Kır kurdu

[bullvar_katip]

[[Dosya:California Death Valley Coyote.jpg|küçükresim|sağ|upright=1.09|Death Valley Milli park'ta bir kır kurdu (Kaliforniya)]] küçükresim|sağ|upright=1.09|Kır kurdu küçükresim|upright=1.09 Kır kurdu (Canis latrans), köpekgiller (Canidae) familyasının Kuzey Amerika'da rastlanılan bir üyesi. Kısaca kurdun daha küçük bir versiyonu olarak da tarif edilebilir. Diğer bir adı olan Koyote Aztekçe Kóyotl kelimesinden gelmektedir. Aynı Avrupa'da kızıl tilkilerde de izlenildiği gibi, Amerika'da da kır kurdunun büyük şehirlere girip şehir sokaklarında yaşamaya ayak uyduranlarının sayılarının son onyıllarda arttığı görülmektedir. Özellikleri Kır kurdu 110cm uzunluğa, 50cm boyuna ve 9–22kg ağırlığa ulaşır (ortalama 14kg). Tüylerinin rengini kesin olarak belirlemek kolay değildir; sarı-kahverengi ve gri-kahverengi tonları arasında değişir. Ama boğazı ve göğsü daima beyazdır. Dış görünümü ile ilk bakışta kurta benzetilse de, ikisini ayırt etmek o kadar zor değildir. Kır kurdu kurttan daha küçük ve daha zayıftır, çenesi daha ince, kulakları daha büyük ve bacakları daha kısadır. Çoğunlukla yere yakın tuttuğu gür tüylü kuyruğu da kır kurdu için tipik bir dış özelliktir. Yaşam alanı ve dağılımı Kır kurtları tüm Kuzey Amerika'da, Kanada'nın ve Alaska'nın kuzeyinden, Meksiko ve Kosta Rika'ya kadar yaygındır. Birçok farklı yaşam alanlarına ayak uydurmuştur. Ormanların derinliklerinde de, açık alanlarda da yaşayabilir. ABD'nin tüm eyaletlerinde görülen tür, Los Angeles gibi bazı şehirlerde insanlar ve evcil hayvanlar için tehlike oluşturabilir. Beslenme Amerikalılar kır kurdunu genelde "leş yiyici" olarak görürler. Gerçekten leş yiyor olsa da, aslında beslenmesinin en büyük kısmını kendi avladığı hayvanlar oluşturur. Avladığı hayvanlar %90'ı fare ve tavşanlardır. Bunların yanında çok nadir olarak kuş, yılan veya tilki de avlayabilir. Geyik gibi büyük hayvanlar sadece hasta veya yaralı oldukları zaman ve kendi sürülerinden bu halde uzak kaldıkları zaman bir kır kurdu sürüsü tarafından dize getirilebilirler. Meyve ve böğürtlen gibi bitkisel besinlerle de beslenirler. Yerleşim yerlerinin yakınlarında çöp tenekelerini karıştırıp içinde yenilebilecek şeyler ararlar. Yaşam şekli Sosyal davranışı kurtta olduğu kadar gelişmiş değildir. Ama daima yalnız yaşadığı da tam olarak söylenememektedir. Kır kurtları bazen bir çift olarak bazen de birbirlerine fazla bağlı olmayan kardeş hayvanlardan oluşan kücük grupların içinde görülebilir. Ama en sık rastlanılanlar yalnız gezenlerdir. Üreme Dişileri 60 gün süren ve çoğunlukla Nisan-Mayıs aylarında gerçekleşen bir gebelikten sonra 4-6 yavru dünyaya getirir. Ömürleri ortalama 6 yıl kadar olur. Erkek kır kurdu, dişi ile birlikte yavruları besler. Sonbahara doğru yavrular kendilerine ait bir av bölgesi ararlar ama annelerinden 15km'den fazla uzaklaşmazlar. Bir yaşına vardıklarında çiftleşme olgunluğa ulaşırlar. Ayrıca Kır kurdu yaşam şekli ile Afrika-Asya çakallarının yaşam şekli arasında birçok benzerlikler vardır. Köpeklerle çiftleşip türeyebilirler. Ara sıra köpek ile kır kurdu karışımından oluşmuş melezlere rastlanılır. Kuzey Amerika'da bu melezlere Koydog denir. Amerika'da gri kurdun insanlar tarafından çoğu bölgelerde ortadan kaldırılması kır kurtlarının fazla sayıda üremelerine yol açmıştır. Kır kurdu böylece en büyük düşmanından kurtulmuştur. Çünkü kurdun av hayvanları listesinde kır kurdu da vardır. Kır kurtlarının sayısını tekrar azaltmak için yapılan dev av kampanyaları, istenen etkiyi getirememiştir. Böylece sayıları artmaya devam etmekte ve hatta artık büyük şehirlere girip yerleşmektedirler. 2006 yılının Nisan ayında, son Amerikan büyük şehri olarak, başkent Washington D.C.'de kır kurtları tarafından "fethedilmiştir." Mitoloji Kuzey Amerika'nın birçok yerli mitolojilerinde kır kurdu önemli bir rol oynamaktadır. Aslında yerli mitolojilerinde iki ayrı kır kurdu figürü vardır.Bunlardan yaygın olanı bir yaratıcı, koruyucu ve kahramanken, Navaho mitlerinde daha farklı, olumsuz ve düzenbaz bir kır kurdu figürü vardır. Bu ikinci figür, mitlerde daima kurnaz dolandırıcı olarak tarif edilir. Kaynakça Dış bağlantılar Kojote bei Digital Desert (engl.) Naturlexikon: Kojote Kojote-Geschichten der Secwepemc-Indianer (engl.) Kojote-Video taz-Artikel: Kojote besiedelt zunehmend amerikanische Großstädte Kategori:Köpekgiller Kategori:Kurtlar Kategori:Amerika Birleşik Devletleri'ndeki memeliler Kategori:Batı Amerika Birleşik Devletleri'nin faunası Kategori:Kuzey Amerika etçilleri Kategori:Kayalık Dağlar faunası Kategori:Kürk ticareti Kategori:Kanada'daki memeliler Kategori:Meksika'daki memeliler Kategori:Leşçiller Kategori:İspanyolca deyişler Kategori:Güney Dakota'nın sembolleri