Kireçli, Şavşat

[bullvar_katip]

Kireçli, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Kireçli köyünün eski adı Kvatetrisi’dir. Gürcüce bir yer adı olan Kvatetrisi (ქვათეთრისი), taş anlamındaki "kva" / (ქვა) ve beyaz anlamındaki "tetri" (თეთრი) kelimelerinden türemiş olup "ak taş" anlamına gelir. Bu yer adı Türkçe kaynaklarda Guvatetris, Kotetris, Kötetris (كوتەتریس) gibi farklı biçimlerde girmiştir. Kvatetrisi köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kulesi büyük ölçüde sağlam kalmış olan Kvatetrisi Kalesi ile ortadan kalkmış olan Kvatetrisi Kilisesi bu dönemden kalmış olmalıdır. Kvatetrisi köyü, 1835 tarihli Osmanlı Müslim nüfus defterine göre Çıldır Eyaleti'ne bağlı köylerden biriydi. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bu tarihte köyde 29 hanede 98 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün nüfusunun yaklaşık 196 kişiden oluştuğu söylenebilir. Kvatetrisi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Kvatetris (Кватетрис) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Okrobageti nahiyesinin 5 köyünden biriydi. 1886 nüfusu sayımında köydeki 50 hanede, 172'si erkek ve 141'i kadın olmak üzere, 319 kişi yaşıyordu. Bu tarihte Kvatetrisi köyüne bağlı olan "Cami-meglesi"nde (Cami mahallesi) 14 hane, "Koşliet" (Koşlieti) mahallesinde 5 hane, “Mazman-ogli” (Mazmanidze) mahallesinde 12 hane ve “Saki-ogli” (Sakidze) mahallesinde 10 hane bulunuyordu. Bu nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir. Bununla birlikte Kvatetrisi adının yanı sıra, köyde Ortvali (ორთვალი), Ağmadağma (აღმადაღმა), Çamikara (ჩამიყარა), Koçliti (კოჩლითი), Muhovla (მუხოვლა), Vakebuhi (ვაკებუხი) ve Zurabuli (ზურაბული) gibi günümüze ulaşan mevki adları da Gürcücedir. Kvatetrisi köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Kvatetrisi köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı. Kvatetrisi, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında Şavşat kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi. Nüfusu, 276'sı kadın ve 320'si erkek olmak üzere 102 hanede yaşayan 596 kişiden oluşuyordu. Köyün nüfusu bu sırada da "Türk" olarak kaydedilmiştir. Kvatetrisi veya Kötetris Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Kireçli olarak değiştirilmiştir. Kireçli, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasına bağlı Merya nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 943 kişiden oluşuyordu. 1965 yılına gelindiğinde köyün nüfusu 1.422 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 557 kişi okuma yazma biliyordu. Kvatetrisi Kalesi, köyün Cami mahallesinin batısında yer alır. Ayakta duran silindirik kulenin kuzeybatı ve batı tarafında kalenin duvarlarından bazı bölümler kalmıştır. Eskikale köyündeki Tzepta Kalesi'ni gören Kvatetrisi Kalesi, Şavşeti-Klarceti savunma sisteminin bir parçasıydı. Coğrafya Köy; Artvin il merkezine 79km, Şavşat ilçe merkezine 14km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Şavşat belde ve köyleri