Köprülü Fazıl Mustafa Paşa

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Köprülü Fazıl Mustafa Paşa, (d. 1637, Vezirköprü - ö. 19 Ağustos 1691, Salankamen), II. Süleyman saltanatında, 25 Ekim 1689 - 19 Ağustos 1691 tarihleri arasında bir yıl dokuz ay yirmi beş gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Hayatı Köprülü Fazıl Mustafa Paşa, 1637 yılında Vezirköprü'de doğdu. Köprülü Mehmed Paşa'nın ikinci oğlu, Köprülü Fazıl Ahmed Paşa'nın küçük kardeşidir. 4 yaşında İstanbul'a getirildi. Uzun müddet çok iyi bir medrese eğitimi gördü. Babasının sadrazam olduğu dönemde 1659'da "dergah-ı ali" (padişah) mütefferikaları arasına girdi ve kendisine bu görev dolayısıyla Kocaeli'nde icmallı zemaat verildi. Bununla beraber ulema ile birlikte ilmi çalışmalarını aksatmadı. Ağabeyi Fazıl Ahmet Paşa'nın sadrazamlık döneminde de yüksek ulema olarak görev yaptı ve ulema olarak kendine verilen zemaatle geçindi. Fazıl Mustafa'ya 29 Haziran 1680'de kayınbiraderi Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazamlığı döneminde vezirlik görevi verildi. Padişah tarafından kabul edilip kürk hilat giydirilerek kubbealtıda devlet idaresi görevine başladı. 1683'te Niğbolu Sancakbeyliği ile birlikte Silistre'de merkezi olan Özi Eyaleti Valiliği'ne atandı ve Babadağı'da Lehistan serdarı oldu. İkinci Viyana Kuşatması'ndan sonra Belgrad'a çekilen Osmanlı ordusunun komutanı kayınbiraderi Merzifonlu Kara Mustafa Paşa saray entrikaları sonucu 15 Aralık 1683'te sadrazamlıktan azledip Belgrad'da idam edilince 1684 başında Fazıl Mustafa Paşa da Özi valiliğinden ve Lehistan serdarlığından azil edildi. Kendisine Azaz ve Kilis Sancakbeylikleri arpalık olarak verilerek emekliye ayrıldı. 1684 sonunda ise Sakız Muhafızı olarak görev verildi. Mart 1686'da "Boğaz Muhafızı" olarak tayin edildi. 5 Eylül 1687'de Avusturya cephesinde bulunan ordu Sadrazam ve serdar-ı ekrem Sarı Süleyman Paşa'ya karşı ayaklandı ve ordu bir keşmekeş içinde cepheden ayrılıp kapıkulu birlikleri İstanbul'a dönmeye başladı. Serdar-ı ekrem de cepheden kaçıp gizlice İstanbul'a geldi ve orada saklanmaya çalıştı. İstanbul Sedaret Kaymakamı olan Recep Paşa olacaklardan korkup kaçmıştı. İstanbul'da saklandığı yerde yakalandı; boğdurularak idam edildi ve kesilen başı cepheden dönen isyancı ordunun Edirne'ye gelmekte olan elebaşılarına gönderildi. Halep Valisi olarak orduya katılmış olan Köprülü Damadı Abaza Siyavuş Paşa kendini isyan eden ocaklılara kabul ettirmiş ve onlar tarafından sadrazam ilan edilmişti. IV. Mehmed bu emrivakiyi kabul edip Abaza Siyavuş Paşa'yı sadrazam tayin etti ve mühr-i hümayun ona ordu artıkları ile geldiği Niş'te yetiştirildi. Keşmekeş ordunun birlikleri Edirne'ye doğru gelmeye devam etti. Ordu içinde IV. Mehmet'in hali için bir harekât bulunmaktaydı ve bu IV. Mehmet'i büyük bir telaşa düşürmüştü. Boğaz Muhafızı olan Fazıl Mustafa Paşa ise İstanbul'a davet edildi ve İstanbul'da Sadrazam Kaymakamı olarak görevlendirildi. Ordu içinde IV. Mehmet'in hal edilip tahttan indirilmesi için bir akımı karşılamak üzere IV. Mehmet orduya gönderdiği bir hatt-ı hümayunda kendisi hal edilirse yerine oğlu Şehzade Mustafa'nın geçirilmesini istedi. Deniz yoluyla gelen Fazıl Mustafa Paşa'yı IV. Mehmet ikram olarak Sarayburnu'na at gönderip onu Alay Köşkünde kabul etti. Padişah ondan daha önce yaptığı hakaretlerden dolayı özür diledi ve ona Sadrazam Kaymakamlığı kürkünü giydirdi. Yine de Fazıl Ahmed Paşa padişaha gücenikti. Ordu birlikleri Edirne'den çıkıp İstanbul'a yöneldiler. Yeni sadrazam olan Köprülü Damadı Abaza Siyavuş Paşa fevkalede cesur silahşor ve vakar sahibi olmakla beraber safdil olduğu bilinmekteydi ve Orduyu idare etme gücünden yoksundu. Ordu Silivri'ye geldiği Abaza Sivayuş Paşa İstanbul Kaymakamı olan kayın biraderi Fazıl Mustafa Paşa'ya askerlerin IV. Mehmed'in hal edilmesini istediklerini bildirdi ve bu koçak ağalarının imzalarını taşıyan bu konuyu içeren bir mazharı ona gönderdi. Fazıl Mustafa Paşa 8 Kasım 1687 sabahı Ayasofya'da vezirleri yüksek rütbeli ulemayı topladı; durumu onlara açıkladı. IV. Mehmed'in tahttan indirilip yerine Şehzade Süleyman'ın tahta geçirilmesinin gereğini açıkladı. Topkapı Sarayı önünde önlemler alınmıştı. Çavuşbaşı ve Kapılarağası Enderun halkını güçsüz hale getirmek için Babusaade önünde ayak divanı olacak gerekçesiyle cülus tahtını oraya çıkarttılar. Ayasofya'da toplanan Devlet Ricali ve ulema grubu Topkapı Sarayı'na geçti. Kızlar Ağası Şehzade Süleyman'ın göz hapsinde bulunduğu Şimşirlik Kasrına gidip öldürülmeye götürülmekten korkan şehzadeyi yeni padişah olduğuna zorla inandırıp Sofa Köşkü'ne getirdi. Sofa Köşkü'nde havuz başında saray mensupları tarafından iç biat yapıldı ve dış biat için Babusaade'ye kurulan cülus tahtına geçirildi. Burada Ayasofya toplantısından gelen Devlet Ricali ve ulemalar biat ederek cülus töreni tamamlandı. Halledilen IV. Mehmet Şimşirlik Kasrına kapatıldı. II. Süleyman tahta geçtikten sonra isyancı ordunun birlikleri İstanbul'a geldiler. [[Dosya:Slankamen.jpg|küçükresim|sağ|Köprülü Fazıl Mustafa Paşa'nın Salankamen Muharebesi'nde ölümü]] Avusturyalıların Serasker Recep Paşa'yı Belgrad önlerinde yenilgiye uğratmasından sonra, Köprülü Fazıl Mustafa Paşa devletin her açıdan zor durumda olduğu bir ortamda, 1689 yılında sadrazamlığa atanmıştır. Sadrazam olur olmaz iç karışıklıkları bastırmakla işe başlayan Köprülü Fazıl Mustafa Paşa, halkı ezen gereksiz vergileri ortadan kaldırmış, saraydaki değerli eşyaları darphanede paraya çevirerek maliyeyi düzeltmiş ve ordudaki asker sayısını azaltarak orduyu yenilemiştir. Avusturyalıların üzerine yürüyerek Niş, Semendire ve Belgrad'ı geri almış, 19 Ağustos 1691 tarihinde Salankamen Muharebesi'nde şehit düşmüştür. Kaynakça Dış kaynaklar Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.431-434. Danişmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi. Dış bağlantılar Kültür Bakanlığı web sitesi, Osmanlı İmparatorluğu Kronolojisi, Erişim tarihi:12.12.2011 Özcan, Abdülkadir (2002) "Köprülüzãde Fazıl Mustafa Paşa", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:26, Sayfa:263-265, İstanbul:TDV Yayınları. Online: Kategori:1637 doğumlular Kategori:1691 yılında ölenler Fazıl Mustafa Paşa Kategori:17. yüzyılda Osmanlılar Kategori:Osmanlı sadrazamları Kategori:Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'ndaki kişiler Kategori:Çatışmada ölen Osmanlılar Kategori:Vezirköprü doğumlular Kategori:Sırbistan'da ateşli silahtan ölenler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Köprülü Fazıl Mustafa Paşa

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi