Kış Savaşı

[bullvar_katip]

küçükresim|250px|Finlandiya askerleri, Kuzey Finlandiya, 1940 [[Dosya:Terijokipakten.jpg|küçükresim|200px|Moskova Antlaşması (Önde Molotov, arkada soldan sağa; Jdanov, Voroşilov, Stalin ve Kuusinen)]] Kış Savaşı ya da Fin-Sovyet Savaşı (Fince: talvisota, İsveççe: vinterkriget, Rusça: Зимняя война, Zimnyaya voyna), II. Dünya Savaşı'nın başlarında Finlandiya ile Sovyetler Birliği arasında yaşanan savaştır. Savaş, II. Dünya Savaşı ve Sovyetlerin Polonya İstilasından iki ay sonra, 30 Kasım 1939'da Sovyetlerin saldırısıyla başladı ve 13 Mart 1940'ta Moskova Barış Antlaşması'yla sona erdi. Milletler Cemiyeti saldırıyı yasa dışı olarak kabul etti ve 14 Aralık 1939'da Sovyetler Birliği'ni cemiyetten attı. Öncesi Finlandiya, önceleri uzun süre İsveç Krallığı'nın bir parçası oldu. Napolyon Savaşları sırasında (1809) Finlandiya, Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirildi. I. Dünya Savaşı sırasında Alman İmparatorluğu, Finlandiya'daki bağımsızlık hareketlerini destekledi. 6 Aralık 1917'de Finlandiya Senatosu, Finlandiya'yı bağımsız bir devlet olarak ilan etti. 18 Aralık 1917 yılında RSFSR Halk Komiserleri Kurulu, Finlandiya Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanıyan bir öneri ile Tüm Rusya Merkez Yürütme Kurulu (MSK)'na hitap etti. 22 Aralık 1917'de Merkez Yürütme Kurulu, Finlandiya'nın bağımsızlığını tanımaya karar verdi. Ancak ülkede aynı Rus İmparatorluğundaki gibi bir iç savaş çıktı. İç savaşta Almanya destekli Beyazlar, Sovyet destekli Kızılları yenilgiye uğrattı. Fin Beyazlar, savaşı kazandıktan sonra Doğu Karelya'da ayrılıkçı hareketi desteklemiştir. I. Dünya Savaşı bittikten sonra da Finlandiya, Almanya'ya yaklaşmaya devam etti. Hitler, Almanya'da iktidarı ele geçirdikten sonra Finler arasında da Nasyonal Sosyalizm'e sempatik bakan sivil gruplar oluştu. Finlandiya, Sovyet tehdidine karşı Mannerheim Hattı'nı kurdu ve ayrıca 1932 yılında Sovyetler ile Saldırmazlık Antlaşması, akabinde de İsveç ile bir yardımlaşma paktı kurdu. Diplomatik girişimler SSCB kuzeybatı sınırlarından endişe etmekteydi. Çünkü komşusu olan Finlandiya şiddetli bir anti-Sovyet politika izlemişlerdi. Koyu bir anti-komünizme dayalı olan bu devlet, dış siyasetinde de SSCB'ye karşı açık bir şekilde saldırgan bir tutum izlemiştir. Özellikle Finlandiya iki savaş arası dönemde Sovyet sınırları içindeki Karelya Bölgesini topraklarına katmak ve "Baltık'tan Urallara kadar uzanan büyük bir Finlandiya" kurmak isteğini hiç saklamamıştı. O kadar ki Sovyet Dışişleri Bakanı M. M. Litvinov Moskova'daki Fin elçisine bu durumdan açıkça yakınmıştı: "Hiçbir ülkede basın Finlandiya'daki kadar sistemli bir düşmanlık kampanyası yürütmüyor. Hiçbir ülkede Sovyetler Birliğine saldırı ve topraklarının ilhakı için Finlandiya'daki kadar açık propaganda yapılmıyor." SSCB’nin Kuzeybatıda, Baltık Denizi'ne dar bir alanda Leningrad körfezi sahili vardı. Bunun hemen kuzeyinde ise Finlandiya toprakları başlıyordu. Finlandiya sınırı, Leningrad'ın sadece 32km batısından başlamaktaydı. Leningrad’ın en dibinde yer aldığı Finlandiya Körfezi'nin kuzey kıyıları veya Karelya Yarımadası, Finlandiya topraklarıydı. Sovyetler Birliği, bu kıyılarda topçu mevzileri bulundurabilmeyi Leningrad Limanı'nın güvenliği için hayati olarak görmekteydi. Stalin, bu pozisyon için 9 Ekim'de Finlerle görüşmelere oturdu. Başka yerlerden vereceği topraklar karşılığında Finlandiya’dan körfezdeki beş adayı istiyordu ve Leningrad Körfezi'nin en batı ucundaki Hangö Limanı'nı da 30 yıllığına kiralamak talebindeydi. Bir diğer isteği de, Leningrad’ın hemen kuzeyinden başlayan sınırın, topçu menzilinin dışına çıkacak şekilde geriye alınmasıydı. Stalin’in Finlerden istediği bu topraklar 1.700km2 dir. Bunun karşılığında, Finlandiya-Rusya sınırının orta kesimlerinden 3.500km2 lik bir araziyi teklif etmektedir. Finlandiya Hükûmeti, böyle bir anlaşmaya varmanın, taviz vermek istemedikleri tarafsızlık tutumuyla bağdaşmayacağı gerekçesiyle konuya sıcak yaklaşmadı. Bunun üzerine Stalin, söz konusu toprakları satın almayı önerdi. Bu öneri de reddedildi. Askeri harekât Finlandiya’nın uzlaşmaz tutumu karşısında Stalin’in tutumu hızla sertleşti. Finlandiya Hükûmeti arasında diplomatik ilişkilerin kesilmesinden sonra sınır bölgelerinde insanların tahliyesine başladı. 28 Kasım 1939'da, 1932 yılında imzalanmış olan saldırmazlık antlaşmasının tek taraflı olarak kaldırıldığı Fin Hükûmeti'ne bildirildi ve 30 Kasım 1939'da Sovyet orduları savaş ilan etmeksizin Finlandiya’ya saldırdı ve ertesi gün de Finlandiya'nın sınır şehri Terijoki'ye (bugünkü Zelenogorsk) girerek, orada Fin komünist Otto Ville Kuusinen'in başkanlığında bir devlet olan Fin Demokratik Cumhuriyeti'ni ilan ettirdi. Savaşın ilk aşaması genellikle 30 Kasım 1939 ile 10 Şubat 1940 dönemi olarak kabul edilir. Savaş sırasında Sovyet birlikleri ilk kez düşman uçağını tespit etmek için radar kullanmıştır. Bu noktada, Kızıl Ordu'nun hücumu, Fin Körfezi'nden Barents Denizi kıyılarındaki topraklarında gerçekleştirildi. Finlandiya-Sovyetler Birliği sınırının çeşitli cephelerinden giren Sovyet saldırıları kısa sürede durduruldu. Finler, Tolvajärvi (bugünkü Tolvayarvi, Rusya) ve Suomussalmi savaşlarını kazanmak suretiyle kanatlardan sarkıp ikmal hatlarını kestiler ve ikmal olanaklarından yoksun Sovyet birliklerine saldırarak onları dağıttılar. Özellikle Fin ordusunun kayakçı birlikleri büyük başarılar kaydettiler. Ani saldırıları ve çekilişleri özellikle ormanlık bölgelerde işe yarıyor ve Ruslar henüz tepki gösteremeden operasyonlar bitiyordu. Doksan bin kadarı kadın savaşçılardan oluşan bu birlikler, Sovyetlere çok zor anlar yaşattılar. Bu yüzden Sovyetler, Karelya Yarımadası'nın doğusunda bir ilçe merkezi olan Rautu'yu (bugünkü Sosnovo) 25 Aralık'ta alabildi. 1940 yılının Şubat ayı gelindiğinde Fin orduları için Leningrad’ın hemen kuzeyindeki Mannerheim Hattı'nı devamlı takviye alan Sovyet kuvvetleri yüzünden tutma olanağı kalmadı. Nihayet hattın batı kanadında bulunan Summa (bugünkü Soldatskoye), 2 haftadan beri süren yoğun Sovyet saldırılarının karşısında 15 Şubat'ta Sovyetler'in eline geçti ve hat yarıldı. Böylece Sovyet Ordusu, Karelya Yarımadası'nın en büyük, Finlandiya'nın 2. büyük kenti olan Viipi'ye (bugünkü Vyborg) doğru ilerlemeye başladı. 6 Mart 1940'ta Fin Hükümeti, Sovyetler Birliği ile barış görüşmeleri için masaya oturmaya razı oldu. Bu sırada Sovyet kuvvetleri, Koivisto' yu (bugünkü Primorsk) ele geçirmiş ve Viipuri'ye dayanmıştı. Beklenenin üzerinde zayiat veren Sovyetler, önde bulundukları savaşı bir an önce sona erdirmeye çalıştılar. Fin Hükümeti de savaşın sona ermesi için antlaşmaya razı olmak durumunda kaldı. Ancak barış uzun ömürlü olmayacak; Nazilerin Sovyetler Birliği'ne saldırmasını fırsat bilen Finlandiya Hükümeti, Devam Savaşı olarak anılan savaşta Sovyetler Birliği'ne saldıracaktır. Sonuç 14 Aralık 1939 salgını sırasında Sovyetler Birliği savaşa göre Milletler Cemiyeti'nden atıldı. Ayrıca ABD'den Sovyetler Birliği'ne havacılık teknolojisi tedarik yasağı empoze edildi. Bu geleneksel olarak Amerikan motorları kullanan Sovyet havacılık sektörünün gelişimini olumsuz şekilde etkiledi. Sovyetler Birliği için bir diğer olumsuz sonucu Kızıl Ordu'nun zayıflığının onaylanması oldu. Sovyet güçlerinin zaferi, SSCB'nin Finlandiya'dan zayıf olmadığını gösterdi. Ancak Finlere oranla çok daha yüksek olan SSCB'nin kayıpları hakkında bilgi, Almanya'da Sovyetler Birliği'ne karşı savaş taraftarlarının konumunu güçlendirdi. Sovyetler Birliği'nin tüm resmi ilan toprak iddiaları karşılanmıştı. Finlandiya, kendi topraklarında Bothnia Körfezi ile Kola Yarımadası'nı bağlayan demiryolunun inşası için bir taahhüt almıştır. Ama bu yol hiçbir zaman inşa edilmedi. Ayrıca bakınız II. Dünya Savaşı'nda Finlandiya Devam Savaşı Notlar Kaynakça Filmler 'The Winter War' (Fince: Talvisota, İsviççe: Vinterkriget)', (1989) Fragman Jatkosota 'Tuntematon Sotilas' (İngilizce: The Unknown Soldier)', (1955) Fragman 'Tuntematon Sotilas' (İngilizce: The Unknown Soldier)', (1985) 'Pusu (Fince: Rukajärven tie, İngilizce: Ambush)' (1999) Fragman 'Kukushka' (Rusça: Кукушка, İngilizce: Cuchoo)', (2002) Belgeseller 'Fire and Ice' (PBS, 2005) Fragman Şarkılar / Kategori:II. Dünya Savaşı Kategori:Finlandiya'nın savaşları Kategori:Sovyetler Birliği'nin savaşları Kategori:Kış Savaşı