Küçük Vank Kilisesi

[bullvar_katip]

Küçük Vank Kilisesi (Gürcüce: პატარა ვანქის ეკლესია) Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı Timurkışla köyünde orta çağdan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüzde Venk olarak adlandırılan Küçük Vank'ta yer alır ve adı da buradan gelir. Timurkışla köyünde bulunduğu için Timurkışla Kilisesi olarak da bilinir. Tarihçe Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili, 1907 yılındaki araştırma gezisi sırasında kilisenin bulunduğu yerleşimin ve kilisenin eski adının bilinmediğini belirtmiştir. Bugün Venk olarak adlandırılan mahalle ve bir manastırın ana kilisesi olan Küçük Vank Kilisesi, daha sonra ortaya çıkan bir isimle anılmaktadır. Ermenice olan “vank” (Վանք) kelimesi, manastır anlamına gelir ve buradaki manastırı ifade eden bu kelime sonradan yer adına dönüşmüş olmalıdır. Küçük Vank Kilisesi, Gürcü Krallığı döneminde, 10. yüzyılda inşa edilmiştir. Kilisenin bulunduğu Tao bölgesi ve yerleşimi Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Rus idaresinin 1886 yılında gerçekleştirdiği ve Küçük Vank'ın da içinde yer aldığı Timurkışla köyünün nüfusu Kürtlerden oluşuyordu. Ekvtime Takaişvili'nin gezisi sırasında kilise görece sağlamdı. Mimari Küçük Vank Manastırı’nın ana kilisesi olan Küçük Vank Kilisesi, Timurkışla köyü yerleşiminin 1 kilometre güneyinde, bugün Venk denilen mahallededir. Kilise, gri renk düzgün kesme taşlardan inşa edilmiştir. Sunakta ve güney duvarının dış kısmında bulunan ve Gürcü alfabesinin Asomtavruli harfleriyle kazınmış olan birkaç Gürcüce yazıt günümüze ulaşmıştır. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1907 yılındaki araştırma gezisi sırasında apsis ve güney duvarı dışında, Asomtavruli harflerle başka yazıt ve yazılar tespit etmişti. Batı tarafta irice taştaki Asomtavruli yazıt bunlardan biriydi. Bugüne de ulaşmış olan bu taşın eskiden başka bir yerde olabileceği tahmin edilmektedir. Küçük Vank Kilisesi’nin kuzey tarafında, görece küçük bitişik bir kilise bulunmakta olup günümüze ana kiliseden daha iyi durumdadır. Takaişvili'nin gezisi sırasında kilisenin çatı örtüsü duruyordu. Apsisin iki yanında pencereler ve nişler duruyordu; fakat doğudaki penceresi yarıya kadar toprağa gömülüydü. Kilisenin ayrıca batı ve güney duvarlarında birer penceresi vardı. Köylülerin verdiği bilgiye göre Küçük Vank Kilisesi 1960’larda insan eliyle büyük ölçüde yıkılmış, taşları köydeki okulun inşasında ve evlerde kullanılmıştır. Kilisenin hemen yanındaki kayada pek çok mağara bulunmaktadır. Bu mağaralardan birinde kayaya oyulmuş bir haç tespit edilmiştir. Kaynakça Kategori:Tao-Klarceti Kategori:Şenkaya Kategori:Erzurum'daki Gürcü Ortodoks kiliseleri