Latince deyişler listesi (F-O)

[bullvar_katip]

F Faber est suae quisque fortunae Herkes kendi kaderini yazar. (Appius Cladius Caecus) Fabricando fit faber Pratik mükemmelleştirir. Facilius est multa facere quam diu Birçok şey yapmak hayat boyu sadece bir şey yapmaktan daha kolaydır. Facito aliquid operis, ut semper te diabolus inveniat occupatum Hep çalışın ki şeytan geldiğinde sizi meşgul görsün. (Aziz Jerome) Fac simile Benzer bir şey yap. (Faks sözcüğü buradan türemiştir) Felix culpa Mutlu hata Felix qui potuit rerum cognoscere causas "Şey"lerin derinliklerine inebilenlere (nedenleri anlayabilene) ne mutlu! (Virgilius) Fere libenter homines id quod volunt credunt Kural olarak, insan olmasını umduğu şeye inanır. Festina lente ! Yavaşça acele et! Fiat lux ! Işık olsun! (Dünyanın yaratılması sırasındaki ilahi emir) Fide, sed cui vide Güven, ancak önlemini de al. <İtimat kontrole mani değildir.> Finis coronat opus Sonuç, araçları meşru kılar. (Başarı için her yol mubahtır gibi) Finis vitae sed non amoris Can tükense de sevgi tükenmez. Flagrante delicto Suçüstü Florebo quocumque ferar Taşındığım her yerde çiçek açacağım. Fluctuat nec mergitur Yalpalar, ama asla batmaz (Paris şehrinin mottosu) Fortes fortuna juvat ou Audaces fortuna adiuvat Şans ancak cesurlara yardım eder. Fortis et liber Güçlü ve özgür Fraus latet in generalibus Genellemeden hata doğar. G Gladius legis custos Kılıç yaşamın koruyucusudur. (Paris Adalet Sarayı'nın girişinde kazılı döviz, silahlı kuvvetlerin hukuk için çalışması gerektiğini anlatır) Grammatici certant Bilginler kendi aralarında bu konuda anlaşamamışlardır. Gutta cavat lapidem non vi, sed sæpe cadendo Suyun taşı delmesi gücünden değil sürekliliğindendir. H Habeas corpus Vücudun senindir (Hukuk yasası) Habemus papam Bir papamız var Habent sua fata libelli Kitaplar kendi kaderlerine sahiptir Hannibal ante portas ya da Hannibal ad portas Hannibal kapıda (Tartışmaya zaman yok, savaşmalı anlamında) Hic et nunc Burada ve şimdi Hic et ubique terrarum Burada ve dünyanın her yerinde (Sorbonne dövizi) Hic Rhodus, hic salta İşte Rodos, atla! Hoc signo vinces Bu işaret sayesinde galip geleceksin (Milvius Köprüsü Savaşı öncesi I. Konstantin'a iletildiğine inanılan ilahi görünüm) Hodie mihi, cras tibi Bugün benim, yarın senin için Homines quod volunt credunt İnsanlar inanmak istediklerine inanırlar. Homo homini lupus İnsan insanın kurdudur. Homo sum, humani nil a me alienum puto İnsanım, ve insani olan hiçbir şey bana yabancı değildir. Hora fugit, stat jus Zaman geçer, hukuk kalır. Horribile dictu Söylemesi korkunç Humanius est deridere vitam quam deplorare Hayata gülmek hayat için ağlamaktan daha insani bir davranıştır. I İbid Aynı yerde İd est Yani Idem Aynı şey Id est genus hominum İşte insan cinsi böyledir (Terentius) Ignorantia iuris nocet Hukuk bilmemek zarar verir. Ignorantia legis neminem excusat Hukuk bilmemek özür olamaz. Ignorantia juris non excusat Kuralları bilmemek özür olamaz. Ignoti nulla cupido Bilmediğimizi arzulamayız (Ovidius'un dizesi) In dubio pro reo Şüphe zanlıya yarar. In medio tutissimus ibis Orta yol en güvenlisidir (Ovidius) In extenso Tam içerikle In fine Sonunda In girum imus nocte et consumimur igni Gecenin içinde dönüyoruz, ateş bizi yutuyor (Lat. sağdan ve soldan okunuşu aynı) In medias res Şeylerin ortasından (Edebiyat, film gibi alanlarda anlatıma olayın ortasından başlama tekniği) In medio stat virtus Erdem ortada durur, uçlarda değildir. (Yedi Bilge Tapınağı'nın kapısında yazılı aşırıya kaçmamayı öğütleyen söz) In ovo Yumurta içinde, embriyo içinde In partibus Aslı: "in partibus infidelium" (sadık olmayanların şehrinde) In silico 20. yy.'da ortaya çıkan terim, bilgisayarla yapılan anlamında. (Zıt: in vivo, in vitro) İn situ Aynı yer üzerinde In solis sis tibi turba locis Issız yerlerde kendin için bir evren ol. İn vino veritas Şarabın içinde gerçek vardır (şarap gerçekleri ortaya döktürür) İn vitro Deney yapılan ortamda, laboratuvarda. İn vivo Canlı içinde, yaşamın içinde Incredibile dictu Söylemesi inanılmaz Increscunt animi, virescit volnere virtus Tek bir yara, maneviyatı derinleştirir, erdemleri geliştirir. (Furius Antias, Aulus Gellius, 18, 11,4) Inter alia Diğer şeylerin yanı sıra/diğer şeylere ilaveten İnter arma silent leges Savaş zamanında yasalar sessiz kalır. Inter fæces et urinam nascimur Dışkı ve sidiğin arasından doğarız (Aziz Augustine) Intra muros Sur içi Intuitu personae İnsana bağlı (sözleşme) Inventas vitam iuvat excoluisse per artes Bırakın sanat ve bilimle hayatı güzelleştirelim/geliştirelim. (Vergil, Nobel Madalyası) Ipso facto Kendiliğinden olan Ipsa scientia potestas est Bilgi tek başına güçtür (Sir Francis Bacon) Ira furor brevis est Kızgınlık kısa deliliktir. Irritare crabrones Eşekarılarını rahatsız etmek Is fecit, cui prodest Bunu yapan, bundan çıkarı olandır. (Suçluyu bulmak için bundan kimin çıkarı olduğuna bakın) I tego arcana dei Git, ben tanrının öğretisine sahibim. (Et in arcadia ego 'nun anagramı) Iunctis viribus Birleşmiş güçler tarafından (Birlikten güç doğar) Iurare in verba magistri Efendinin sözüne bakarak yargılamak Iustitia omnibus Herkes için adalet (District of Columbia'nın mottosu). Iuventus stultorum magister Gençler delilerin öğretmenidir. J Jvesticae Cavsa Verum Qverit Medicina Adalete ulaşmakta en büyük yol, tıptır. (Adli Tıp mottosu) Jure uxoris Eş durumundan hak iddialarını tanımlar. Jus ad bellum Savaşa girmeden önce savaş ilanını belirli haklı gerekçelere bağlayan kriterleri kapsayan uluslararası hukuk terimidir. L Labor omnia vincit improbus Güçlü bir çalışma/emek her şeyin üstesinden gelinir. (Virgilius) Laborare est orare Çalışmak ibadettir. Lacrimis struit insidias cum femina plorat Kadın ağlarken, gözyaşlarıyla tuzak hazırlar. (Caton) Lapsus calami Kalemin sürçmesi Lapsus linguæ Dilin sürçmesi (genelde sadece "lapsüs" olarak kullanılır) Liberate me ex inferis Beni cehennemden kurtarın! M Macte animo ! Generose puer, sic itur ad astra Cesaret soylu evlat! Ancak bu şekilde yıldızlara doğru yükselinir. Magnum opus Bir Şaheser Major e longinquo reverentia Uzaktan, beğeni daha çok olur. (Davulun sesi uzaktan hoş gelir) Mala gallina, malum ovum Kötü yumurta kötü tavuktan çıkar (Anasına bak kızını al) Mala malus mala mala dat Kötü ağaç kötü elma verir. Mali principii malus finis Kötü başlayan kötü biter Manu militari Silahlı kuvvetlerin yardımıyla (cf. Manus milites) Manus dei Tanrı'nın eli Manus manum lavat El eli yıkar. Manus milites Askeri el tarafından Margaritas ante porcos Domuzların önündeki inciler (Sanat eserlerinin cahiller tarafından yorumlanması için kullanılır) Mater artium necessitas İcatlar ihtiyaçlardan doğar. (Apuleius) Mea culpa Benim hatam! Medice, curate ipsum Doktor,sen önce kendini iyileştir. Medicus curat, natura sanat Doktor tedavi eder, doğa iyileştirir. Memento mori Ölümlü olduğunu unutma Memento audere semper Her zaman denemeyi ve cesaret etmeyi unutma. Memento quia pulvis es Toz olduğunu unutma Mendacem memorem esse oportere Yalancının hafızası güçlü olmalıdır. (Quintilian) Mens sana in corpore sano Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur. (Juvénal) Militat omnis amans Her aşık bir savaşçıdır (Ovidius) Minimum minimorum En küçüklerin en küçüğü Missi dominici Senyörün delegesi/elçisi Modus operandi Hareket etme tarzı (cinayet romanlarında suçluların ortak davranışları için kullanılır) Modus vivendi Yaşam tarzı Mors Certa, vita Incerta Ölüm kesindir, hayat değil. Multi sunt vocati, pauci vero electi Çoğu çağrılan, azı seçilen Multim in parvo Azlık içinde çokluk (Az şeyle çok şey yapmak) Mutatis mutandis Değişmesi gerekeni değiştirerek N Nam et ipsa scientia potestas est Bilgi güçtür. Natura abhorret a vacuo Doğa boşluktan korkar Ne(non) bis in idem Bir nedenden iki kere hüküm giyilmez (eski ceza hukukundan) Ne Jupiter quidem omnibus placet Tanrı bile herkesi memnun edemez. Ne nuntium necare Haberciyi öldürme. (Elçiye zeval olmaz) Nec verbum verbo curabis reddere fidus interpres Gerçek bir çevirmen sözcük sözcük çevirmez (Horatius) Nec Hercules contra plures Herkül bile düşman ordusuna karşı duramaz. Nec Jactantia Nec Metu Ne övün ne de yerin. Nec plus ultra Daha da iyisi yok. Nec pluribus impar Herkese benzemez/herkesten üstün (Louis XIV mottosu) Nec Temere, Nec Timide Ne Pervasız, Ne Korkak. Ne humanis crede İnsana inanma. Nemo auditur propriam turpitudinem allegans Kimse kendi kanunsuzluğundan faydalanamaz. < Haksızlıktan hak çıkarılamaz.>(Hukuk terimi) Nemo censetur ignorare legem Kanunu bilmemek mazeret olamaz. Nemo enim est tam senex qui se annum non putet posse vivere Hiç kimse bir yıl daha yaşayamayacağını düşünecek kadar yaşlanmaz (Marcus Tullius Cicero) Nemo est liber qui corpori servit Bedenine hizmet eden kişi özgür olamaz (Sénèque le Jeune) Nemo sine vitio est Hiç kimse hatasız değildir. (Seneca) Neque ignorare medicum oportet quæ sit ægri natura Doktor, hastalığın doğasını es geçmemelidir. Nescire autem antequam natus sis quid acciderit, id est semper esse puerum Doğduğundan önce olanları bilmemek, hala çocuk kalmaktır. (Marcus Tullius Cicero) Nihil est ab omni parte beatum Her güzelin bir kusuru vardır (Her gülün bir dikeni vardır) Nihil lacrima citius arescit Hiçbir şey gözyaşından daha hızlı kurumaz. Nihil novi sub sole Güneşin altında (yeryüzünde) yeni bir şey yok. Nihil primum nocere Önce zarar verme. (Tıp mottosu) Nihil obstat Sakıncası yok Nil desperandum Asla vazgeçme. Nomen est omen İsim bir işarettir. Non fui, fui, non sum, non curo Yoktum, varım, olmayacağım, umrumda değil. (Mezartaşlarında bulunan epiküryen felsefeden etkilenmiş yazılar, kısaltma: NFFNSNC) Non licet omnibus adire Corinthum Korint'e gitmek herkese serbest değildir. (Antik Yunan zamanı Korint çok pahalı bir şehirdi ve herkes orada yaşayamazdı.) Non nobis, Domine, non nobis, sed Nomini Tuo da gloriam Bizi değil tanrım, bizi değil; kendi ismini şereflendir... Non omnia possumus omnes Herkes her şeyi yapamaz. Non scholae, sed vitae discimus Okul için değil, hayat için öğreniyoruz. Non semper ea sunt quae videntur "Şey"ler çoğu zaman göründükleri gibi olmazlar. Non ut edam vivo, sed ut vivam edo Yemek için yaşamıyorum, yalnız yaşamak için yiyorum. Non vestimentum virum ornat, sed vir vestimentum Elbise insanı güzelleştirmez, insan elbiseyi güzelleştirir. Non vini vi no, sed vi no aquæ Şarap sayesinde değil, su sayesinde yüzüyorum (sözcük oyunu) Nosce te ipsum Kendini tanı (Matrix filminde kahin'in mutfağında kapıda yazan sözün eş anlamlısı sayılır [Temet nosce - Kendini Tanı]) Nota bene (N. B.) Önemli not Nulla dies sine linea Bir şeyler yazmadan geçen gün gün değildir. (Émile Zola mottosu) Nulla est medicina sine lingua latin Latince bilmeden hekimlik olmaz. (Hekimlik için Latince gereklidir anlamında, aynı zamanda: Açıklaması olmadan ilaç faydasızdır) Nulla poena sine lege Kanun olmadan ceza olmaz. (Açıkça kanunlarda belirtilmiş olmadıkça kimseye ceza verilemeyeceğiyle ilgili hukuk kuralı) Nulla regula sine exceptione İstisnasız kural olmaz Nulla res tam necessaria est quam medicina Hekimlikten daha gerekli bir şey yoktur. Nulla tenaci invia est via Hiçbir yol aşılmaz değildir. Nullum magnum ingenium sine mixtura dementiae fuit. Hiçbir deha yoktur ki içine biraz delilik karışmamış olsun. (Sénèque le Jeune) Nunc aut numquam Ya şimdi ya hiçbir zaman Nunc est bibendum Şimdi, içelim! (Horatius) Numero deus impare gaudet Tanrılar tek sayıları sever. (Virgile, Les Bucoliques, VIII, 75) O Obscuris vera involvens Gizlilik gerçeği örter. Odi profanum vulgus et arceo İnsan sürüsünden nefret ediyorum ve uzak duruyorum. (Horatius) O tempora, o mores Oh zaman, oh adetler! (Marcus Tullius Cicero) (daha çok farklı zaman, farklı adetler anlamına gelir) Oculi plus vident quam oculus Birçok göz, bir gözden daha iyi görür. Oculos habent et non videbunt Gözleri var ama göremiyorlar. Oderint, dum metuant Benden nefret etsinler yeter ki benden korksunlar. (Seneca, De clementia ve Cicéron, De officiis) O miseri! Quorum guadia crimen habent. Ah zavallılar, sevinçlerini suç sayanlar. (Gallus) Omne ignotum pro terribili Bilinmeyen bir şeyin altında kötülük yatar. Omnes homines sibi sanitatem cupiunt, sæpe autem omnia, quæ valetudini contraria sunt, faciunt Tüm insanlar sağlıklı olmak isterler ama çoğu zaman buna aykırı davranırlar. Omnes viae Romam ducunt Bütün yollar Roma'ya çıkar Omnes vulnerant, ultima necat Her geçen dakika yaralar, sonuncusu öldürür Omnia adversa exercitationes putat Her talihsizliği deneme sayar. (Seneca, De Providentia) Omnia mea mecum porto Bütün her şeyi yanımda taşıyorum. Omnia vincit amor Aşk, her şeye üstün gelir. Omnibus viis Romam pervenitur Tüm yollar Roma'ya çıkar. Omnis homo mendax Tüm insanlar yalancıdır. Omnium artium medicina nobilissima est Tüm sanatlar içinde hekimlik en soylu olandır. Omnium rerum principia parva sunt Her şeyin küçük bir başlangıcı vardır. Optimum medicamentum quies est En iyi ilaç dinlenmektir. Ora et labora Dua et ve çalış. Orbis Unum Bir (tek) dünya (bkz. Zorro Efsanesi) Ordo ab chao Düzensizlikten doğan düzen Otium sine litteris mors est Edebiyatsız geçen zaman ölümcüldür. F