Koyulhisar

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Koyulhisar, Sivas'ın Karadeniz iklim ve coğrafi bölgesine düşen ve ilin en kuzeyinde bulunan ilçesidir. 1923 yılından 1933 yılına kadar il olan Şebinkarahisar'a bağlı bir ilçeydi. Vilayetlerin yeniden düzenlenmesi için yapılan çalışmalar neticesinde birçok il ilçe haline getirilmiş, bu arada Şebinkarahisar'ın da 20 Mayıs 1933 tarih ve 2197 sayılı kanunla ilçe haline getirilmesiyle, bu tarihten sonra Koyulhisar, Sivas'a bağlanmıştır. Yerli halkın önemli bir bölümü civardaki diğer ilçelerde olduğu gibi Türkmen, Çepnilerdendir. Koyulhisar; sırtını Dumanlı (Duman Baba, Hacı Bektaş Veli'nin müridi) dağına verirken, fay hattı olarak bilinen Kelkit ırmağına ayaklarını uzatmıştır. Sırtını verdiği dağ yamacındaki botanik yapı tamamen Karadeniz Bölgesi'nin bitki yapısına uyarken, toprağının çok killi olması ve bölgenin dik yamaç yapısı nedeni ile sık sık heyelanlar meydana gelmekte, hatta bunlar afet bölgesi olarak tanımlanmaktadırlar. Orman ve tabii güzellikleri ile çok zengin olmakla birlikte tarihi kalıntılarla ve geçmişle ilgili bulgular ve kayıtlar ise çok zayıftır. İlçe içinde bir anıt ve cami Türbe dışında kayda değer bir şey bulunmamaktadır Eğriçimen Yaylası'nda ve çevresinde paleontolojik zamandan (kireçli zaman ve sonrası) kalma deniz yaratıkları fosilleri bulunabilmektedir. Tarihçe Koyulhisar'ın geçmişi İlk Çağ uygarlıklarına dayanmaktadır. Dönemin en önemli ticaret merkezlerinden biri olan Kolonya, Koyulhisar'ın eski adıdır. Erken Hristiyanlık döneminde adı Nicopolis (Anniaca) olup, bir manastır bulunurdu. Bir keşiş olan Johannes Hesychastes 454'te burada doğdu. Anadolu'nun Türkler tarafından fethinden sonra bu bölge de kısa süre içinde Türkleşmiştir. Cücükgözoğulları, Oğuz-Türkmen boylarından Çepniler Horasan ve Kürtün yoluyla gelerek Koyulhisar ve civarına yerleşmiştir. Hacı Bektaş-ı Veli'nin ilk müritlerinden olan ve 1240 yılında çıkan İshak Baba İsyanı'na da katılan, Alevi inanç önderi Duman Baba burada yaşamış ve yaşamını yitirmiştir. Koyulhisar ilçesinde iki adet kayda değer hisar (kale) vardır ki Kale-i Bala adındaki hisarı Fatih Sultan Mehmed'in korkusundan Kızılbaş Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan yaptırmış olup kale, Koyulhisar'ın eski merkezindedir. Kale içlerinde altın kaplama bir hançer bulunmuştur. Fatih, Karadeniz'in fethi sırasında, Koyulhisar bölgesine küçük bir birlik göndermiştir. Bu birlikteki asker sayısı çok azdı. alt=XVI. yüzyıl başlarından itibaren Avrupalı botanikçiler Anadolu'ya gelip binlerce bitkiyi Avrupa'ya götürmüştür. Fransız botanikçi Joseph Pitton de Tournefort bitki ressamı Claude Aubriet ile gelerek toplanan bitkilerin görsellerinin hazırlanmasını da sağlamıştır.|küçükresim|XVI. yüzyılda Claude Aubriet'in Koyulhisar çizimi Birlik kaleye geldiğinde kaledeki asker sayısının kendilerinden 3 kat daha fazla olduğunu gördüler. Bunun üzerine bir akşam vakti Osmanlı birliği kalenin karşı tarafındaki koyun sürülerinin üzerlerine mum dikerler ve hücum için hazırlık yaparlar. Kaledeki askerler karşılarına baktıklarında yüzlerce ışık görürler ve büyük bir ordunun kendilerine doğru gelmekte olduğunu sanırlar. Herkes çok korkar ve komutanlarının emriyle tüm ordu ve halk kaleyi boşaltıp kaçmaya başlarlar. Bu sayede savaş yapılmadan Koyulhisar Osmanlı'ya bağlanmış olur. Fethin ardından Fatih Koyulhisar'ın Yukarıkale köyüne bir cami yaptırır (1461). Bu camiye imam hatip olarak Mevlana Celaleddin-i Rumi'nin torunlarından birisini atar. Bu hatip aynı zamanda bölgenin kadısı, valisi de sayılmıştır. Osmanlı Devleti tarafından bu kişiye maaş bağlanmış, toprak verilmiş ve ev tahsis edilmiştir. Caminin mali desteği Cumhuriyet dönemine kadar devlet tarafından karşılanıyordu. Mütevellisi de atanan hatip idi. Dolayısıyla camiye "Hatipli (Hatipoğlu) Camii" adı verildi. Bu zatın torunları hâlen Yukarıkale ve Hacıilyas köylerinde yaşamaktadırlar. İlçenin simgesi: Anıt Çeşme İlçe merkezindedir. Türk ordusunun Koyulhisar halkına şükran borcu olarak “1333 ve 1334 senelerinde Ordulu Ahmet Rıfat Beyin Kaymakamlığı zamanında Koyulhisar kazası erkek ve kadınının nakliyatı askeriyede geçen kıymetli hizmetlerine ordunun şükran ve hatırayı takdiridir. 25 Eylül 1334” Koyulhisar Belediyesi ve Kaymakamlık logosu bu çeşmeyi barındırmaktadır. 1939 Erzincan depremi ve etkisi Erzincan'da 26-27 Aralık 1939'da meydana gelen ve 52.5 saniye süren büyük depremde, Koyulhisar'da taş taş üstünde kalmamıştır. Sabaha karşı saat 2.00 sıralarında olan bu 7.9 (MS=7.9) büyüklüğündeki depremde Erzincan ve çevresinde 116.720 konut yıkılmış, 32.962 kişi ölmüştür. Koyulhisar, deprem sonrasında yer değiştirerek yeniden yapılanmıştır. Ulaşım İlçenin D100 bağlantısı vardır. İlçe merkezine gitmek D100 Karayolundan yukarı yaklaşık 5km'dir. Koyulhisar'da şehir içi toplu taşıma yoktur. Yol virajlı olduğu için sık sık trafik kazaları meydana gelmektedir. İlçeden Sivas şehir merkezine ve Suşehri'ne her gün araba bulunmaktadır. Tozcan Turizm, Huzur Turizm ve Özgür Turizm olmak üzere ilçede 3 adet şirket bulunmaktadır. İlçeden Tokat, Ankara, Samsun, Ordu ve Sivas gibi çevre illere bu seyahat şirketleriyle gidilebilir. Sivas'ın en kuzey ilçesi olan Koyulhisar'dan şehir merkezine gidiş minibüsle 2.5 saat sürmektedir. Koyulhisar-SİVAS 180km, Koyulhisar-Hafik 155km, Koyulhisar-Zara 120km, Koyulhisar-Suşehri 40km, Koyulhisar-Şebinkârahisar 68km, Koyulhisar-Reşadiye 50km, Koyulhisar-TOKAT 140km, Koyulhisar-Mesudiye 40km, Koyulhisar-ORDU 145km, Koyulhisar-ERZİNCAN 140km, Koyulhisar-ERZURUM 339km, Koyulhisar-SAMSUN 290km, Koyulhisar-ANKARA 500km, Koyulhisar-İSTANBUL 850km. Kültür Koyulhisar Sivas'ın diğer ilçelerinden farklı olup Suşehri, Şebinkarahisar, Alucra, Çamoluk, Gölova kültürü ile aynı kültürü yaşar. Sivas'ın diğer ilçelerinden farklı olarak Karadeniz Bölgesi'nde yer alması sebebiyle kemençe ve davul-zurna bir arada görülür. Yaylacılık Kızıldağ tarafında yapılmakta olup bu bölgeler çam ormanları ile kaplıdır. Yöre horon kültürüne sahiptir. Yöresel kemençeciler köy köy gezip düğünlerde kemençe kültürünü icra ederken günümüzde Karadeniz'in genelinde olduğu gibi bu bölgede de kemençe kültürü yok olma tehlikesindedir ve artık tüm Karadeniz gibi horonlar tek tipleşmeye başlamıştır. Yörede genellikle düz horon, dik horon, alaşağı, üç ayak horonu, sıksara ya da Laz horonu gibi çeşitli horonlar oynanır. Bölgede egemen kültür Karadeniz kültürüdür. Karadeniz'in sahil ilçeleri bu bölgeye Ekinciler demektedirler. İlçe doğal turistik kaynaklarıyla ve orman örtüsü çeşitliliğiyle dikkate değerdir. Geçmişten günümüze var olan bu potansiyel turizmde, tanıma-tanıtma-değerlendirme kapsamına alınmadığından dolayı hak ettiği yeri bulamamıştır. Çam, gürgen, meşe ve köknar ağaçlarıyla bezenmiş olan orman üniteleri ilçemiz açısından en önemli doğal cazibe unsurudur. Ormanların sadece görünüm açısından değil, aynı zamanda sağlık turizmi açısından da öneminin büyüktür. Büyük çoğunluğu çam ormanları ile kaplı olan ilçemizde Tekke deresinin kuzey yamaçları ile Dumanlıca yaylasının kuzey yamaçlarına kadar genelde çam ve köknar ormanları, vadinin güneyinde Gölcük yaylasından batı yükseltisine doğru çam ormanları ile kaplıdır. Yer yer gürgen ve meşeliklere de rastlanmaktadır. Bu kadar çeşitliliği bünyesinde barındıran ilçemiz orman örtüsü ile çoğu yerleşim merkezinde bulunmayan yeşil bir görünüme sahiptir. Bir diğer turistik kaynak ilçeyi çevreleyen dağlardır. Dağlar temiz hava, dağa tırmanma sporu, yamaç paraşütü ve kayak turizmi gibi fonksiyonlarıyla değerlendirilen doğal merkezlerdir. Koyulhisar ilçesi de bu tür konulara ilgisi olan kişilerin zamanlarını geçirebilmeleri için gerekli ortamları bulabilecekleri bir yerdir. İlçede yayla turizmi diğer bir doğal çekicilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Yaylacılık iki açıdan düşünülmekte olup, biri klasik yaylacılık, diğeri ise rekreasyonel faaliyetlere yönelik yaylacılıktır. Doğal güzellikleri ile dikkat çeken ilçede organize bir turizm faaliyeti bulunmamakla beraber sahip olduğu 48 yayla ile yayla turizmine yönelik büyük bir potansiyele sahiptir. İlçe il merkezine uzak olmasından dolayı turizm karakteri açısından Sivas’tan farklılık göstermektedir. Bu yönüyle ilçemiz Karadeniz turizm fonksiyonu ile bağdaşır niteliktedir. Eğriçimen Yaylası: Eğriçimen yaylası ilçe merkezine 17km uzaklıktadır. Yayla ormanlar arasında güney batıdan kuzey batıya doğru uzanan bir vadinin içerisindedir. Vadinin yamaçları çam ormanları ile kaplıdır. Şaşalağan Boğazı ile Yedigözelerden çıkan kaynaklar yayla içerisindeki kaynaklarla birleşerek bir akarsu oluşturmaktadır. Bu derenin yayla içerisinde büklümler çizerek akmasından ve derenin etrafının çayırlık oluşundan ötürü yaylaya “Eğriçimen” adı verilmiştir. Eğriçimen yaylası en az beş yüz yıllık bir yayladır. Buz gibi suyu, oksijeni bol havası ve alt yapısının büyük bir bölümünün tamamlanmış olması, buraya çağdaş yayla görünümü kazandırmaktadır. Yaylanın Yedigözeler tepesinde rakım 1800 metre olup, bu tepeden Kelkit Vadisi görülmektedir. 1980’li yılların başından itibaren yaylada turizm fonksiyonu önem kazanmaya başlamış ve Koyulhisar ilçe merkezinin dışında yaşamakla birlikte, Koyulhisar ilçe merkezi nüfusuna kayıtlı olan çok sayıda aile yaylada modern konut yaptırarak rekreasyon hareketine katılmıştır. Turizm fonksiyonunun önem kazanmasında öncelikle nostaljik duygular etkili olmuştur. Daha önce Koyulhisar’da yaşayıp başta İstanbul olmak üzere ilçe dışına göç etmiş aileler, geçmişe duyulan özlemin bir sonucu olarak yaz aylarında yaylaya gelerek yılın 4-5 ayını burada geçirmeyi tercih etmiştir. Konaklama tesisleri, lokanta ve diğer turistik sosyal tesisler yerleşim alanının güneybatısındaki çam ormanı içerisine kurulmuştur. Belediye hizmetlerinin verildiği tesisler ile bakkal, fırın, manav ve kasap gibi ticarethaneler yayla içerisindedir. Yaylanın kuzeybatısında ise turizm mevsimi boyunca futbol ve voleybol gibi çeşitli sportif faaliyetlerin yapıldığı spor tesisleri yer alır. Sarıçiçek Yaylası: Sarıçiçek yaylası, ilçe merkezinin güneyinde, ilçeye 17km uzaklıkta, Boyalı köyü ve Ortaseki köyünün ortak yaylasıdır. Yayla, ismini bünyesinde bulundurduğu çiçeklerden almıştır. Yayla içerisinde renkli balıkların bulunduğu göl ve soğuk su pınarları bulunmaktadır. Çam ormanlarının hakim olduğu bu bölgenin temiz havasının yanında manzarası da çok hoş ve geniştir. Arpacık Yaylası: İlçe merkezinin kuzeyinde 22km uzaklıkta, etrafı çam ormanları ile çevrilidir. Bol oksijenli tertemiz havasının yanında soğuk sularında tabii olarak alabalık mevcuttur. Taşpınar, Kadife ve Hacıilyas köylerimizin ortaklaşa kullandığı bu yayla kış turizmine de son derece müsaittir. Kengercik Yaylası: İlçe merkezinin kuzeydoğusunda 25km uzaklıkta bir yayladır. Günümüze kadar özelliklerini kaybetmeyen tek yayladır. Soğuk suların, tüten dumanların mevcut olduğu, Kengercik yaylası, Arpacık yaylasına 3km uzaklıkta olup İkizyaka ve Kadife Akbulut Mahallesinin ortaklaşa kullandığı yayladır. Topalan yaylası, Koşoluk yaylası, Kalınpınar yaylası ve Başyayla ve buna benzer birçok yayla sıralanabilir. Mesire Yerleri: Tekke Deresi, Ayran Pınar, Ağyol, Çakıl, Bedreşin Göze, Çığrık Kapı, Yedi Gözeler, Başalan Ayşem Çeşmesi, Başalan Boğaz, Millet Bahçesi, Zapçıoğlu Pınar, Kebap Gözesi, Kengercik Çevresi, Tekke Deresi Soğuk Su, Uzun Çayır, Baldıran, Çatal Çam, Örencük, Osman Fırat Çeşmesi, Yağlı Göze, Koşoluk, Ekincik, Elmalı Dere, Koyun Deresi, Erikliyurt ilçe yaylaları ve köy yaylaları çevresi ilçenin önemli mesire yerleri olarak dikkat çeker. Bu mesire yerleri içerisinde Tekke deresi dikkat çekicidir. İlçe merkezine 25km uzaklıkta, Sisorta yolu üzerinde olan bu derede doğal alabalık mevcut olup, ormanlarla kaplı soğuk içme suları ile piknik yerleri önemli bir cazibe merkezidir. Aşağıkale (Kale-i Zir): Kalenin bazı duvar kalıntıları durmaktadır. Yalçınkaya üzerine inşa edilen kaleden ırmağa inen merdivenler bulunmakta ve kale bina temel izlerine rastlanmaktadır. Yukarıkale(Kale-i Bala): Yukarıkale köyünün doğusunda, sarp yamaçlar üzerindeki kalenin harabelerine rastlanmaktadır. Kaleleri Uzun Hasan yaptırmıştır. Koyulhisar kalesinden Evliya Çelebi de bahsetmektedir. Kale içinde 100 ev, ambar, cephanelik, su sarnıçları, demir kuyusu vardır. Aşağıda bir şehir, camii ve dükkanlar bulunduğundan bahseder. Hacı Murat Hanı: Tamamı kesme taşlardan yapılmış olup, Suşehri Niksar yolu üzerinde yaklaşık 20x100 m ebadındadır. Duvarları ayakta kalmış, üst örtüsü 1939 depreminde yıkılmıştır. Hamam Kalıntısı: Aşağıkale Mahallesinin batısında bulunan Kale-i Zir'de bulunan hamam harabesinin kubbesi çökmüş ve toprak altında kalmıştır. Anıt Çeşme: İlçe Merkezindedir. Türk ordusunun Koyulhisar halkına şükran borcu olarak “1333 ve 1334 senelerinde Ordulu Ahmet Rıfat Beyin Kaymakamlığı zamanında Koyulhisar kazası erkek ve kadınının nakliyatı askeriyede geçen kıymetli hizmetlerine ordunun şükran ve hatırayı takdiridir. 25 EYLÜL 1334” Höyükler: Eğriçimen Höyüğü, ilçe merkezine bağlı Eğriçimen yaylasında bulunmaktadır. Elde edilen buluntulardan M.Ö. iskân gördüğü anlaşılmaktadır. Yeniarslan höyükleri, aynı adla anılan köyde üç Höyük bulunmaktadır. Sugözü köyüne ait Başyayla ile Dağ Eksi mezrası arasında birde höyük mevcuttur. Koyulhisar kale domatesi Koyulhisar, domatesi ile ünlü bir ilçedir. Şekli, tadı, kokusu ve aromasıyla diğer domateslerden kolayca ayırt edilebilen Koyulhisar domatesi sofralık olarak bilinen bir çeşit olup, salça yapımında da kullanılmaktadır. Nakliyeye dayanıklı olmadığını için hasattan sonra kısa sürede tüketilmelidir. İlçenin Yukarıkale Mahallesi'nden dağılan bu domates çeşidinin, ilçe merkezi Aşağıkale Mahallesi ile Dilekli, Yalnıztepe, Bahçe ve Gökdere köylerinde de kayda değer bir şekilde üretimi yapılmaktadır. Özellikle dilimlendikten sonra üzerine kalın tuz dökülerek sofralarda ikram edilen Koyulhisar domatesi lezzetiyle ünlü bir üründür. Yukarıkale Mahallesi adıyla özdeşleştiği, Kale domatesi veya Koyulhisar domatesi olarak Türkiye'nin birçok yerinde bilinmektedir. İlçenin sınırları içerisinde yetiştirilen ama ünü Türkiye'ye yayılan ve ilçeye özgü olan ünlü Koyulhisar domatesi, vatandaşlarca satın alındıktan sonra özel olarak kutulanarak, başta İstanbul ve Ankara olmak üzere Koyulhisarlıların yaşadığı illere otobüslerle gönderilmektedir. Mayıs ayında fidelemesi yapılan domatesin Ağustos ayının ortalarına doğru domatesin hasadı yapılarak satışa sunulmaktadır. Ağız İlçe Kelkit Vadisi ilçeleri ile aynı ağzı kullanmakta olup, Sivas'ın diğer ilçelerine göre farklılıklar içerir. Şebinkarahisar, Alucra, Çamoluk, Gölova ve Suşehri Akıncılar ve Gölova ile aynı ağzı kullanır. Şehir ile etkileşimi çok eskilere dayanır. Büyük şehirlere çok sayıda göç vermiştir. Ekonomi Geçimini ormancılık, hayvancılık ve tarımla yaparken, sanayileşme ise bulunduğu coğrafi durum ve tipik kente göç etme sebebi ile gelişememiştir. İklim ve arazi koşulları nedeniyle İlçenin temel geçim kaynağı hayvancılık ve arıcılık olup, Kelkit Vadisi boyunca bulunan yerleşim yerlerinde küçük çapta tarımcılık yapılmaktadır. Orman ürünleri için marangozluk ve orman işçiliği yaygındır. Ortakent Bölgesindeki yerleşim yerlerinde hayvancılık ve ipek halıcılığı yaygındır. İlçede bir adet un fabrikası ve bir adet bal paketleme tesisi bulunmaktadır. Ayrıca, Ortakent bölgesinde faaliyetine devam etmekte olan Turminko Maden İşletmesi mevcuttur. Yine aynı bölgede özel şirketler tarafından altın madeni arama (sondaj) ve işletme kurumu çalışmaları devam etmektedir. Çevre arazide altın ve maden araştırması yapıldığı ve "Eldoradogold" adlı yabancı bir şirket tarafından da etüt çalışmaları planlandığı belirlenmiştir. İlçede banka olarak sadece Ziraat Bankası şube olarak hizmet vermektedir. Alışveriş Kargo şirketi olarak sadece PTT kargo bulunmaktadır ve şube olarak hizmet vermektedir. Aras Kargo Mng Kargo ve Yurtiçi Kargo haftanın belirli günlerinde dağıtım yapmaktadır. Sürat Kargo ilçeye hizmet vermemektedir. İlçede alışveriş için çeşitli marketler ve manavlar var olup Ayrıca A101, BİM ve Şok mevcuttur. küçükresim|Koyulhisar Polis Merkezi İklim Karadeniz Bölgesi'nin ılıman ve İç Anadolu Bölgesinin karasal iklimi arasında geçiş özelliği göstermektedir. Karadeniz ikliminin karakteristiğini daha fazla taşımakta olup bunu çam, köknar, gürgen ve meşeliklerle kaplı orman örtüsü özellikleri yansıtmaktadır. Sivas'ın Doğanşar ilçesi ile birlikte en yeşil ilçesidir. Güvenlik küçükresim|Koyulhisar Öğretmenevi Koyulhisar İlçe Emniyet Amirliği ve Koyulhisar İlçe Jandarma olmak üzere şehir merkezinde hem jandarma hem polis vardır. Dağlık yapısından dolayı terör faaliyetlerinin İmranlı ile birlikte yoğun yaşanan ilçelerden biri olan Koyulhisar'da Polis'e ek olarak Özel Harekât Birlikleri de (PÖH, JÖH) ilçede görev yapmaktadır. Konaklama ve sosyal hayat İlçede otel olarak hizmet veren sadece Fıratlar Otel vardır. Öğretmenevi inşaatı devam etmekte olup muhtemel açılış tarihi Ekim 2021 gözükmektedir. küçükresim|Koyulhisar TOKİ inşaatı TOKİ mevcut olduğu halde ilçedeki konut sıkıntısından dolayı 370 hanelik yeni bir TOKİ inşaatı yapıldı. İlçede doğalgaz bulunmamaktadır. Isınma güneş enerjisi, odun, kömür olarak yapılmaktadır. Sıcak su ihtiyacı termosifonlarla karşılanmaktadır. Sağlık Aile sağlığı merkezi, devlet hastanesi içerisinde mevcut olup diş hekimliği de hastane bölümleri arasında yer almaktadır. Hastanede 2 ambulans vardır. Nüfus Ayrıca bakınız Nicopolis Kaynakça Dış bağlantılar YerelNet Koyulhisar Kaymakamlığı Koyulhisar Belediyesi Sivas İli Yüzey Araştırmaları, Merkez ve İlçeler (Höyükler ve Tarihi Yerleşim Alanları, 1992 - 1993 - 1994 - 1995, İndirilebilir PDF)

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Koyulhisar

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi