Köprülü Mehmed Paşa

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Köprülü Mehmet Paşa (d. 1575 - ö. 31 Ekim 1661), IV. Mehmed Dönemi'nde 1656-1661 yılları arasında Osmanlı Devleti'nin sadrazamlığını yapmış olan bir bürokrattır. Osmanlı İmparatorluğu'nun Duraklama Devri'nde devleti idare etmiş, görev süresi boyunca yaşanan politik ve toplumsal karışıklıkların etkisini azaltmış ve Osmanlı İmparatorluğu'nun eski itibarını kazanmasında rol oynamıştır. Amasya’ya bağlı Köprü (Vezirköprü) kasabasından Ayşe Hanım’la evlenip bir süre orada yaşadığı için Köprülü olarak tanındı. IV. Mehmed tahta geçtiğinde henüz yedi yaşında olduğu için, devlet idaresinde Büyük Valide Kösem Sultan ve Küçük Valide Hatice Turhan Sultan etkili olmuştur. Valide sultanlar arasında yaşanan politik çekişmelerin ardından Büyük Valide Kösem Sultan'ı öldürmüş ve Köprülü Mehmet Paşa ise bu dönemde sadrazam olmuştur. Hayatı Mehmet Paşa, 1578'de Arnavutluk'un Berat Sancağının Roshnik köyünde doğmuştur. Gençliğinde İstanbul'a getirilerek saraya alındı. Has odalı Hüsrev Ağa'ya bağlanarak büyük odalı zümresine dahil oldu. Sonra Hazine-i Amire'de vazife aldı. Kemankeş Kara Mustafa Paşa'nın zamanında Mirahorluk rütbesini aldı. Daha sonra Beylerbeyliği ile Şam'a vali tayin edildi. 1650'de Kubbealtı veziri oldu. Aynı sene içerisinde on yedi gün Anadolu Eyaleti valiliği yaptı. Sadrazam Gürcü Mehmed Paşa'nın garazına uğradı ve bu yüzden rütbesi alınarak Köstendil'e sürüldü. İpşir Mustafa Paşa'nın himayesi ile Trablus'a vali tayin edildi. Eskişehir'de karşılaştığı Boynueğri Mehmet Paşa ile birlikte İstanbul'a döndü. İstanbul'da bulunan Köprülü Mehmet Paşa ise; yakın dostlarından Mimar Kasım Ağa, şair ve müzisyen Solakzade Mehmet Hemdemi Efendi ve Evliya Çelebi ile sohbet ediyor; devlet idaresi hakkındaki fikirlerini açıklıyordu. Mütevazı ve mevki ve makamda gözü bulunmayan biri olarak tanınan Köprülü Mehmet Paşa, devletin içerisinde olduğu durumdan ıstırap duyuyor ve yakın arkadaşlarına devletin kurtarılması için yapılması gerekenleri anlatıyordu. Hatice Turhan Sultan'ın müşavirlerinden olan Mimar Kasım Ağa, Köprülü'nün fikirlerini Valide Sultan'a anlatmış ve Köprülü'yü sadrazam olarak tavsiye etmişti. Valide Sultan, Köprülü ile görüştü ve onu sadrazam yapmak istediğini bildirdi. O esnada 78 yaşında olan Köprülü, kendisine geniş yetkiler verildiği ve aleyhine çalışanların sözlerine itibar edilmeyeceğine söz verildiği takdirde sadâret makamını kabul edeceğini bildirmiştir. İsteklerinin yerine getirilmesi üzerine 15 Eylül 1656'da sadrazamlığı kabul etmiştir. Köprülü Mehmet Paşa, idareyi ele alır almaz derhal iç karışıklıkları bastırma yoluna gitmiş ve suçluları yakalatıp cezalandırmıştır. Tıpkı IV. Murat gibi ordunun nizama konmadan devletin kargaşadan kurtarılamayacağına ve huzurun temin edilemeyeceğine inanan Köprülü Mehmet Paşa, orduda nizamı bozanları da tasfiye ederek disiplini temin etmiştir. İstanbul'daki karışıklıklarda, yeniçeri kıyafetine soktuğu Hristiyanlar vasıtası ile Müslüman ahaliyi zarara uğratan Rum patriğini idam ettirdi. İstanbul'daki ulema sınıfı arasındaki kargaşayı önledi ve bu sınıfın huzurla hizmet görür hale gelmesini sağladı. Devlet bünyesinde asayişi muhafaza edip huzur ve intizamı temin ettikten sonra orduyu toplayarak sefere çıktı. Çanakkale Boğazı'nı kapatmış olan Venediklilerin üzerine yürüdü. Çanakkale Boğazı'ndaki Venedik ablukasını kaldırdı. Kaptan Topal Mehmet Paşa'nın denizden, kendisinin ise karadan yaptığı taarruz neticesinde 19 Temmuz 1657'de kazanılan Çanakkale zaferiyle Venedik donanmasının Çanakkale Boğazı ablukasını kırdı ve Venedik işgali altındaki Bozcaada ve Limni adalarını geri aldı. 1658'de Osmanlılara tâbi olmakla birlikte bağımsız hareket eden Erdel Prensliği'ne yöneldi ve (1662'ye dek sürecek) askerî harekâtlar sonucunda bu devlet üzerindeki Osmanlı hâkimiyetini pekiştirdi. Köprülü Mehmed Paşa 1658 yılında bizzat Osmanlı ordusunun başında sefere çıkarak Yanova'yı fethedip (1 Eylül) Osmanlı topraklarına katmayı başardı. 1659 yılında Anadolu'daki Abaza Hasan Paşa isyanını da bastırdı ve Anadolu'da huzuru temin etti. 1661'de Edirne'de ölen Köprülü, İstanbul'a getirilerek Divanyolu'ndaki türbesine defnedildi. Kendisinden sonra oğulları Köprülü Fazıl Ahmet Paşa (1661-1676) ve Köprülü Fazıl Mustafa Paşa (1689-1691) sadrazam olarak devlete hizmet etmişlerdir. Ayrıca bakınız Köprülü ailesi Köprülüler Devri Dış bağlantılar Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (2011), (Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), 6. Basım, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 414-418. ISBN 9789751600141 Tektaş, Nazım, (2009), Sadrâzamlar - Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı. İstanbul: Çatı Kitapları. ISBN 9789758845000 Kaynakça Kategori:1578 doğumlular Kategori:1661 yılında ölenler Mehmed Paşa Kategori:17. yüzyılda Osmanlılar Kategori:Osmanlı sadrazamları Kategori:Kütahya tarihi Kategori:Edirne'de ölenler Kategori:İstanbul'da defnedilenler Kategori:Berat doğumlular

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Köprülü Mehmed Paşa

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi