Kiel

[bullvar_katip]

Kiel, Almanya'nın kuzeyinde bulunan, Schleswig-Holstein eyaletinin merkezi (1945) şehridir. Kiel Kanalı'nın doğu ucunda, Baltık Denizi'ndeki Kiel Fiyordu'nun (Kieler Förde) her iki yakasında toprakları olan bir liman şehirdir. Tarihi 10. yüzyıla ait kaynaklarda adı Kyle biçiminde geçer. "Fiyort" ya da "kaynak" anlamına gelen bu kelimenin Anglosakson dilindeki kille’den (gemiler için güvenli yer) türediği sanılmaktadır. 1242'de kurulan belde, ortak bir ticarî savunma anlaşması olan Lübeck Kanunları’nı kabul etti. 1284'te Hansa Birliği'ne katıldı ve 14. yüzyılda yeni ticaret ayrıcalıkları kazandı. 1773'te Danimarka'ya bağlandı. 1814'te burada imzalanan Kiel Antlaşması’yla Danimarka, Norveç'i İsveç'e bıraktı. 1866'da Schleswig-Holstein'ın geri kalan bölümüyle birlikte Prusya'ya geçen şehir, 1871'den sonra deniz üssü olarak önem kazandı. 1917'de eyalet merkezi oldu. 1918'deki devrim, Kielli denizcilerin ayaklanmasıyla başladı. Bu olay, tarihe Kiel İsyanı olarak geçti. II. Dünya Savaşı'nda şehir, Müttefik Kuvvetler'ince yoğun biçimde bombalandı. Savaştan sonra yeniden inşa edilirken geniş yeşil alanlara yer verildi. Bu dönemde tamir edilen tarihî binalar arasında yaklaşık 1240'ta yapılmış Nikolaikirche (St. Nikolaus Kilisesi) ile Holstein-Gottorp düklerinin sarayı (y. 1280) sayılabilir; Çar III. Petro, bu sarayda doğmuştur. II. Dünya Savaşı sırasında Kiel, büyük deniz üsleri ve Alman Reich gemi inşa merkezlerinden biri olarak kaldı. Mahallî sanayii de köle işçiler de çalıştırıldı. Bir deniz limanı olarak ve denizaltılar için üretim merkezi olarak II. Dünya Savaşı sırasında Müttefikler tarafından yoğun şekilde bombalandı. Bombalama yüzünden eski şehrin %80'den fazlası, Merkezi yerleşim alanlarının %72'si ve endüstriyel alanlarında %83'ü yok oldu. Kiel, 23/24 Temmuz 1944 tarihinde RAF tarafından bombalandı ve şehre üç gün su verilmedi; tren ve otobüsler sekiz gün çalıştırılmadı ve bu üç hafta boyunca yemek pişirebilmek için gaz verilmedi. Diğer ağır şekilde bombalanan Alman şehirleri gibi bu şehir de savaştan sonra yeniden inşa edildi. Eğitim ve kültür 250px|küçükresim|sol|Kiel'deki Schleswig-Holstein Eyalet Meclis binası 1665'te kurulmuş olan Kiel Christian Albrecht Üniversitesi'nde Dünya ekonomisi üzerine çalışmalarıyla ünlü bir enstitü vardır. Üniversitenin eski binalarının yakınında bir sanat galerisi ile Almanya'nın en eski botanik bahçeleri bulunur. Yeni yapılar arasında da Belediye Tiyatrosu (1907), Belediye Binası (1911), sergi ve kongre salonu Ostseehalle (1950) ve yeni üniversite binaları sayılabilir. Ekonomi Kiel Kanalı'nın 1895'te açılmış olan havuzları dışında şehirde çok gelişmiş bir ticarî liman ve yat tesisleri bulunur. Şehrin doğu ve batı kıyıları arasında ulaşım sağlayan feribotlar, çevredeki balıkçı köyleri ile sayfiyelere de sefer yapar. Gemi ve makine yapımı başlıca sanayi kollarıdır. Ayrıca basımevleri, metal işleme tesisleri, bira ve tekstil fabrikaları vardır. Her haziranda düzenlenen Kieler Woche (Kiel Haftası) uluslararası bir yelken yarışı ve kültür şenliğidir. Kiel'in nüfusu, 31 Mart 2007 tarihi itibarıyla 232.398'dir. Taşımacılık Kiel, Hamburg, Lübeck, Flensburg ve Danimarka'daki yerlere giden tren istasyonuna sahiptir. küçükresim|orta|500px|Kiel Merkez istasyonu (iç kısım) Kiel, Baltık eyaletlerine yolcu ve yük taşıyan denizcilik şirketleri için önemli bir limandır. küçükresim|Kiel'de feriler ve cruise gemileri. Yolcular Kiel'den karşıya aşağıdaki şekilde geçer: Göteborg, İsveç (Stena Line, 131⁄2 saat, günlük) Oslo, Norveç (Color Line, 191⁄2 saat, günlük) Klaipėda, Litvanya (DFDS LISCO, 21 saat, 6 defa her hafta için) Yükler Kiel'den aşağıdaki şekilde taşınır: Sankt-Peterburg, Rusya (DFDS LISCO, haftada iki defa) Kaliningrad, Rusya (NSA, her hafta bir sefer) Ünlü Kielliler Fahrî hemşerilik beratı verilenler Kiel kent yönetimi, kronolojik sırada listelenen şu kişilere fahri hemşerilik beratı vermiştir: küçükresim|sağ|Paul von Hindenburg|297x297pik 1841: Georg Hanssen 1843: Christoph Heinrich Pfaff 1863: Carl von Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg 1864: Georg Friedrich Witte 1893: Christian Kruse 1894: Werner Kraus 1899: Klaus Groth 1902: Friedrich von Esmarch 1911: Heinrich von Preußen 1911: Albert Hänel 1914: Hans von Koester 1933: Paul von Hindenburg 1946: Otto Tschadek 1947: Dr. Max Planck 1950: Dr. Willy Anschütz 1954: Prof. Theodor Heuss 1974: Ida Hinz 1982: Dr.-Ing. Rudolf Hell 1996: Otto Schlenzka 2004: Prof. Dr. h.c. mult. Berthold Beitz Adolf Hitler ve Erich Raedere verilen fahri hemşerilik beratı 1945'te geri alındı. Kiel doğumlular küçükresim|sağ|Max Karl Ernst Ludwig Planck|202x202px küçükresim|sağ|Andreas Köpke|243x243px 1728, Peter III., Rus Çarı 1809, August Ferdinand Howaldt 1810, Harald Friedrich Nikolaus Ackermann 1814, Henri Lehmann 1841, Georg Howaldt 1844, Hermann Graedener 1844, Detlev von Liliencron 1850, Bernhard Howaldt 1851, Hunold von Ahlefeld 1852, Hermann Howaldt 1858, Max Karl Ernst Ludwig Planck 1859, Ludwig Ahlmann 1877, Dr. Kurt Gustav Hans Otto Freiherr von Reibnitz 1890, Karl Peter Röhl 1893, Andreas Gayk 1895, Wilhelm Ahlmann 1897, Bruno Diekmann 1900, Ernst Busch 1901, Hermann Andersen 1903, Hans Söhnker 1904, Prof. Dr. Theodor Eschenburg 1905, Bernhard Minetti 1907, Helmut Lemke 1909, Harro Schulze-Boysen 1910, Dr. Lauritz Lauritzen 1910, August Dietrich Allers 1912, Carl Friedrich von Weizsäcker 1912, Lotti Huber 1913, Sigrid Hunke 1915, Rudolf Thaut 1915, Heinz Zahrnt 1919, Willi Marxsen 1920, Hans Kock 1921, Harald Wust 1922, Jürgen Brandt 1925, Heinz Reincke 1925, Tana Schanzara 1926, Judith Malina 1928, Dr. Gerhard Stoltenberg 1928, Oswalt Kolle 1936, Prof. Dr. Heiner Zieschang 1948, Birgit Bergen 1954, Michael Küttner 1956, Axel Milberg 1962, Andreas Köpke 1964, Heike Henkel 1971, Helge Thun 1974, Kim Schmitz 1941, Eric Braeden Kiel'de Dünya'ya gelmeyen, ancak uzun süre şehirde yaşayıp üretimde bulunmuş ünlüler: Adolf Remane Alexander Behm Berte Bratt Carl Loewe Claus Harms Ferdinand Tönnies Gustav Adolf Neuber Hans Geiger Klaus Groth Rötger Feldmann Rudolf Hell Kaynakça Dış bağlantılar Kiel resmî Web sitesi Web kameradan Kiel görüntüleri Kategori:Almanya'daki liman kentleri Kategori:Baltık Denizi'ndeki liman kentleri Kategori:Hansa Birliği üyeleri