Kırgızistan coğrafyası

[bullvar_katip]

Kırgızistan, Orta Asya'da, Çin'in batısında karayla çevrili bir ülkedir. Orta Asya'nın yeni bağımsız ülkelerinin en küçüğü olan Kırgızistan, yaklaşık 198,500 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye Cumhuriyeti'nin Doğu Anadolu Bölgesi ile hemen hemen aynı büyüklüktedir. Millî toprakları yaklaşık olarak doğudan batıya 900 kilometre, kuzeyden güneye 410 kilometre halinde erişmektedir. Kırgızistan, güneydoğuda Çin, kuzeyde ve batıda Kazakistan, güneyde ve batıda da Özbekistan ve Tacikistan ile sınırlıdır. Orta Asya'nın Stanilist bölümünün beş cumhuriyete ayrılmasının bir sonucu olarak çok sayıda etnik Kırgız, Kırgızistan'da yaşamamaktadır. Hukuken Kırgızistan topraklarının bir parçası ancak coğrafi olarak buradan birkaç kilometre uzakta ikisi Özbekistan'da biri Tacikistan'da bulunan üç kuşatılmış bölge tanınmaktadır. Kırgızistan arazisinde bir arada millî toprakların %65'ini işgal etmekte olan Tanrı ve Pamir Dağları sistemleri hüküm sürmektedir. Tanrı Dağları sisteminin Alay sahası bölümü, ülkenin güneybatısından doğusuna doğru hilal şeklinde hüküm sürmektedir ve ana Tian Shan sahası doğuda Çin içine girerek Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne erişmeden önce, güney Kırgızistan ve Çin arasındaki sınır boyunca ilerler. Kırgızistan'ın ortalama rakımı 7.439 metrelik Cenğiş Çokusu tepesi ile Oş yakınındaki 394 metrelik Fergana Vadisi arasında 2.750 metredir. Ülkenin hemen hemen %90'ı deniz seviyesine göre 1500 metreden daha yüksektedir. İklim Kırgızistan, yüksek Tanrı Dağlarında kuru kıtasal (karasal) kutupsal; güneybatı (Fergana Vadisi)'nda subtropikal; kuzey dağ eteklerinde ılıman bir iklime sahiptir. Kaynakları ve arazi kullanımı Doğal kaynakları verimli hidroelektrik, önemli altın yatakları ve ender toprak metallerinden; yerel işletilen kömür, petrol ve doğalgaz; nefelin, cıva, bizmut, kurşun ve çinko gibi diğer yatakları bulunur. Arazi kullanımı tarıma uygun topraklar:% 7, daimi ekilebilen:% 0, otlaklar:% 44, ormanlık arazi:% 4, diğer:% 45 (1993 verilerine göre). Ayrıca Kırgızistan'da dünyanın en büyük doğal büyüyen ceviz ormanı, Celal-Abad ilinde, Arslanbob'da yer alır. Alan ve Sınırlar [[Dosya:32 kg chui vers alaarcha.jpg|küçükresim|sağ|200px|Ala-Arça'dan Bişkek manzarası]] [[Dosya:Kyrgyzstan Topography.png|küçükresim|sağ|200px|Kırgızistan topografik haritası]] Yüzölçümü toplam: 198,500km2 kara: 191,300km2 su: 7,200km2 Yüzölçümü karşılaştırması: Doğu Anadolu Bölgesi'nden biraz büyük Dünya ülkeleri ile karşılaştırması: Dünya'da 86'cı sıradadır. Kara sınırları Toplam kara sınırları 3.051km, komşu ülkeleri Çin ile 858km, Kazakistan ile 1,224km, Tacikistan ile 870km ve Özbekistan ile 1,099km sınırdır. Kıyılar: 0km (denize kıyısı yok) Rakım: en düşük: Kara Derya 132 m en yüksek: Cenğiş Çokusu (Zafer Doruğu) 7,439 m Akarsu ve Göller Nehirler Çuy Nehri Narin Nehri Kara Derya Ak-Say Nehri Göl ve göletler Kırgızistan'da toplam yüzölçümü 7000km3 bulan irili ufaklı ikibine yakın göl ve göletler bulunur. Bunların çoğunluğu deniz seviyesinden 2500 ila 4000 metre yükseklikte buzulların erimesiden oluşan küçük dağ gölleridir. Issık Gölü, Son Gölü ve Çatır Gölü ülkenin en büyük üç göllerindendir. Diğer tanınmış Sarı-Çelek, Kal Suu, Kara Suu, Merzbaher, Kulun, Ai, Kara Toko, Saltı (Myortvoye) ve Ala Göl gibi göller vardır. Tanrı Dağları'nın bölümleri Tanrı Dağları'nın Kırgızistan sınırları içindeki Ala adı verilen bölümleri; Ala dağları Kırgız Ala dağları (Kırgızistan ve Kazakistan'da) Küngöy (Kengey) Ala dağları (Kırgızistan ve Kazakistan'da) Teskey Ala dağları (Kırgızistan'da) Talas Ala dağları (Kırgızistan, Kazakistan ve Özbekistan'da) Dağ Geçitleri Bedel Geçiti Dolon Geçiti İrkeştam Geçiti Torugart Geçiti Vadiler Ak-Say Vadisi Ala Arça Vadisi Ak Suu Vadisi Alamedin Vadisi Çuy Vadisi Fergana Vadisi Koçkor Vadisi Kaynakça