Kriptomnezi

[bullvar_katip]

Kriptomnezi, unutulan bir anının, onun yeni ve orijinal bir şey olduğuna inanan kişi tarafından tanınmadan geri döndüğünde meydana gelir. Bir kişinin bir düşünceyi, bir fikri, bir melodiyi, bir ismi veya bir şakayı oluşturduğunu, kasıtlı olarak intihal yapmayarak, aksine bir anıyı yeni bir ilhammış gibi deneyimlediğini yanlış bir şekilde hatırlayabileceği bir hafıza yanlılığıdır. Erken kullanım Kriptomnezi ilk olarak 1874'te, rahip ve medyum olan Stainton Moses'i de içeren bir şekilde belgelendi. Sözcük ilk olarak psikiyatrist Théodore Flournoy tarafından , medyum Hélène Smith (Catherine-Élise Müller) vakasına atıfta bulunarak, psişiklikte yüksek oranda görülen "medyum tarafından ortaya çıkarılan gizli anıların, sıradan rüyalarımızda sıklıkla olduğu gibi, bazen bilinçaltı bir hayal gücü veya akıl yürütme çalışmasıyla büyük ölçüde bozulmasını" önermek için kullanıldı. Carl Gustav Jung, konuyu "Okült Denen Fenomenlerin Psikolojisi ve Patolojisi Üzerine" (1902) adlı tezinde ele almış ve "Kriptomnezi" (1905), adlı makalesinde Friedrich Nietzsche'nin ’Böyle Buyurdu Zerdüşt’’ eserindeki fenomeni öne sürmüştür. Fikir Géza Dukes, Sándor Ferenczi ve Wilhelm Stekel'in yanı sıra Sigmund Freud tarafından keşiflerinin özgünlüğünden bahsederken incelenmiş veya bahsedilmiştir. Jacques Lacan, Margarite Pantaine'in "vakasını" (Aimée Vakası) yeniden şekillendirirken ego idealini (Öteki olarak "ego" ) formülasyonunda kavramın uyarlanabilirliğini göstermiştir. Onun kendini "yanlış tanıma" deneyimleri, Lacan'ın Simgesel ve ayna aşamasına ilişkin sonraki temel teorileri için bir yapı sağladı. Kriptomnezi kelimesi, Yunanca kriptos (gizlenmiş, gizli, saklı) ve mnesia (hafıza) kelimelerinin bir bileşimidir. Deneysel Araştırma Kriptomnezinin ilk deneysel çalışmasında bir grup insan sırayla kategori örnekleri üretti. Örneğin kuş türü olarak: papağan, kanarya vb.nin söylenmesi. Daha sonrasındaysa, katılımcılardan yine aynı kategoride bulunan ama önceden söylenmeyen yeni örnekler bulmalarını istediler. Buna ek olarak, bir de kendilerinin hangi örnekleri verdiklerini hatırlamalarını rica ettiler. Bu aşamaların ardından, katılımcıların kasıtsız bir şekilde ya diğer kişilerin söylediği örnekleri tekrar vererek ya da yanlışlıkla başkalarının ürettiği kelimeleri kendileri söylemiş gibi hatırlayarak %3-9 oranında intihal yaptığı saptanmış. Buna benzer sonuçlar, kelime bulmaca oyunları ve beyin oturumu seansları gibi yöntemler kullanıldığında da tekrar elde edilmiştir. B.F. Skinner kendini intihal yani bir kişinin kendi düşüncesini, yazısını, işini tekrar kullanması olarak çevirebileceğimiz self-plagiarism ile olan tecrübesini şu sözlerle tanımlıyor: “Yaşlılığın en cesaret kırıcı deneyimlerinden biri, daha yeni parmak bastığınız çok önemli ve çok iyi ifade edilmiş bir noktanın uzun zaman önce yayımladığınız bir yayınınızda sizin tarafınızdan değinildiğini keşfetmektir”. İntihalin iki şeklini tanımlamak için “”, “fark etme hatası” gibi çeşitli terimler üretilmiştir. İki kriptomnezi türü birbirinden bağımsız görünmektedir çünkü hata oranları arasında hiçbir ilişki bulunmamıştır ve bu iki tür farklı nedenlerle ortaya çıkar. Nedenler Kaynakları düzgün bir şekilde izleme yeteneği bozulduğunda kriptomnezinin ortaya çıkması daha olasıdır. Örneğin, insanların, fikri ilk düşündükleri anda yüksek bilişsel yük altında olduklarında, yanlış bir şekilde fikirlerin kendilerine ait olduğunu iddia etme olasılıkları daha yüksektir. İntihal, insanlar fikrin orijinal kaynağından uzaklaştığında artar ve katılımcılara fikirlerinin kaynağına dikkat etmeleri özel olarak talimat verildiğinde azalır. Yanlış iddialar, aynı cinsiyetten kişiler tarafından orijinal olarak önerilen fikirler için de daha yaygındır, çünkü muhtemelen benliğin aynı cinsiyetten bir kişiye algısal benzerliği, kaynak karışıklığını şiddetlendirir. Diğer çalışmalarda, fikrin zamanlamasının da önemli olduğu bulunmuştur: eğer bir başkası, benlik bir fikir üretmeden hemen önce bir fikir üretirse, diğerinin fikrinin kişinin kendisine ait olduğunun iddia edilme olasılığı daha yüksektir. Çünkü görünüşe göre kişi, kaynak bilgiyi düzgün bir şekilde izlemek için kendi sırasına hazırlanmakla çok meşguldür. Önem Carl Jung'un, İnsan ve Sembolleri kitabında açıkladığı gibi, "Bir yazar, önceden düşünülmüş olan bir plana göre yazmakta ve bir öykü geliştirmektedir. Neden sonra ansızın temadan dışarı sıçrar. Ola ki aklına yeni bir fikir gelmiş ya da yeni bir yan öykü canlanmıştır. Kendisine bu değişikliğe neyin neden olduğu sorulduğunda buna yanıt veremez. Belki de önceden hiç bilmediği bir malzeme üretmekte olduğu halde bu değişikliği hiç fark etmemiştir. Kimi zaman ise yazdıklarının, kendisinin hiç okumadığına inandığı bir başka yazarın yapıtlarına belirgin bir benzerlik taşıdığı görülebilir, gösterilebilir." Jorge Luis Borges'in " Don Kişot'un Yazarı Pierre Menard " adlı öyküsü, kriptomnezinin bir canlandırmasıdır. Bu eser -aslında var olmayan- Pierre Menard hakkında bir eleştiri veya inceleme niteliğinde yazılmıştır. Kısa bir önsöz ve Menard'ın tüm eserlerinin listesi ile başlar. Borges'in "incelemesi", Don Kişot'un salt "çevirisinin" ötesine geçmeye çalışan ve onu 17. yüzyıl İspanyolcasında yeniden yaratabilecek bir 20. yüzyıl Fransız yazarını canlandırıyor. Sonuç olarak, Pierre Menard, uygun çevirinin doğası veya bu durumda kripto amnezinin hermenötiği ile ilgili düşünce ve tartışmayı kışkırtmak için sıklıkla kullanılır. Vakalar Nietzsche Jung, İnsan ve Sembolleri'nde aşağıdaki örneği verir. Friedrich Nietzsche'nin Böyle Buyurdu Zerdüşt kitabında yazılan bir olay neredeyse kelimesi kelimesine, Nietzsche bu kitabı yazmasından yarım yüzyıl önce, 1835 civarında yayınlanan başka bir kitapta anlatılan olayla aynıdır. Bu, ne bilinçli bir intihal ne de tamamen tesadüf olarak kabul edilir: Nietzsche'nin kız kardeşi, orijinal hikâyeyi Nietzsche daha gençken, muhtemelen 12 ila 15 yaşları arasında okuduğunu doğruladı; Nietzsche'nin genç entelektüel yetenekleri, daha sonraki bilişsel yozlaşması ve buna eşlik eden psikolojik bozulması (özellikle, daha sonraki davranış ve yazılarında kendini gösterdiği gibi artan büyüklenmeciliği) birleşerek, olayı ilk okuduğunda hafızasına aldığını, daha sonra da bu yazıyla karşılaştığını unutup bunu kendi beyninin ürettiğini sandığı ihtimalini güçlendirir. Byron Bazı durumlarda, kriptomnezi ve zeitgeist (bilimdeki çoklu keşif kavramını karşılaştırın) arasındaki çizgi biraz belirsiz olabilir. Lord Byron'ın gizli draması Manfred'in okuyucuları, Goethe'nin Faust'unu okurken güçlü bir benzerlik fark etti. 1820'de yayınlanan bir incelemede Goethe, "Byron'ın Manfred trajedisi benim için harika bir fenomendi ve beni yakından etkilemişti. Bu eşsiz entelektüel şair benim Faustus'umu kendine aldı ve ondan, kendi hipokondriyak mizahını besleyebilmek için en tuhaf besinleri çıkardı. Hiçbir ilke aynı kalmasın diye bütün etkileyici ilkeleri kendi yorumunda ve kendi amaçları için kullandı; ve özellikle bu yüzden onun dehasına yeterince hayran olamıyorum." Byron görünüşe göre iltifat için müteşekkirdi; ancak Faust'u hiç okumadığını iddia etti. Barrie Peter Pan'ın yaratıcısı JM Barrie, kriptomnezi oluşumunun farkındaydı. Peter ve Wendy'de Wendy, Peter'ın gölgesini tekrar dikiyor ve bu Peter'ı çok mutlu ediyor ama Peter hemen gölgeyi kendisinin diktiğini düşünüyor: "Ne kadar akıllıyım," diye coşkuyla öttü, "ah, benim zekam!" Peter bir dizi başka klinik olarak doğru bellek özelliği sergiler ve bundan Barrie'nin, Peter'ın davranışlarının sebebinin benmerkezcilik değil de hafıza bozukluğu olarak yazdığı anlamı çıkarılabilir. Keller Helen Keller, intihal olarak yanlış yorumlanan bir kriptomnezi olayıyla kendisinin ve öğretmeninin güvenilirliğini tehlikeye attı. Keller, yazdığı Buz Kralı kitabının Margeret Canby'nin Buz Perileri kitabına oldukça benzediğinden dolayı intihalle suçlandı. Keller Buz Perileri kitabını daha önce okumadığını söylese de daha sonra bu kitabın onda 4 yıl önce okunduğu ve Keller'ın kitabı farkında olmadan gömülü hafızasından yazdığı ortaya çıktı. Keller sinir bozukluğu geçirdi ve hayatında tekrar kurgu yazmadı. Stevenson Robert Louis Stevenson, Define Adası'nı yazarken meydana gelen ve birkaç yıl sonra utanarak keşfettiği bir kriptomnezi olayına atıfta bulunur: ... Şimdi acılı bir döneme giriyorum. Hiç şüphesiz papağan bir zamanlar Robinson Crusoe'ya aitti. Hiç şüphesiz iskelet Poe'dan aktarılmıştır. Bunların pek azını düşünüyorum, bunlar önemsiz şeyler ve ayrıntılar; ve hiç kimse iskeletlerin tekeline sahip olmayı ya da konuşan kuşlarda köşeyi dönmeyi umamaz. Bana söylenene göre şaryo, Masterman Ready kitabından. Olabilir, bir zerre umurumda değil. Bu faydalı yazarlar, şairin şu sözünü yerine getirmişlerdi: ayrılırken arkalarında zamanın kumlarında ayak izleri bıraktılar, Ayak İzleri belki bir başkası -ve ben ötekiydim! Vicdanımı harekete geçiren Washington Irving'e olan borcumdur ve haklı olarak öyledir, çünkü intihalin nadiren daha ileri götürüldüğüne inanıyorum. Bir düzyazı anlatı antolojisi amacıyla Bir Gezginin Öyküleri'ni birkaç yıl önce elime aldım ve kitap beni çok etkiledi: Billy Bones, göğsü, salondaki şirket, bütün içsel ruh ve ilk bölümlerimin önemli bir kısmı - hepsi oradaydı, hepsi Washington Irving'in malıydı. Ama o zaman, ilhamın bahar gelgitleri gibi görünen bir şekilde geldiğinde, şöminenin yanında oturup yazarken, bunun hakkında hiçbir tahminim yoktu; ne de her gün, öğle yemeğinden sonra, aileme sabahki çalışmalarımı yüksek sesle okurken. bana orijinal günah olarak göründü; sanki sağ gözüm gibi bana aitti... Altın Kudüs Altın Kudüs Naomi Shemer tarafından 1967 yılında çıkarılmış bir şarkıdır . Şarkının melodisinin bir kısmı, Juan Francisco Petriarena ' Xenpelar ' (1835-1869) tarafından bestelenen bir Bask ninnisi olan Pello Joxepe'ye dayanmaktadır. Shemer, 1962'de İsrail'i ziyaret eden ve şarkıyı kendisinin ve Nehama Hendel'in de dahil olduğu bir gruba seslendiren İspanyol şarkıcı/söz yazarı Paco Ibáñez'in bir yorumunu duydu. Daha sonra, 1960'ların ortalarında Hendel'in Pello Joxepe söylediğini duyduğunu ve melodinin bir kısmını bilinçsizce ninniye dayandırdığını kabul etti. Shemer, bunun Pello Joxepe'ye benzediğini öğrendiğinde çok kötü hissetti, ancak Ibáñez'e konu hakkında ne hissettiği sorulduğunda, "bir şekilde yardımcı olduğuna sevindim" ve ne kızgın olduğunu ne de bunu intihal olarak gördüğünü belirtti. Tyler 1984'te Aerosmith adlı müzik grubu, Done With Mirrors albümünü kaydederken, grubun solisti Steven Tyler radyoda grubun "You See Me Crying" şarkısını duydu ve bunun kendi şarkıları olduğunu hatırlamayarak grubun bir cover versiyonunu kaydetmesini önerdi. Joe Perry, "Bu biziz,***kafalı!" diye yanıtladı. . Harrison Amerika Birleşik Devletleri telif hakkı yasasındaki emsal, 1976'dan beri, iddia edilen kriptomneziyi kasıtlı intihalden farklı tutmamıştır. Yeni ufuklar açan dava, Bright Tunes Music v. Harrisongs Music, burada Ronald Mack tarafından yazılan ve bestelenen " He's So Fine "ın yayıncısı, mahkemeye George Harrison'ın " My Sweet Lord " şarkısının önemli bölümlerini "He's So Fine"dan ödünç aldığını gösterdi. Mahkeme, kopyalamanın bilinçaltında yapıldığı iddiasına rağmen tazminata hükmetti. Karar, ABKCO Music - Harrisongs Music davasında İkinci Daire tarafından onaylandı ve daha sonra Three Boys Music - Michael Bolton davasında Dokuzuncu Daire tarafından onaylandı ve ilke onaylanmış oldu. McCullough 1987'de Avustralyalı yazar Colleen McCullough , Missalonghi'nin Hanımları adlı bir roman yayınladı. Eleştirmenler, LM Montgomery'nin 1926 tarihli bir romanı olan Mavi Şato'dan intihal yaptığını iddia etti. McCullough, Montgomery'nin eserlerini gençliğinde okuduğunu kabul etti, ancak benzerlikleri bilinçaltı hafızasına bağladı. Eco Yorumlama ve Aşırı Yorumlama'da, Umberto Eco geniş kitap koleksiyonu arasında , Gülün Adı adlı romanındaki ana nesneye ürkütücü bir şekilde benzeyen antika bir kitabın yeniden keşfini anlatıyor. Ayrıca bakınız Otomatik yazma gelin murphy konfabulasyon dejavu yanlış bellek Geri görüş yanlılığı Jamais vu şaka hırsızlığı melankoli filler azınlık etkisi Vahiy Kaynak amnezi Hafızanın yanlış atanması Kaynakça Dış bağlantılar Cryptomnesia - Şüphecinin Sözlüğü Kategori:Hata Kategori:İntihal Kategori:Bellek Kategori:Analitik psikoloji Kategori:KB1 hataları: dış bağlantılar