Kişinev Pogromu

[bullvar_katip]

:Bu madde Besarabya'daki Yahudilerin tarihi'nin bir parçasıdır. [[Dosya:kishinev elegy.jpg|küçükresim|220px|Herman S. Shapiro. "Kishinever shekhita, elegie" [Kişinev Katliam Ağıtı]. New York: Asna Goldberg, 1904. Irene Heskes Koleksyonu. Betimlemenin ortasındaki figür Nisan 1903'teki Kişinev katliamını simgelemektedir.]] Kişinev pogromu, Rus İmparatorluğunun Besarabya bölgesinin (bugün Moldova'nın) başkenti Kişinev'de, 6-7 Nisan 1903 tarihinde, Yahudilere karşı yapılan ayaklanmadır. İlk pogrom [[Dosya:After Kishinyov pogrom.jpg|küçükresim|220px|Kişinev pogromunda hasar gören Toraları gömme töreni.]] Ayaklanma, 6 Nisan'da, Kişinev'in 40km kuzeyindeki Dubasari kentinde Mikhail Rybachenko isimli Hristiyan Rus bir çocuğun öldürülmüş olarak bulunmasıyla başladı. Her ne kadar çocuğun bir akrabası tarafından öldürüldüğü bilinmesine rağmen (katil sonradan yakalandı), Rusça yayın yapan antisemit Бессарабец (Bessarabetz, anlam "Besarabyalı") gazetesinde Pavel Krushevan, çocuğun Yahudiler tarafından öldürüldüğünü iddia etti. Свет (Svet, anlam "Işık") gazetesi ise Yahudileri kan iftirasıyla suçlayıp çocuğun kanının matsalarda kullanıldığını yazdı. Yahudilere karşı ayaklanma olan Kişinev pogromu üç gün sürdü. 47 (bazı kaynaklarca 49) Yahudi öldü, 92'si ağır ve 500'ü hafif yaralandı, 700 ev ve birçok işyeri yağmalanıp yıkıldı. The Times, İçişleri bakanı Vyacheslav von Plehve'nin Besarabya valisine gönderdiği, ayaklanmanın engellenmemesi için emir verdiği, sahte sevkiyatını yayınladı, fakat polis veya ordu ayaklanmayı durdurmak için üç gün boyunca bir çaba sarfetmedi. Ayaklanmanın durdurulması için çaba sarfedilmeyişi, devletin bu ayaklanmaya destek olduğu veya an azından göz yumduğu fikrini uyandırdı. New York Times, ilk Kişinev pogromunu şöyle tanımladı: Kişinev, Besarabya'daki anti-Yahudi ayaklanmasının vahameti sansür kurallarının izin verdiğinden daha da kötüdür. Rus Paskalyasından sonra Yahudilere yapılan katliam özenle planlandı. Rahiplerin başı çektiği güruhlar şehir genelinde "Yahudilere ölüm" naraları attı. Hazırlıksız yakalanan Yahudiler koyun gibi katledildiler. Ölü sayısı 120, yaralı yaklaşık 500'dür. Katliamın korkunç sahnesi açıklanabilirlikten de ötedir. Bebekler, gözleri dönmüş ve kana susamış güruh tarafından resmen parçalandılar. Gün batımında sokaklarda yığınla ceset ve yaralı vardı. Becerebilenler terör içinde kaçtılar ve bugün şehirde Yahudilerden hemen hemen eser kalmadı. İkinci pogrom [[Dosya:1904 Russian Tsar-Stop your cruel oppression of the Jews-LOC hh0145s.jpg|küçükresim|220px|ABD Başkanı Theodore Roosevelt'ten Rus Çarı II. Nikolay'a: "Yahudilere yapılan eziyeti durdurun." ]] İkinci pogrom, 19-20 Ekim 1905'te gerçekleşti. Bu sefer, ayaklanmanın başlamasının sebebi Çara karşı yapılan politik protestoydu, fakat bu Yahudilere karşı saldırılara dönüştü. Ayaklanma bittiği zaman ölü Yahudi bilançosu 19, yaralı 56'ydı. Birinci ayaklanmanın ardından kurulan Yahudi nefsi-müdafa kuruluşları şiddetin bir kısmını engellemeyi başarmalarına rağmen genel anlamda başarılı olamadı. Pogrom sonucu küçükresim|220px|1903'te ABD vatandaşları tarafından gönderilen ve Rus Çarı tarafından reddedilen dilekçe bugün ABD Ulusal Arşivleri'ndedir. Dünyanın protestosuna rağmen sadece iki kişi 5 ve 7 yıl, 22 kişi ise 1 ila 2 yıl hüküm giydi. Bu pogrom, onbinlerce Rus Yahudisinin Batıya ve İsrail topraklarına göç etmesinde önemli rol oynadı. Ayrıca, bu olay ilk Siyonistlerin, özellikle Revizyonist Siyonizm'in, Vladimir Jabotinsky gibi Yahudi liderlerin önderliğinde ilk Yahudi nefsi-müdafa ligleri kurmasında pay sahibi oldu. Çok sayıda sanatçı ve yazar eserlerinde bu pogroma değindi. Rus yazar Vladimir Korolenko, 13 No'lu Evde bu konuya değindi. Tolstoy ve Gorky Rus hükûmetini suçlayıp kınayan yazılar yazdı; bu sessiz kalan Rus entelektüelleri içinde bir ilkti. Bu pogromlar ayrıca Yahudi sanat ve edebiyatını da önemli ölçüde etkiledi. Oyun yazarı Max Sparber, ilk eserlerinden birinde Kişinev pogromunu konu aldı. Şair Chaim Bialik, "Katliam Şehrinde" isimli eserinde kızgın kalabalıkla yüzleşen etkisiz Yahudilerin durumunu yazdı. Kaynakça Notlar Kishinev Pogrom unofficial commemorative website Rosenthal, Herman and Rosenthal, Max, "Kishinef (Kishinev)", in the Jewish Encyclopedia (1901-1906) Resources about the pogrom Penkower, Monty Noam, 1942 : The Kishinev Pogrom of 1903: A Turning Point in Jewish History Ayrıca bakınız Antisemitizm Besarabya'daki Yahudilerin tarihi Kan iftirası Kişinev Moldova'daki Yahudilerin tarihi Pogrom Rusya'daki Yahudilerin tarihi Kategori:Kan iftirası Kategori:Katliamlar Kategori:Yahudi karşıtı pogromlar Pogrom Kategori:Moldova'nın Yahudi tarihi Kategori:Romanya'nın Yahudi tarihi Kategori:Rusya ve Sovyetler'in Yahudi tarihi Kategori:Besarabya Guberniyası Kategori:1903'te çatışmalar Kategori:1903'te Avrupa Kategori:Rus İmparatorluğu'ndaki Yahudi karşıtı pogromlar