Kedi nanesi

[bullvar_katip]

Nepeta cataria, bilinen adıyla kedi nanesi, Ballıbabagiller familyasının Nepeta cinsine ait bir bitki türüdür. Güney ve doğu Avrupa'ya, Orta Doğu'ya, Orta Asya'ya ve Çin'in belli kısımlarına has olmakta birlikte, kuzey Avrupa, Yeni Zelanda ve Kuzey Amerika'nın belli kısımlarında natüralize edilmiştir. Kedi nanesi ismi, kedilerin bu bitkiye duydukları hazdan dolayı türemiştir. Bazı bitki çaylarının yapımında da kedi nanesi kullanılır. Kedi nanesi, çok yıllık otsu bir bitkidir. Boyu 100cm'yi bulabilir ve ilkbahardan sonbahara kadar çiçek açabilir. Genelde süs bitkisi olarak yetiştirilmesine rağmen kediler üzerindeki etkileri için de yetiştirilir. ideal olarak bol güneş ışığı alan yerde yetiştirilir. Tarih boyunca, insanlar için boşaltım yolu rahatsızlıklarına karşı kullanılmıştır. Kullanıldığı yerler Terpenoid nepetalakton bitkisi, "Nepeta cataria"nın uçucu yağının ana kimyasal bileşenidir. Nepetalakton, buhar damıtma ile kedi nanesinden özü çıkarılabilir. Yetiştirme Nepeta cataria kullanılmak üzere bahçelerde süs bitkisi olarak ayrıca ev kedileri ve kelebek’ler için çekiciliği nedeniyle yetiştirilir. Bitki kuraklığa dayanıklı ve geyik’lerin yemesine karşı dayanıklıdır. Yaprak bitleri ve kabak böcekleri dahil olmak üzere belirli böcekler için kovucu olabilir. Kedi nanesi en iyi bol güneş ışığında yetişir ve gevşek dallı, alçak, çok yıllık bir bitki olarak büyür. Çeşitleri arasında Nepeta cataria var. citriodora (veya N. cataria subsp. citriodora) veya limon kokulu yapraklarından adını alan "lemon catnip" (Türkçe: limonlu kedi nanesi) çeşitleri vardır. Biyolojik kontrol Kedi nanesi yağından elde edilen iridodial bileşiğinin yaprak bitleri ve akarları yiyen sinir kanatlıları cezbettiği bulunmuştur. Böcek kovucu olarak Nepetalakton sivrisinek ve sinek kovucudur. Kedi nanesinden buhar damıtma yoluyla yalıtılan yağ, böcekleri, özellikle sivrisinekleri, hamamböceklerini ve termitleri kovar. Araştırmalar, DEET'den daha etkili bir mekansal kovucu olmasına rağmen, SS220 veya DEET ile karşılaştırıldığında cilt üzerinde kullanıldığında böcek savar kadar etkili olmadığını gösterir. İnsanlar üzerindeki etki Kedi nanesi, geleneksel tıpta mide krampı, hazımsızlık, ateş, kurdeşen ve sinir rahatsızlıkları gibi çeşitli rahatsızlıklar için kullanılmaktadır. Bitki, çay, tentür, infüzyon veya lapa olarak tüketildi ve ayrıca tütsüleri yapıldı.. Ancak, modern tıbbın gelişmesiyle tıbbi kullanımı gözden düşmüştür. Kedigillere etkisi [[Dosya:Catnip-effects.jpg|küçükresim|300px|Kedi nanesinin çoğu evcil kedi üzerindeki etkileri arasında yuvarlanma, pençeleme, koşuşturma ve kuyruk sallama vardır. Kedi nanesinden biyolojik olarak etkilenmeyen kediler için kediotu kökü ve yaprakları, silver vine (türkçe:gümüş asma) ve tatar hanımeli dalı gibi çeşitli seçenekler vardır.]] Kedi nanesi, kedi cezbeden nepetalakton içerir. N. cataria (ve Nepeta cinsindeki diğer bazı türler), yalnızca evcil kediler üzerinde değil aynı zamanda diğer kedi ailesi türlerinde de davranışsal etkileriyle bilinir. Yapılan testler leopar, puma, serval ve vaşağın da evcil kediler gibi kedi nanesine güçlü tepki verdiklerini göstermiştir; aslan ve kaplan’da güçlü tepki verebilirken tutarlı şekilde tepki göstermez. Evcil kedilerle, N. cataria evcil kedilerin eğlenmesi için eğlence maddesi olarak kullanılır, evcil kedilerle birlikte kullanılmak üzere tasarlanmış kedi nanesi ve kedi naneli ürünler tüketicilerin beğenisine sunulur. Kedi nanesinin çürük yaprakları veya sapları kediye sürtündüğünde, kedinin onu hisseder hissetmez yerde yuvarlandığı, kedi nanesini pençelediği, yaladığı ve çiğnediği çok görülür. Bitkinin çoğunu tüketilmesi, salya akması, uyku hali, endişe, zıplama ve mırıldama takip eder. Bazıları kedi nanesini tutan ele hırıldayabilir, miyavlayabilir, tırmalayabilir veya ısırabilir. Maruziyetten sonraki ana tepki süresi genellikle 5 ila 15 dakika arasındadır, bundan sonra genellikle koku yorgunluğu başlar; ancak kedilerin yaklaşık üçte biri kedi nanesinden etkilenmez. Davranış kalıtımsal’dır. Kediler nepetalaktonu vomeronazal organı aracılığıyla değil koku epitelyumu aracılığıyla tespit eder. Koku epitelinde, nepetalakton bir veya daha fazla olfaktör reseptöre bağlanır. Kaynakça Kategori:Nepeta Kategori:Asya florası Kategori:Avrupa florası Kategori:Kedi feromonları Kategori:Çok yıllık bitkiler Kategori:Asya'daki bahçe bitkileri Kategori:Avrupa'daki bahçe bitkileri Kategori:1753'te tanımlanan bitkiler