Kuzey Makedonya-NATO ilişkileri

[bullvar_katip]

Kuzey Makedonya, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne (NATO) üye bir devlettir. 1995 yılında ülke Barış İçin Ortaklık'a katıldı. Daha sonra Afganistan'daki Uluslararası Güvenlik Destek Gücü ve Kararlı Destek Misyonu da dahil olmak üzere çeşitli NATO misyonlarında yer almaya başladı. 2008 NATO Bükreş zirvesinde Yunanistan ülkenin NATO'ya katılma davetini veto etti; ancak NATO üye devletleri, ülkenin Makedonya adlandırma anlaşmazlığının çözümü üzerine davet alacağını kabul etti. Haziran 2018'de ülkeyi yeniden adlandırma antlaşmasının ardından, NATO üye devletlerinin temsilcileri 6 Şubat 2019'da Kuzey Makedonya'nın NATO'ya katılımı hakkında bir protokol imzaladı. Önümüzdeki on üç ay boyunca NATO'nun 29 üye ülkesinin tamamı protokolü onayladı. Katılım protokolü 19 Mart 2020'de yürürlüğe girerek, bunu Kuzey Makedonya'nın katılım belgesini tevdi edilmesi takip etti ve böylece 27 Mart 2020'de NATO'ya üye olmasına izin verdi. Tarih [[Dosya:Macedonian_Soldiers_in_Kabul.jpg|alt=A five soldiers in tan colored desert camouflage and a green camouflage vests with dark sunglasses and tan hats patrol on a street.|küçükresim| Makedon birlikleri Afganistan'daki ISAF ve Kosova'daki KFOR gibi NATO güvenlik misyonlarına katıldı. ]] Makedonya Cumhuriyeti 1995 yılında Barış İçin Ortaklık'a katıldı ve 1999'daki NATO Washington Zirvesi'nde aynı zamanda diğer sekiz ülkeyle (Arnavutluk, Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovenya, Slovakya) üyelik eylem planına başladı. Makedonya, Vilnius Grubunun bir parçasıydı ve NATO üyeliğini daha iyi koordine etmek için 2003 yılında Hırvatistan ve Arnavutluk ile Adriyatik Sözleşmesi'ni kurdu. 1999 yılında Kosova'daki NATO müdahalesine katılarak, Kosova'dan kaçan mültecilerle ilgili olarak NATO'dan yardım aldı. Ağustos 2001'de NATO, 2001 Makedonya isyanına müdahale ederken, isyancı bir Arnavut grubu olan Ulusal Kurtuluş Ordusu hükûmet güçleriyle savaştı. Zorunlu Hasat Harekatı'nda NATO birlikleri, ateşkes anlaşması sonrasında isyancı güçleri silahsızlandırmak için Makedon ordusuna katıldı. 2008 NATO Bükreş zirvesinde Yunanistan, Makedonya Cumhuriyeti'ni Makedonya adlandırma anlaşmazlığı nedeniyle NATO'ya katılma davetini veto etti, ancak NATO ülkeleri ülkenin anlaşmazlığın çözümü üzerine davet alacağını kabul etti. Yunanistan, komşusunun anayasal adının, kendi ülkesindeki Makedonya bölgesine karşı bölgesel özlemler gerektirdiğini düşünüyordu. Makedonya Cumhuriyeti, Türkiye hariç NATO tarafından tanındığı "Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti" adı altında uluslararası örgütlere katılmasına izin veren 1995 tarihli geçici antlaşmanın gerekçelerini göstererek Makedonya'nın NATO üyeliğini veto ettiği için Yunanistan'a Uluslararası Adalet Divanı'nda dava açtı. Yunanistan, NATO'nun Makedonya Cumhuriyeti'ni NATO'ya davet etmemenin toplu bir kararı olduğunu ve bu nedenle iki ülke arasında imzalanan geçici antlaşmanın ihlal edilmediğini ileri sürdü. Uluslararası Adalet Divanı, Aralık 2011'de Yunanistan'ın komşusunun katılımını engelleyerek yanlış yaptığını ve antlaşmayı ihlal ettiğini tespit etti. Yunanistan ayrıca, Makedonya Cumhuriyeti'nin isim anlaşmazlığı konusu nedeniyle Avrupa Birliği'ne katılım müzakerelerine başlamasını da engelledi. Ardından ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Makedonya Cumhuriyeti ve Yunanistan'dan anlaşmazlığa "kabul edilebilir bir çözüm" bulmalarını istedi, böylece Makedonya Cumhuriyeti NATO'ya katılmakta özgür olacaktı. 2014 yılında, kuruluşunun 65. yıldönümü öncesinde NATO, o yıl kuruluşa herhangi bir yeni ülkenin üyelik teklifini kabul etmeyeceğini açıkladı. Atlantik Konseyi isimli düşünce kuruluşundan Jorge Benitez gibi bazı analistler, bu isteksizliğin kısmen Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesinden sonraki yeni güvenlik şartlarında kaynaklandığını savundu. Rusya'nın NATO'nun Makedonya Cumhuriyeti'nin üyeliğini nasıl göreceği konusunda tartışmaları devam etmektedir. Mart 2016'da Makedonya Savunma Bakanı Zoran Jolevski, ülkesinin Avrupa göçmen krizini ele almasının onu NATO üyeliğine yaklaştırabileceğini umduğunu belirtti. 12 Haziran 2017'de Başbakan Zoran Zaev, Yunanistan ile uzlaşmaya varmak, isim anlaşmazlığını çözmek ve ittifaka katılmakta olan Makedonya'ya olan Yunan itirazlarını kaldırmak için ülke için alternatif isimler alacağını belirtti. Zaev, Makedonya'nın Birleşmiş Milletler'de kullandığı geçici adla ittifaka katılma fikrini de dile getirdi. Adlandırma anlaşmazlığı, halk Eylül 2018'deki referandumla ad değişikliğini destekledi ve ülkenin Kuzey Makedonya adını kabul ettiği Haziran 2018'deki Prespa Antlaşması ile çözüldü. 11 Temmuz 2018'de NATO, adlandırma antlaşması uygulandıktan sonra ülkenin ittifaka katılabileceğini söyleyerek Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'ni üyelik müzakerelerine başlamaya davet etti. Resmi katılım müzakereleri 18 Ekim 2018'de başladı. 6 Şubat 2019'da üye ülkelerin NATO daimi temsilcileri, Kuzey Makedonya'nın NATO'ya katılımı hakkında bir protokol imzaladılar. 3 Haziran 2019'da Üsküp'te NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile görüşen Makedonya Başbakanı Zoran Zaev, onay sürecinin Ekim ayı sonuna kadar tamamlanmasını beklediğini söyledi. O zamana kadar Kuzey Makedonya'nın 2020'nin başlarında NATO'ya katılması bekleniyordu ve ittifak, açıkça kamuoyuna ülkenin katılımı konusunda güvence verdi. Kuzey Makedonya'ya 2019 NATO Londra zirvesinde diğer NATO üyelerinin yanında yer verildi ve Başbakan Zoran Zaev başkanlığındaki bir heyet tarafından temsil edildi. 11 Şubat 2020'de Makedon meclisi Sobranie oybirliğiyle Kuzey Atlantik Antlaşmasını onayladı; 114 oy lehine, çekimser ve karşı oy yok. Siyasi krizi nedeniyle İspanya, 19 Mart 2020'de katılım protokolünü onayladığını bildiren son ülke oldu. Kuzey Makedonya daha sonra katılım belgesini imzaladı ve 27 Mart 2020'de üye ülke oldu. Katılım küçükresim|Kuzey Makedonya, 27 Mart 2020'de ABD Dışişleri Bakanlığı'nda NATO üyeliğini kutladı. Müzakere ilerlemesi Onay süreci Not Kamuoyu [[Dosya:Anti_NATO_sentiment_graffiti_in_Macedonia_2018.jpg|alt=White spray painted text on a tan wall that reads "НАТО СЕ УБИЈЦИ ЈАС СУМ СПАС ЗА МАКЕДОНИЈА#БОЈКОТ" which translates to "NATO are killers. I am for the salvation of Macedonia.#Boycott."|küçükresim| Temmuz 2018'de Ohri'deki NATO karşıtı grafitinin çevirisi: "NATO katillerdir. Ben Makedonya'nın kurtuluşu içinim. #Boykot." ]] 1999 Kosova Savaşı sırasında, Makedon hükûmeti NATO yanlısı bir tutum sergiledi. Makedonya Cumhuriyeti nüfusunun çoğunluğu, ülkedeki etnik Arnavutlardan gelen irredantizm, istikrarsız ekonomi, savaşın getirdiği ticaretin bozulması ve Sırplarla Slav dayanışması korkusu nedenleriyle hükûmetin tutumunu eleştirdi ve NATO'nun Kosova'ya müdahalesine karşı çıktı. Başbakan Ljubčo Georgievski savaş sırasında NATO karşıtı düşüncenin Kosova'dan Arnavut mültecilerin gelmesinden sonra ülkeye "en büyük ikinci tehdit" olduğunu söyledi. Ülkedeki Arnavut nüfusu NATO'yu ve Kosova Arnavutlarına yardım etme müdahalesini destekledi. 2008'de NATO zirvesinden sonra yapılan bir ankette, etnik Makedon vatandaşlarının %82,5'inin NATO'ya katılmak için ülkelerinin anayasal adlarını değiştirmeye karşı olduğunu gösterildi. 2008 yılındaki NATO üyeliği girişimi nüfusun %85,2'si tarafından desteklendi. 2008 NATO zirvesinden sonra seçimler yapıldı ve NATO yanlısı merkez sağ parti VMRO-DPMNE'ye daha fazla destek verildi. Seçimler, NATO üyelerinin eleştirilerini çeken şiddet olaylarıyla gölgelendi. Ülke genelinde yapılan 2010 anketinde, katılımcıların %80,02'si, NATO'ya katılım referandumu yapılacaksa Makedonya Cumhuriyeti'nin NATO'nun bir parçası olması için oy kullanacaklarını söyledi. Bir başka ankette, etnik Makedonların yaklaşık %65'i devletin NATO üyeliğinin bedeli olarak isim değişikliğine karşı olduklarını ifade etti. 2016 yılında yapılan bir ankette, etnik Makedonların yaklaşık %68'i muhtemelen Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti adı altında NATO'ya katılmayı destekledi. Kuzey Makedonya Arnavutları NATO kuvvetle yanlısı duyguları barındırıyor. Ayrıca bakınız Kuzey Makedonya'nın Avrupa Birliği'ne katılımı NATO'nun Genişlemesi Kuzey Makedonya'nın dış ilişkileri Makedonya adlandırma anlaşmazlığı Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Kuzey Makedonya'nın dış ilişkileri