Kilikyalı Simplikios

[bullvar_katip]

Kilikyalı Simplikios veya Latinceleştirilmiş şekliyle Simplicio (; yaklaşık MS 490, Kilikya - 560, muhtemelen Atina), Öklid ve Aristoteles de dahil olmak üzere diğer filozofların ve matematikçilerin çalışmaları üzerine yorumlar yazan bir Yunan matematikçi. Ammonius Hermiae ve Damaskios'un bir öğrencisi ve Yeni Platoncuların sonuncusuydu. Eserleri, Simplikios'un çalışmaları olmadığı takdirde kaybolacak olan eski filozoflar hakkında birçok bilgiyi korumuş ve günümüze ulaşmasını sağlamıştır. Hayatı Simplikios, MÖ 1. yüzyıldan itibaren bir Roma eyaleti olan Güney Anadolu'daki Kilikya'da doğdu. Ammonius Hermiae okulunda felsefe okuduğu İskenderiye'ye gitti. Ammonius kendisi Proklos'un öğrencisiydi ve Eutocius, Arşimet'in birinci kitabının küre ve silindir üzerine yorumunu ona adadı. Ammonius'un hayatı boyunca ana eseri, Aristoteles üzerine eleştirel eserler yazmaktı ve bu, Aristoteles hakkında kapsamlı yorumlar yazan Simplikios'u açıkça etkiledi. İskenderiye'de Ammonius altında eğitim aldıktan sonra Simplikios, Yeni Platoncu filozof Damaskios ile çalıştığı Atina'ya gitti. Damaskios, Proklos tarafından açıklandığı gibi Yeni Platoncu felsefeyi geliştiren İlk İlkeler Hakkında Sorunlar ve Çözümler adlı eseri yazmıştı. Yine Simplikios, İskenderiye'de öğrendiklerine benzer görüşlere maruz kaldı ve felsefesi tutarlı bir şekilde inşa edildi. Damaskios, yaklaşık MS 520 yılında Platon Akademisi'nin başına getirilmişti ve Hristiyan imparator Justinianus MS 529'da kapattığında hala Akademi'nin başıydı. Aynı zamanda Justinianus diğer tüm pagan okullarını kapattı. Justinianus imparator olduğunda, birlikleri Fırat Nehri üzerinde Pers kralının ordularına karşı savaşıyordu. Bu nedenle, Damaskios, Simplikios ve Akademi'nin diğer beş üyesinin, Atina'dan çıkarıldıklarında, Pers kralı I. Hüsrev'in sarayında hizmet etmek için İran'a gitmeleri doğaldı. Simplikios, büyük bir kültür koruyucusuydu ve hükümdar tarafından iyi karşılandı. Ancak Hüsrev ve Justinian, MS 532'de onaylanan ve Simplikios'un Atina'ya dönmesine yol açan Ebedi Barış Antlaşması 'nı imzaladı. Simplikios, Ammonius Hermiae ve Damaskios'un bir öğrencisiydi ve dolayısıyla Yeni Platoncu okulun son üyelerinden biriydi. Okulun merkezi Atina'daydı. Hellenistik dinin Hristiyanlığın saldırılarına karşı varlığını sürdürmek için son çabaların merkezi oldu. 5. yüzyılda paganizme karşı çıkarılan imparatorluk fermanları, paganlara kişisel kötü muameleye karşı yasal koruma sağladı. MS 528 yılında imparator Justinianus, putperestlerin hükûmet görevlerinden uzaklaştırılmasını emretti. Bazılarının malları çalındı, bazıları öldürüldü. Karar, üç ay içinde Hristiyanlığa geçmezlerse, İmparatorluktan sürgün edileceklerini belirtiyordu. Ayrıca Atina'da felsefe ve hukuk öğretimi yapmak artık yasaktı. Muhtemelen, Proklos zamanında 1000 altından fazla değer verilen Platoncu okulun mülküne de el konuldu; en azından Justinian, hekim ve öğretmenleri, daha önceki imparatorlar tarafından kendilerine tahsis edilen yardım parasından mahrum etti, vatandaşlara temsil ve diğer yurttaşlık ile ilgili sağlanan fonlara el koydu. Başlarında Atina'daki Platoncu okulun son başkanı Damaskios'un olduğu, aralarında Simplikios, Eulamius, Priscian ve diğerlerinin de bulunduğu yedi filozof, 531 yılında tahta çıkan ünlü Pers kralı Chosroes'in mahkemesinden koruma istemeye karar verdi. Ancak umduklarını bulamadılar ve hayal kırıklığına uğradılar. Chosroes, Justinianus (yaklaşık MS 533) ile imzaladığı barış anlaşmasında filozofların risk almadan geri dönmelerine ve ayinlerini yerine getirmelerine izin verilmesini ve ardından geri dönmelerini şart koştu. Yedi filozofun sonraki kaderleriyle ilgili hiçbir şey öğrenemiyoruz. Simplikios'un nerede yaşadığı ve eğitim verdiği hakkında çok az şey biliyoruz. Sadece yazmakla kalmayıp başkalarına öğrettiği, dinleyicilerine yaptığı hitap, "Physica Auscultatio of Aristoteles" adlı eserin yorumunda ve Kategoriler hakkındaki yorumunun başlığıyla kanıtlanmıştır. Eğitimini kısmen İskenderiye'de, Ammonius yönetiminde, kısmen Atina'da, Damaskios'un öğrencisi olarak almıştı; ve daha sonra muhtemelen bu iki şehirden birini mesken tuttu. Çünkü bu şehirler ve Konstantinopolis haricinde, ihtiyaç duyduğu kitap koleksiyonlarına sahip bir kasaba bulmak zor olurdu ve Konstantinopolis'e gitmiş olması pek olası değildir. Kişisel tarihine, özellikle de İran'a göçüne gelince, Simplikios'un yazılarında kesin bir ima bulunmaz. Simplikios, Epiktetos (Epictetus) incelemesinin açıklamasının sonunda, bu tür etik tefekkürlerde zalimce baskı altında bulduğu teselliden minnettarlıkla söz eder; Bu, yukarıda bahsedilen zulümler sırasında veya hemen sonrasında oluşturulduğunu düşündürür. Çalışmaları küçükresim|sağ| Hayatta kalan eserleri Aristoteles'in de Caelo, Physica Auscultatio ve Kategoriler (Categories) üzerine kapsamlı yorumları ve Epiktetos'un Büyüsü üzerine bir yorumudur. Ayrıca, Aristoteles'in de Anima 'sı hakkında kendi adı altında bir yorum da vardır, ancak bu, üslup bakımından daha aşağıdır ve genellikle Simplikios tarafından kullanılan tarihsel bilgilerden yoksundur. Lidyalı Priscian tarafından yazıldığı öne sürülmüştür, ancak diğer bilim adamları bunu gerçek olarak görmektedir. Yazılarının tamamı orijinal derlemelerden ziyade Aristoteles ve diğer yazarlar üzerine yorumlar olsa da, zeki ve olağanüstü öğrenimi onu antik çağların son büyük filozofu yapar. De Caelo ile ilgili yorumu, Physica Auscultatio 'dan önce yazılmıştı ve muhtemelen İskenderiye'de yazılmamıştı, çünkü Ammonius'un o şehirde kaldığı sırada yaptığı astronomik bir gözlemden söz etmektedir. Simplikios, Physica Auscultatio hakkındaki yorumunu Damaskios'un ölümünden ve dolayısıyla İran'dan dönüşünden sonra yazdı. Kategoriler (Categories) hakkındaki açıklamalarını, yukarıda bahsedilen Aristotelesçi incelemelerdekilerden önce mi yoksa sonra mı yazdığını tespit etmek imkansızdır. Korunmuş olan bu Simplikios yorumlarının yanı sıra, de Anima yorumu metafizik kitaplarla ilgili açıklamalardan ve Theophrastus Fiziği'nin bir özetinden bahseder. Bir Yeni Platoncu olarak Simplikios, onların daha derin ve gizli anlamlarına giden yolu açabilmek amacıyla, Aristoteles'in tartıştığı noktalarda bile, Platon'la hemfikir olduğunu göstermeye çalıştı. Ona göre sadece Plotinus değil, aynı zamanda Syrianos, Proklos ve Ammonius da Platon'un bilgeliğinin derinliklerine nüfuz etmiş büyük filozoflardır. Daha eski Yunan filozoflarının birçoğu da Platonizm ile bağlantı kurar. Bununla birlikte, Orfik, Hermetik, Keldani ve Doğu'nun diğer Theologumena'larını daha az sıklıkta uygulayarak ve kısmen, belirli noktaların açıklaması ve eleştirisinde dikkatli ve alçakgönüllülükle ilerlemek ve orijinal kaynaklardan eski Yunan felsefesinin kapsamlı bir bilgisini çıkarmak için gayretle çabalamak suretiyle hayranlık duyduğu seleflerinden ayrılmaktadır. Bu nedenle, yorumları, Aristoteles hakkında bize gelenlerin içeriklerinde en zengin olarak kabul edilebilir. Ama onlar için, o zamanlar zaten çok nadir olan Eleatics'in, Empedokles'in, Anaxagoras'ın, Apollonialı Diyojenlerin ve diğerlerinin yazılarının en önemli parçalarının yanı sıra Aristoteles, Theophrastus ve Eudemus'un (ama onlar için, Stoacılar sistemi açısından çok önemli olan Kategoriler doktrinini çözmemiz gerekir) kayıp kitapları hakkındaki pek çok alıntıdan mahrum kalmalıyız. Kendi zamanında hem okulun hem de Zeno'nun takipçilerinin yazılarının yok olduğundan şikayet ettiği doğrudur. Ancak orijinal kaynaklardan hemen yararlanamadığı yerlerde, güvenebileceği, bu kaynaklardan yararlanmış olan rehberler arar. Ayrıca Rodoslu Andronikos döneminden Ammonius ve Damaskios'a kadar Yunan yorumlarından bu kadar çok alıntı yaptığı için kendisine teşekkür etmeliyiz ki Kategoriler (Categories) ve Fizik (Physics) adlı eserler için yorumları, bu kitapların yorum ve eleştiri tarihinin ana hatlarını oluşturulabilir. Simplikios, bunların önemi konusunda doğru bir fikirle, Afrodisiaslı İskender ve Porfirios'un yorumlarından en özenli şekilde yararlandı ve birincisinin görüşleriyle yeterince sık sık mücadele etmesine rağmen, hak ettiği şekilde (esas olarak) sağlam eleştirel anlamını nasıl değerlendireceğini biliyordu. Ayrıca, şimdi kısmen el yazmalarından hiçbir iz bırakmadan kaybolan birkaç eski okumanın zekasını bizler için korumuştur ve yorumlarının açıklayıcı bölümlerinde bize Aristoteles'in metnini düzeltmek veya durultmak için değerli katkılar sağlar. De Caelo kitapları üzerine yaptığı yorumda kendisine teşekkür etmemiz gereken eski astronomik sistemlerin bilgisine yönelik katkılar daha az değerli değildir. Hatta yazılarında doğayı gözlemleme eğiliminin bazı izlerini buluyoruz. Hristiyanlıktan hoşlanmamasına rağmen, çağdaşı Yahya en-Nahvi'nin Aristotelesçi evrenin sonsuzluğu doktrinine karşı yöneltilen eseri ile açıkça mücadele ederken bile, Hristiyan doktrinlerine saldırmaktan kaçınır. Etik'de Yeni Platoncuların mistik panteistik saflaştırma teorisini terk etmiş ve mantıksal ve fiziksel doktrinlerine ne kadar az eğilimli olursa olsun, sonraki Stoacıların etik sisteminde tam tatmin bulmuş gibi görünmektedir. Bazı kaynaklar Simplikios'a Herakleitos felsefesindeki kavramı karakterize etmek için "her şey akar / akış halindedir" anlamına gelen πάντα ῥεῖ (panta rhei) ifadesini atfederken, temel ifade "her şey değişir" ve Herakleitos'un düşüncesinin ima edildiği bağlamlardaki varyasyonları hem Platon hem de Aristoteles'in yazılarında mevcuttu. İngilizceye çevrilen çalışmaları Aristoteles'in Kategoriler adlı eseri üzerine Simplicius: On Aristotle, Categories 1-4, Çeviren: Michael Chase (2003). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, Categories 5-6, Çeviren: Frans A.J. de Haas ve Barrie Fleet (2001). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, Categories 7-8, Çeviren: Barrie Fleet (2002). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, Categories 9-15, Çeviren: Richard Gaskin (2000). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Aristoteles'in Gökyüzü Üzerine adlı eseri üzerine Simplicius: On Aristotle, On the Heavens 1.1-4, Çeviren: Robert J. Hankinson (2001). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, On the Heavens 1.3-4, Çeviren: Ian Mueller (2011). Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, On the Heavens 1.5-9, Çeviren: Robert J. Hankinson (2004). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, On the Heavens 1.10-12, Çeviren: Robert J. Hankinson (2006). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, On the Heavens 2.1-9, Çeviren: Ian Mueller (2004). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, On the Heavens 2.10-14, Çeviren: Ian Mueller (2005). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, On the Heavens 3.1-7, Çeviren: Ian Mueller (2009). Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, On the Heavens 3.7-4.6, Çeviren: Ian Mueller (2009). Duckworth, Londra: Aristoteles'in Fizik adlı eseri üzerine Simplicius: On Aristotle, Physics 1.3-4, Çeviren: Pamela M. Huby ve C. C. W. Taylor (2011). Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, Physics 1.5-9, Çeviren: Han Baltussen (2011). Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, Physics 2, Çeviren: Barrie Fleet (1997). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, Physics 3, Çeviren: James O. Urmson (2002). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, Physics 4.1-5, 10-14, Çeviren: James O. Urmson (1992). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, Physics 5, Çeviren: James O. Urmson (1997). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, Physics 6, Çeviren: David Konstan (1989). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, Physics 7, Çeviren: Charles Hagen (1994). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Aristotle, Physics 8.6-10, Çeviren: Richard McKirahan (2001). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Aristoteles'in Ruh Üzerine adlı eseri üzerine Simplicius: On Aristotle, On the Soul 1.1-2.4, Çeviren: James O. Urmson (1995). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Priscian: On Theophrastus on Sense-Perception, with "Simplicius": On Aristotle, On the Soul 2.5-12, Çeviren: Carlos Steel (1997). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: "Simplicius": On Aristotle, On the Soul 3.1-5, Çeviren: Henry J. Blumenthal (2000). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Epictetus'un El Kitabı adlı eseri üzerine Simplicius: On Epictetus, Handbook 1-26, Çeviren: Tad Brennan ve Charles Brittain (2002). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Simplicius: On Epictetus, Handbook 27-53, Çeviren: Tad Brennan ve Charles Brittain (2002). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Diğer çalışmalar Simplicius: Corollaries on Place and Time, Çeviren: James O. Urmson (1992). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Philoponus: Corollaries on Place and Void, with Simplicius: Against Philoponus On the Eternity of the World, Çeviren: David Furley ve Christian Wildberg (1991). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Philoponus: On Aristotle, Physics 5-8, with Simplicius: On Aristotle on the Void, Çeviren: Paul Lettinck ve J. O. Urmson (1994). Cornell University Press: , Duckworth, Londra: Notlar Kaynakça Greek text of Simplicius' Commentary on the Enchiridion of Epictetus (Simplicii Commentarius in Enchiridion Epicteti) on archive.org. Ilsetraut Hadot (ed.), Simplicius, sa vie, son œuvre, sa survie. Actes du Colloque international de Paris (28 septembre - 1 octobre 1985) / organised by the Centre de recherche sur les œuvres et la pensée de Simplicius (RCP 739-CNRS), Berlin & New York, Walter de Gruyter, 1987, X-406 p. Ilsetraut Hadot: The life and work of Simplicius in Greek and Arabic sources. In: Richard Sorabji (Ed.): Aristotle Transformed. Duckworth, London 1990, pp.275–303. Han Baltussen: Philosophy and Exegesis in Simplicius. The methodology of a commentator. Duckworth, London 2008, 292 p. Kategori:490'larda doğanlar Kategori:560'larda ölenler Kategori:5. yüzyılda Bizanslılar Kategori:6. yüzyılda Bizanslılar Kategori:6. yüzyıl filozofları Kategori:Antik Yunan matematikçiler Kategori:Bizanslı filozoflar Kategori:Yeni Platoncu filozoflar Kategori:Roma dönemi filozofları Kategori:6. yüzyıl Bizans yazarları Kategori:6. yüzyıl matematikçileri Kategori:Bizanslı astronomlar