Kırım Özerk Cumhuriyeti

[bullvar_katip]

Kırım Özerk Cumhuriyeti, (, Avtonomna Respublika Krym; , Avtonomnaya Respublika Krym; , Къырым Мухтар Джумхуриети, Ҡырым Мухтар Җумхуриети), Ukrayna'nın özerk cumhuriyeti. Sovyetler Birliği döneminde varlık gösteren Kırım Oblastı ile aynı sınırlara sahiptir. Kırım Oblastı 1954'te Rusya SFSC'den Ukrayna SSC'ye geçti. 20 Ocak 1991'deki referandumdan sonra Ukrayna SSC içerisinde bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği dağıldığında ve Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yeni kurulan Ukrayna'nın parçası olarak kaldı. Mart 2014'te Ukrayna devrimi ile Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç devrilince Rusya yanlısı ayrılıkçılar ve Rusya Silahlı Kuvvetleri'nin Kırım'ı ele geçirmesinin ardından bölgenin Rusya'ya katılması için anayasaya aykırı bir referandum düzenlendi ve referandumdan katılma kararı çıktı. Rusya daha sonra Kırım Cumhuriyeti ile Sivastopol'u federal birimleri olacak şekilde ilhak etti. Rusya ve birkaç BM üyesi devlet Kırım'ı, Rusya'nın bir parçası olarak tanırken Ukrayna, Kırım'ı kendi bölgesi olarak görmeye devam etmektedir. Ukrayna'nın bu iddiası pek çok yabancı hükûmet ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 68/262 sayılı kararı ile desteklenmektedir. Tarihçe [[Dosya:Subdivisions of Crimean ASSR 1938.png|262x262px|küçükresim|1938 yılı itibarıyla Kırım rayonlarının etnik farklılıklara göre dağılımı.Açık mavi: Kırım TatarlarıPembe: RuslarTuruncu: AlmanlarMavi: YahudilerSarı: Ukraynalılar]]19 Şubat 1954 tarihinde, Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti Prezidyumu Kırım Oblastını Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nden çıkararak Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağladı. Ukrayna, 1991 yılında Kırım'ın özerk statüsünü teyit etmiş ve tüm Kırım Tatarlarının sürgünden dönmesine izin vermiştir. Sürgünden dönüşler tamamlanmamış olup, azalarak devam etmektedir. 16 Mart 2014 tarihinde yapılan referandumda halka iki soru soruldu. Sorular, "Rusya'ya bağlanmaya razı mısınız?" ve "1992 yılı Kırım Anayasası'nın yeniden yürürlüğe girmesi ve Kırım'ın Ukrayna'nın bir parçası olmasına razı mısınız?" idi. Referandum yapılmasının hukuk dışılığından, tarihin öne alınmasına kadar çok tartışmalı olan ve dünyanın tamamına yakını tarafından hâlen tanınmayan bu referandumun sonucuna göre Kırım Özerk Cumhuriyeti ezici çoğunluğun oyuyla Rusya Federasyonu'na bağlanmayı kabul etti. Hemen iki gün sonra 18 Martta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kırım ve Sivastopol'un Rusya'ya bağlanması ve yeni federal bölgeler oluşturulması anlaşmasını imzaladı. Daha sonra anlaşma metni Anayasa Mahkemesi tarafından onaylandıktan sonra parlamentonun alt ve üst kanatlarında görüşülüp kabul edildikten sonra yürürlüğe girdi ve konu Rusya açısından resmileşmiş oldu. Kırım’a Ukrayna üzerinden giriş yapmak isteyenler önce Ukrayna Devlet Göç Hizmetleri İdaresi’ne başvuracak. 2 Mayıs 2014 tarihinde Moskova üzerinden Kırım'a gitmek isteyen Kırım Tatarlarının lideri ve Ukrayna milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, önce Moskova Havaalanında alıkondu, ardından Kiev'den geldiği uçakla Ukrayna'ya geri gönderildi. Bunun üzerine ertesi gün Kırım'ın Ermenipazar sınır kapısına gelen Kırımoğlu'na yine giriş izni verilmedi. Karşılamaya gelen 5 bin kadar Kırım Tatarı'nın zorla barikatları aşması üzerine ara bölgede miting düzenleyen Kırımoğlu, kan dökülmesini önlemek için sakin davranma çağrısı yaparak, teslim olunmamasını, mevcut rejimle mücadele edilmesi gerektiğini söyledi. Kırımoğlu'nun ülkeye girişinin yasaklandığı ilan edildi. 6 Mayıs tarihinde ise, Kırımoğlu'nun Kırım’a alınması için binlerce Kırım Tatarı'nın sınırda eylem ve gösteri düzenlemesini "Radikal unsurların toplum düzenini bozma girişimi" ilan eden Vladimir Putin'in Kırım'a atadığı savcı , Rusya Soruşturma Komitesi ile Rusya Federal Güvenlik Servisi'nden (FSB) eylemi düzenleyen kişilerin yakalanması ve cezalandırılmasını talep etti. Ayrıca savcı Poklonskaya, "Refat Çubarov ve Kırım Tatarlarının eylemlerine son vermemeleri durumunda Kırım Tatar Millî Meclisi'nin kapatılacağı" uyarısında da bulundu. Siyaset Kırım, Ukrayna yasalarına göre Kırım Anayasası tarafından yönetilen özerk bir parlamenter cumhuriyettir. Yarımadanın merkezinde bulunan Akmescit idari yönetim merkezinin bulunduğu başkenttir. Kırım'ın yüzölçümü 26.200 kilometrekaredir ve nüfusu 2021 yılı itibarıyla 2,416,856'dır. İdari birimler küçükresim|635x635px|Kırım'ın bölgeleri Bölgeler: 1 Akmescit Bölgesi 2 Simferopol Rayonu 3 Akşeyh Bölgesi 4 Bahçesaray Rayonu 5 Canköy Rayonu 6 Pervomayskiy Rayonu 7 Sovetskyi Rayonu 8 Kirovske Rayonu 9 Krasnoperekopsk Rayonu 10 Bilohirsk Rayonu 11 Krasnohvardiyske Rayonu 12 Sak Bölgesi 13 Nizhnegorskiy Rayonu 14 Lenine Rayonu Şehir idareleri: 15 Aluşta 16 Akmescit 17 Canköy 18 Ermenipazarı 19 Kefe 20 Kerç 21 Gözleve 22 Orkapı 23 Sak 24 Sudak 25 Yalta 26 Akyar — Bu bölge Kırım Özerk Cumhuriyeti'ne bağlı olmayıp merkeze bağlıdır. Kaynakça Dış bağlantılar Vatan Kırım Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Tatar.Net Rusya ve Ukrayna'da Kırım tartışmaları Carrie Eurasia Collection, European University Institute, Florence Kategori:1991'de kurulan bölgeler ve ülkeler Özerk cumhuriyet Kategori:Rusça konuşan bölgeler ve ülkeler Kategori:Ukrayna'nın idari bölümleri