Kroisos

[bullvar_katip]

küçükresim|sağ|280px|Testi üzerinde Kroisos tasviri. Kroisos , zenginliğiyle bilinen ünlü Lidya kralı. Kârûn ile aynı kişi olmadığı ile ilgili tartışmalar mevcuttur. Fakat bununla birlikte birçok kaynakta Kur'an da geçen Karun ile Kroisos (ya da Krezus) aynı kişidir. Kroisos MÖ 560-546 yılları arasında tahtta kalmıştır ve Lidya'nın son kralıdır. Kroisos, Lidya ́yı gücünün zirvesine taşımıştı; Lidya, ticaret ve altın madenciliği ile çok zenginleşti. Batı Anadolu'daki Yunan şehir devletlerini istila ederek ve doğudaki seferleriyle devletinin sınırlarını şimdiki Kızılırmak sınırına kadar genişletti. Mermnad Hanedanı'ndan gelen Kroisos Lidya kralı Alyattes'in oğluydu. MÖ 549'da Perslere karşı Babilliler, Mısır ve Sparta ile ittifak kurmuştu. Bu ittifaka güvenerek Pers İmparatorluğu'na savaş açtı. Kapadokya'ya saldıran Krezüs, Pers kuvvetleriyle MÖ 547'de Pteria Muharebesi'nde karşılaştı ancak savaş alanında iki taraf da kesin bir sonuç elde edemedi. Beklediği yardım gelmeyince başkent Sard'a geri çekildi. Pers Kralı Büyük Kiros onu takip etti ve Thymbra Muharebesi sonrası Lidya ́yı Pers topraklarına kattı. Efsaneler ve deyimler Karun, antik halklar ve Orta Doğu halkları arasında "Karun kadar zengin" vb. birçok halk deyimine ve efsanesine konu olan, ismi zenginlik ile eş anlamlı olarak kullanılan kişidir. Antik Çağ'ın bilinen en zengin kralı olan Krezüs mitolojiye göre her tuttuğunun altın olması için ilâhlara yalvarır; bu dileği kabul edilince mutluluğa erişeceğini sanır. Ancak çok zengin olduğu halde mutluluğu bir türlü bulamayan kral acı içinde kıvranarak ölür. Kroisos; Arap, Yahudi ve İran (Pers) mitolojilerinde Karun şeklinde anılmaktadır. Karun hikâyesinin, efsaneler ve halk edebiyatında bir yeri olsa da Kur'an'daki Karun hikâyesi ilahi kaynaktır. İsim çok önemli değildir zira geçmiş toplumlardan ibret almaya yönelik anlatılan bir ayettir. Vahiyle gelen ayet ancak efsanelere kaynak olabilir, onları kaynak olarak almaz. Kur'an'da Kârûn'dan Kasas, Mü’min ve Ankebût Sûrelerinde bahsedilir. İsrailoğulları'ndan olduğu ve çok zengin olduğu söylenir. Kur'an'da serveti "Biz ona, anahtarlarını (bile taşımanın) güçlü bir topluluğa ağır geleceği hazineler verdik." şeklinde tanımlanır. Serveti ile böbürlenir ve "Bunlar bana bendeki bilgi ve beceriden dolayı verilmiştir," der. Mûsâ'nın mucizelerine inanmaz, onu yalancılıkla ve sihirbazlıkla suçlar. Bunun sonucunda Allah tarafından helak edilir. Tevrat'a (sayılar 16. bölüm) göre Korah, Dathan ve Abiram (Aviram) adında, beraberlerinde topluluk tarafından seçilen 250 kişi ile birlikte Musa ile tartışıp, Musa ve Harun'u ileri gitmekle suçlarlar. Bu kişiler yandaşları birlikte Rab (Yahudi kültüründe Yahova için kullanılan ikame sözcük, Kral, efendi) tarafından diri diri ölüler diyarına yollanırlar. Ancak Tanrının öfkesi dinmez ve bu sefer bu kişilerin ölümlerini sorgulayan halka öldürücü hastalık (veba salgını) gönderilir. Ancak Tevratta Onların zenginliği ile ilgili bir ifade yer almaz. Tarihçi Taberi efsane ve deyimlerdeki kişinin Musa zamanında yaşayan farklı bir kişi (Koreh) olduğuna inanmıştır. Krezus ile Kârûn arasında yaşadıkları yerlerin farklılığı yanında ve efsanevi zenginlikleri dışında hiçbir benzerlik olmaması Kur'an hikâyesinin kaynağı olarak bazı yorumcuları Tevrat anlatısında Musa ile tartışan Korah isimli kişiye yönlendirmektedir. Bu kişinin zenginliği veya geride bıraktığı arkeolojik miras hakkında herhangi bir kayıt bulunmuyor. Ayrıca Korah anlatısı çölde, çadırların kurulduğu bir mola esnasında bir topluluk ile, Karun hikâyesi ise bir kişi ve onun zenginlikleri (bahçe, malikane, hazineler) ile ilgilidir. Tevrat o topluluğun diri diri ölüler diyarına gönderildiklerinden ve geride kalanların da salgın hastalık (veba) ile cezalandırılmalarından bahsetmektedir. Ayrıca bakınız Karun Karun hazinesi Kaynakça Kategori:MÖ 590'larda doğanlar Kategori:MÖ 540'larda ölenler Kategori:MÖ 6. yüzyıl liderleri Kategori:Lidya kralları Kategori:Herodot karakterleri Kategori:Yunan Arkaik Dönemi