.A.Burney tarafından incelenmiştir. Burney'e göre kale bölgeye hakim bir Urartu valisi tarafından yaptırılmıştır. Kalenin kurulduğu tepe Urartuların batı yönündeki Elazığ ve Malatya bölgesine çıkış yolunun kontrol noktasıdır. Kale inşası için Murat Nehri'nin Tepeköy'den gelen Varto Çayı ile birleştiği alanı gayet iyi bir şekilde gören ve kontrol altında tutan bir yer tercih edilmiştir. Kazılarda kale, tapınak, şarap mahzeni, kaya mezarı ve küçük kalıntılar bulunmuştur. Bulunan kalıntılarda sembollere rastlanmakla beraber herhangi bir yazılı belgeye ulaşılamamıştır. Tapınak ve kaya mezar hala ayakta olmakla beraber özellikle kaya mezar kaçak kazılarla tahrip edilmiştir. Kalenin kurucu valisine ait olduğu tahmin edilen kaya mezarı kalenin kurulduğu kayalığın güney tarafındaki kayalıklara oyma ile inşa edilmiştir. Altı odalı olan bir mezardır. Urartuların yıkılışından sonra doğu ile batı arasındaki geçişi sağlayan Murat Nehri takipli yol pek kullanılmaz hale gelmiştir. Böylece Kayalıdere ve diğer Murat Nehri civarları önemini kaybetmiştir. Henüz somut bir adım atılmamış olmakla beraber Kayalıdere ören yeri ile ilgili olarak 23/02/2012 tarihinde TBMM'ye soru önergesi verilmiştir Muş'un önemli tarihi yerlerinden biri olan ve Urartu dönemini aydınlatan köy ve ören yerinin 2017'de tamamlanması planlanan Alparslan II Baraj suyu altında kalacağı tespit edilmiştir. Coğrafya Köy, Muş il merkezine 72km, Varto ilçe merkezine 24km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Varto belde ve köyleri