Kençliyü

[bullvar_katip]

Kençliyü – Türk, Altay ve Oğuz geleneğinde Yağma Merasimi. Kençlüyü şeklinde de söylenir. Han-ı Yağma da denir. Yağma veya Talan olarak da bilinir. (Her iki sözcük de Türkçeden Farsçaya geçmiştir. Kimilerine göre ise tam tersine Farsçadan Türkçeye geçmiştir.) Anlam ve Uygulama Bir yöredeki zengin kişinin veya ağanın mallarını kendi isteğiyle talan ettirmesi anlamına gelir. Bu durum onun şanını ve şerefini yüceltir. Bu uygulama onları yoksul bırakmaz, aksine daha etkili bir konuma yükseltirdi. Önceleri tüm malını mülkünü yağma ettirme geleneği varken, sonraları biraz daha hafifletilmiştir. Sonraki devirlerde tüm varlığını dağıtmak yerine; dağ gibi et, tepe gibi ekmek yığdırırlar, göl gibi kımız döktürürlerdi. İnsanlar da bu 90 atla 900 sığırın ve 9000 koyunun eti ile 90 havuz kımızı yağma eder, eğlenir yer içerlerdi. Pek çok ilkel kültürde benzer biçimlerde “Potlaç” adıyla bilinen ve var olan bir uygulamadır. Ayrıca Türklerde "Toy" (şenlik; toylamak: şenlik yapmak”), "Şölen/Şülen" (karnaval, merasim) gibi eğlenceler içerisinde yer alan yağma ve talan kavramları yoksullarla paylaşıma gidilmesinin ve toplumsal sorumluluğun simgeselleştirilmiş uygulamalarıdır. Han-ı Yağma, potlaç ve armağan ekonomisi ile ilgili bir gelenektir. Eskiden düğün, bayram gibi toplumsal etkinliklerde zengin kimseler büyük ziyafetler verirlerdi. Ziyafetin sonunda misafirler ziyafette kullanılan altın ve gümüş yemek takımlarını ve değerli sofra yaygılarını diş kirası olarak paylaşırlardı. Bu ziyafeti veren kimsenin toplum içindeki itibarı artardı. Dede Korkut Hikâyeleri'nde de rastlanılan bu gelenek bugün yaygınlığını yitirmiştir. Etimoloji Kençliyü: (Kenç/Genç) kökünden türemiştir. Gençlik kelimesi ile aynı kökten gelir. Gençleşmek, yenilenmek anlamı vardır. Yağma: (Yağ) kökünden türemiştir. Yağmur gibi olmak, üşüşmek anlamını taşır. Talan: (Tal/Dal) kökünden türemiştir. Talmak (dalmak) fiilinden türemiştir. Kaynakça Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) Ayrıca bakınız Potlaç İç bağlantılar Kençliyü Dış bağlantılar Han-ı Yağma Deyiminin Kökeni, Abdülkadir İnan Divan-i Lügat-it Türk Dizini Toy Geleneği, Ali Duymaz Türkçe İnsan Adları, Orhan Güdül Kutalmış Kategori:Türk mitolojisi Kategori:Türk kültürü