Kızılötesi teleskop

[bullvar_katip]

[[Dosya:SOFIA_with_open_telescope_doors.jpg|küçükresim| SOFIA, bir uçağa monte edilmiş bulunan ve yüksek irtifa gözlemlerine imkan sağlayan bir kızılötesi teleskoptur.]] Kızılötesi teleskop, gök cisimlerini kızılötesi ışık kullanarak tespit eden bir tür teleskoptur. Kızılötesi ışık elektromanyetik spektrumda görünür hale gelen birkaç radyasyon tipinden biridir. Mutlak sıfır derece ve üzerindeki sıcaklığa sahip tüm gök cisimleri elektromanyetik radyasyonun bazı formlarını açığa çıkarırlar. Evreni incelemek için bilim insanları elektromanyetik spektrumda yayılan bu farklı radyasyon türlerini tespit etmek için birkaç farklı teleskop türü kullanır. Bu türlerden bazıları gama ışını, x-ışını, ultra-viyole, normal görünür ışık (optik) ve kızılötesi teleskoplardır. İlk keşifler Kızılötesi teleskopun icadına yol açan birkaç önemli gelişme olmuştur. Bunlardan bazıları: 1800 yılında William Herschel kızılötesi radyasyonu keşfetti. 1878'de Samuel Pierpoint Langley kızılötesi spektrumdaki inanılmaz küçük sıcaklık değişikliklerini elektriksel olarak tespit edebilen çok hassas bir araç olan ilk bolometreyi buldu. Thomas Edison, 29 Temmuz 1878'deki güneş tutulması sırasında güneşin koronasındaki ısıyı ölçmek için alternatif bir teknoloji olan tasimetresini kullandı. 1950'lerde bilim insanları uzaydan gelen kızılötesi radyasyonu tespit etmek için kurşun sülfür dedektörleri kullandılar. Bu dedektörler sıvı nitrojenle soğutuluyordu. 1959 ve 1961 yılları arasında Harold Johnson, bilim insanlarının binlerce yıldızı ölçmesini sağlayan yakın kızılötesi fotometreler ortaya çıkardı. 1961'de Frank Low ilk germanyum bolometreyi icat etti. Sıvı helyumla soğutulan bu buluş, günümüzdeki kızılötesi teleskop gelişimine öncülük etmiştir. Kızılötesi teleskoplar yer üzerinde, hava taşıtları üzerinde veya uzaydaki bir yörüngeye yerleştirilebilirler. Bu teleskoplar özel bir katı hal kızılötesi dedektörüyle birlikte kriyojenik sıcaklıklara doğru soğutulması gereken bir kızılötesi kameradan oluşurlar. Yere konuşlandırılmış teleskoplar ilk olarak dış uzayın kızılötesi görüntülerinin elde edilmesinde kullanılmışlardır. Özellikle 1960'lı yılların ortalarına kadar bu teknoloji yoğunlukla kullanılmıştır. Yere konuşlandırılmış olan teleskopların Dünya'nın atmosferinde bulunan su buharı tarafından kızılötesi radyasyonun soğurulması nedeniyle bazı sınırlılıkları bulunmaktadır. Görünürlüğün arttırılabilmesi için bu tipteki teleskopların kuru iklimlerdeki yüksek tepelere konuşlandırılması gerekmektedir. 1960'larda bilim insanları kızılötesi teleskopları daha yüksek irtifalara çıkarmak için balonlar kullandılar. Balonlarla yaklaşık 25 mil (40 kilometre) yukarıya ulaşabildiler. 1967'de kızılötesi teleskoplar roketlere yerleştirildi. Bunlar havadan taşınan ilk kızılötesi teleskoplardı. O zamandan beri Kuiper Airborne Observatory (KAO) gibi uçaklar kızılötesi teleskopları taşıyacak şekilde yeniden uyarlandı. Stratosfere ulaşan daha yeni bir hava kaynaklı kızılötesi teleskop ise Mayıs 2010'da NASA'nın Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy (SOFIA) oldu. Birleşik Devletler bilim insanları ve Alman Havacılık ve Uzay Merkezi bilim insanları birlikte 17 tonluk bir kızılötesi teleskobu bir Boeing 747 jet uçağına yerleştirdiler. Kızılötesi teleskopların uzaya yerleştirilmesi, Dünya atmosferinden kaynaklanan parazitleri tamamen ortadan kaldırmaktadır. En önemli kızılötesi teleskop projelerinden biri 1983 yılında fırlatılan Kızılötesi Astronomi Uydusu (IRAS) olmuştur. Bu uydu diğer galaksilerin yanı sıra galaksimiz Samanyolu'nun merkezi hakkında da önemli bilgiler ortaya koymuştur. NASA'nın şu anda uzayda güneş enerjisiyle çalışan ve Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Kaşifi (WISE) adı verilen bir kızılötesi teleskoba sahip olan bir uzay aracı bulunmaktadır. Bu araç 14 Aralık 2009 tarihinde fırlatılmıştır. küçükresim|250x250pik Görünür ışığın dalga boyu yaklaşık 0,4 μm ila 0,7 μm arasındadır ve 0,75 μm ila 1000 μm (1mm) kızılötesi astronomi, uzak kızılötesi astronomi ve milimetre altı astronomi için tipik bir aralıktır. Kızılötesi teleskoplar Yere konuşlu: Infrared Telescope Facility, Hawaii, 1979– Gornergrat Infrared Telescope, 1979–2005 Infrared Optical Telescope Array, 1988–2006 United Kingdom Infrared Telescope, 1979– Wyoming Infrared Observatory, 1977- Hava taşıtına monte edilmiş: Kuiper Airborne Observatory (KAO), 1974-1995 Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy (SOFIA), 2010-2022 Uzayda bir yörüngeye yerleştirilmiş: Kızılötesi Astronomik Uydu, 1983 Spitzer Uzay Teleskobu, 2003-2020 Herschel Uzay Gözlemevi, 2009-2013 Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Gezgini (WISE), 2009- Nancy Grace Roman Uzay Teleskobu (eski adıyla WFIRST) James Webb Uzay Teleskobu (JWST), 2021- Öklid, 2023- Ayrıca bakınız Kızılötesi astronomi Teleskop türleri listesi Kaynakça Kategori:Teleskop tipleri Kategori:Teleskoplar Kategori:Kızılötesi teleskoplar Kategori:Kızılötesi