Latince deyişler listesi (P-Z)

[bullvar_katip]

P Pacem in Terris Dünyada barış. Pacta sunt servanda Ahde vefa. Panem et circenses Ekmek ve sirk oyunları (Roma plebini sakin tutan etmenler) (Juvénal) Para bellum Savaşa hazırlan. Harbe hazır ol. (Hazır ol cenge, ister isen sulh u salâh!) (Parabellum 9mm.lik bir mermi çeşididir) Parva leves capiunt animos Küçük şeyler küçük ruhları esir alır. (Ovidius) Pax melior est quam iustissimum bellum Barış, en haklı savaştan daha iyidir. Pecunia non olet Paranın kokusu yoktur (Vespasien) Peior est bello timor ipse belli Savaşın korkusu savaşın kendisinden daha kötüdür. Per aspera ad astra Zorlu yollardan yıldızlara (Aynı anlamda: « Ad augusta per angusta » ve « Per ardua ad astra ».) Per inania regna Gölgeler imparatorluğunda Per scientiam ad salutem ægroti Hastanın iyileşmesinin yolu bilimdedir. Perinde ac cadaver Kadavra gibi (Cizvit disiplininden) Persona non grata İstenmeyen insan Philosophum non facit barba Sakal adamı filozof yapmaz. Piscem natara doces Balığa yüzme öğretiyorsunuz. Piscis primum a capite foetet Balık baştan kokar. Plenus venter non studet libenter Tok karna eğitim olmaz. Plures crapula quam gladius perdidit Sarhoşluk, kılıçtan daha çok kayba sebep oldu. Plus ultra Daha ötesi (İspanyol mottosu) Poeta nascitur, non fit. Şair olunmaz, doğulur. Possunt quia posse videntur Yapabilirler, çünkü yapabileceklerini düşünüyorlar. Post cenam non stare sed mille passus meare Yemekten sonra oturup kalma, hatta bir mil yürü. Post Tenebras Lux Karanlıktan aydınlığa Post hoc ergo propter hoc Bundan sonra öyleyse bu yüzden Post hoc non est propter hoc Bundan sonra ama bu yüzden değil (bkz. Sofizm: iki olayın üst üste gelmesi birbiriyle neden sonuç ilişkisine girmeleri anlamına gelmez anlamında) Post mortem nihil est Ölümden sonra hiçbir şey yok. Post scriptum (P.S.) Sonradan yazıldı (ek metin) Potius sero quam numquam Hiç olmamaktansa geç olsun.(Geç olsun güç olmasın) Præsente medico nihil nocet Doktor buradaysa tehlike yok demektir. Primas sum, primatum nil a me alienum puto Primatım ve primattan gelen hiçbir şey bana yabancı değildir. (Earnest Albert Hooton) Primum non nocere Öncelikle, zarar verme (hekimlik kuralı) Primus inter pares Eşitler arasında birinci Pro tempore Belli zaman için Q Quae nocent docent Yaralayan şey öğreticidir. Qualis artifex pereo ! Ne kadar güzel (sanatsal) ölüyorum! (Neron'un intihar etmeden önceki son sözleri) Qualis pater, talis filius Böyle babanın böyle oğlu Qui audet vincit Cesaret eden kazanır. Qui bene amat, bene castigat Seven döver. (Tartışmalı konu: eğitimde ceza gerekli midir?) Qui dormit non peccat Uyuyan günah da işlemez. Qui nescit dissimulare, nescit regnare (Gerçekleri) Saklamayı bilmeyen yönetmeyi bilemez. Qui non proficit, deficit İleri gitmeyen geri kalır. Qui rogat, non errat Soru sormak hata değildir. Qui scribit, bis legit Yazan iki kere okumuş sayılır. Qui tacet, consentire videtur Sessiz kalan onaylıyor demektir. Qui timide rogat docet negare Çekinerek isteyen reddi çabuklaştırır. Quia pulvis es et in pulverem reverteris Çünkü sen tozsun ve toza geri döneceksin. Quid me nutrit, me destruit Beni besleyen şey aynı zamanda beni yok ediyor Quid pro quo Bir şey için bir şey (Sen benim için yaparsan ben de senin için yaparım) Quidquid agis, prudenter agas, et respice finem ! Ne yaparsan yap, ihtiyatla yap ve sonunu gözden kaybetmeden. Quidquid discis, tibi discis Ne öğrenirsen kendin içindir. Quidquid latine dictum sit, altum viditur Latince söylenen kulağa derin gelir. Quis custodiet ipsos custodes? Koruyuculardan kim koruyacak? (Juvénal) Quo fata ferunt Kader nereye götürürse Quo vadis? Nereye gidiyorsun Quod erat demonstrandum (Q.E.D.) Tanıtlanması gereken de bu idi (Tanıtlamanın sonunda kullanılır) Quod licet Iovis, non licet bovis Jüpiter'e serbest olanın öküze de serbest olması gerekmez. Quod medicina aliis, aliis est acre venenum Bazılarının ilacı kimileri için zehirdir. Quod nocet, saepe docet Zarar veren şey genelde öğretir de. Quosque tandem abutere, Catilina, patientia nostra Ne zamana kadar sabrımızı suistimal edeceksin Catalina? (Marcus Tullius Cicero) Quot capita, tot sententiæ Var olan insan kadar farklı fikir vardır. R Rebus sic stantibus Koşullar değiştiği takdirde Reddite ergo quæ Cæsaris sunt Cæsari et quæ Dei sunt Deo Sezar'a Sezar'ın olanı, Tanrı'ya Tanrı'nın olanı verin. (Yuhanna İncili, İsa'nın sözü) Radix malorum est cupiditas Açgözlülük bütün kötülüklerin anasıdır. Reddite ergo quae sunt Caesaris, Caesari Sezar'ın hakkı Sezar'a. Reductio ad absurdum Olmayana ergi (mantıkta bir metod) Rem acu tetigisti Üzerine parmağınızı koydunuz (Tam üstüna bastınız, doğru tahmin anlamında) Repetitio est mater studiorum Tekrar öğrenmenin anasıdır. Requiescat in pace (R.I.P.) Barış (nur) içinde yatsın. Res ipsa loquitur Halin icabından anlaşılabileceği gibi (Hukuk terimi: yani bir şey söylemeye gerek yok, olay kendi kendini anlatacak kadar açık) Rigor mortis Ölüm katılığı (Bütün dillerde adlî tıpta halen kullanılan bir terim) Roma die uno non aedificata est Roma bir günde kurulmadı S Sæpe morborum gravium exitus incerti sunt Çoğu zaman ağır hastalıkların sonucu belirsiz olur. Salus ægroti suprema lex Hastanın iyiliği en üstün yasadır. Sapiens dominabitur astris Bilge kişi yıldızlara hükmeder. Sapientia est potentia Bilgelik güçtür. Scio me nihil scire Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir. (Socrates) Semper fidelis Her zaman sadık (ABD Deniz Birlikleri dövizi) - çoğu zaman semper fi olarak kısaltılır Senatus Populusque Romanus (S.P.Q.R.) Senato ve Roma Halkı Sine qua non Olmazsa olmaz Si tacuisses, philosophus mansisses Eğer sessiz kalmış olsaydın, bir filozof olarak kalabilirdin. Si vales bene est, ego valeo Sen iyi olursan,ben daha da iyi olurum. Si vis amari, ama Sevilmek istiyorsan önce sev. Si vis pacem, para bellum Eğer barış istiyorsan savaşa hazırlan. Si vis pacem, para iustitiam Eğer barış istiyorsan adalet hazırla (üsttekine gönderme) Sic Yani, böylece (basımda kullanıldığında dizgi hatası ya da yanlışlık olmadığını belirtir.) Sic ad nauseam Bıkana kadar böyle. Sic et non Böyle veya değil (evet ya da hayır) Sic parvis magna Büyük olaylar, küçük başlangıçlardan doğar. Sic transit gloria mundi İşte dünyanın ihtişamı böyle geçiyor. (yeni Papa ilan etme törenlerinde söylenir) Silent leges inter arma Savaş olduğunda kanunlar susar. Similia similibus curantur Benzer benzerini iyileştirir. Sine die Belli bir tarih belirtmeksizin. Sine labore non erit panis in ore Çalışmadan ağzında ekmek olmaz. Sine scientia ars nihil est Bilgi olmadan sanat bir hiçtir. Si vis amari, ama Sevilmek istiyorsan sev. Solem lucerna non ostenderent Güneş fenerle gösterilmez (bariz olaylar için) Soli sol soli Yeryüzünün tek güneşine (Louis XIV-Güneş Kral-'a ithafen) Sotto voce Alçak sesle Spes salutis Kurtuluş umudu Spoliatis arma supersunt Yağmalananın kalan tek şeyi silahlarıdır. Status quo Daha önce içinde bulunulan durum Status quo ante bellum Savaştan önce içinde bulunulan durum Sui generis Kendine özgü Summum ius summa injuria. Ne kadar çok kanun,o kadar az adalet (Cicero) Summum jus, summa injuria Aşırı doğruluk, aşırı haksızlık getirir. Summum jus, summa injuria Hukukun zirvesi, haksızlığın zirvesidir. (Kurallar çok katı uygulandığında söylenir) Sursum corda! Kalpler yukarı! (cesaretlendirme amacıyla söylenir) Sutor, ne supra crepidam Ayakkabıcı, ayakkabının daha yukarısı değil! (Bilmediğimiz şeyler hakkında konuşmamalıyız anlamında. Apelle (Yunan ressam) çizmekte olduğu ayakkabı hakkında bir ayakkabıcıya danışır. Ayakkabıcı resmin geri kalanı hakkında da yorum yapmaya başlayınca Apelle onu nazikçe sınırları aşmaması için uyarır) Her zaman sadık (ABD Deniz Birlikleri dövizi) - çoğu zaman semper fi olarak kısaltılır Senatus Populusque Romanus (S.P.Q.R.) Senato ve Roma Halkı Sine qua non Olmazsa olmaz Si tacuisses, philosophus mansisses Eğer sessiz kalmış olsaydın, bir filozof olarak kalabilirdin. Si vales, valeo Sen iyiysen ben de iyiyim. Si vis amari, ama Sevilmek istiyorsan önce sev. Si vis pacem, para bellum Eğer barış istiyorsan savaşa hazırlan. Si vis pacem, para iustitiam Eğer barış istiyorsan adalet hazırla (üsttekine gönderme) Sic Yani, böylece (basımda kullanıldığında dizgi hatası ya da yanlışlık olmadığını belirtir.) Sic ad nauseam Bıkana kadar böyle. Sic transit gloria mundi İşte dünyanın ihtişamı böyle geçiyor. (yeni Papa ilan etme törenlerinde söylenir) Silent leges inter arma Savaş olduğunda kanunlar susar. Similia similibus curantur Benzer benzerini iyileştirir. Sine die Belli bir tarih belirtmeksizin. Sine labore non erit panis in ore Çalışmadan ağzında ekmek olmaz. Sine scientia ars nihil est Bilgi olmadan sanat bir hiçtir. Si vis amari, ama Sevilmek istiyorsan sev. Solem lucerna non ostenderent Güneş fenerle gösterilmez (bariz olaylar için) Soli sol soli Yeryüzünün tek güneşine (Louis XIV-Güneş Kral-'a ithafen) Sotto voce Alçak sesle Spes salutis Kurtuluş umudu Spoliatis arma supersunt Yağmalananın kalan tek şeyi silahlarıdır. Statu quo Daha önce içinde bulunulan durum Statu quo ante bellum Savaştan önce içinde bulunulan durum Sui generis Kendine özgü Summum ius summa inuria. Ne kadar çok kanun,o kadar az adalet (Cicero) Summum jus, summa injuria Hukukun zirvesi, haksızlığın zirvesidir. (Kurallar çok katı uygulandığında söylenir) Suum cuique Herkes hak ettiğini bulur. T Tarde venientibus ossa Geç kalanlara, kemikler. (Yemeğe geç kalanlar için söylenir.) Tempora mutantur et nos mutamur in illis Zaman hareket ediyor, biz de onunla birlikte değişiyoruz. Tempori servire Şartlara uyum sağlamak Tempus fugit, aeternitas manet Zaman uçar,sonsuzluk kalır. Testis unus, testis nullus Tek şahit, hiç şahit (tek şahit bir olayı kanıtlamak için yeterli olmaz anlamında) Timendi causa est nescire Korkunun sebebi cehalettir. (Seneca) Timeo Danaos et dona ferentes Yunanlar'dan korkuyorum, özellikle hediye getirdikleri zaman. (Virgile'in kitabından alıntı. Şehirdekilerin Truva Atı'nı şehre sokmak istemesi üzerine Laocoon tarafından söylenmiştir. İçten pazarlıklı birinin size belirgin bir sevgiyle yaklaşması durumunda söylenir.) Timeo hominem unius libri Tek kitabı olan insandan korkarım. Tres faciunt collegium Topluluk için üç kişi gerekir Tu quoque mi fili Sen de mi oğlum? (Shakespeare'den alıntı, Jül Sezar'ın Decimus Junius Brutus'ten yediği darbe ile düşmesi sırasında söylediği düşünülür) Tu secanda marmora. Locas sub ipsum funus, et sepulchri. Immemor, struis domos Ölüm karşına gelmiş. Sen mezarını düşünecek yerde mermer yontturup evler yaptırmaktasın. (Horatius) U Ubi bene, ibi patria Neresi güzelse, orası vatandır. Ubi concordia, ibi victoria Nerede dirlik varsa orada zafer vardır. Ubi dubium, ibi libertas Nerede şüphe varsa orada özgürlük vardır. Ubi fumus, ibi ignis Duman varsa ateş de vardır. (Ateş olmayan yerden duman çıkmaz) Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia Sen nerede olursan, Gaius, ben de Gaia, orada olacağım. (Romalıların evlilik sırasındaki ettiği bağlılık yemini) Ultima cave Sonuncuya hazırlıklı ol (Saatten bahsediyor. Güneş saatleri üzerine yazılan geleneksel yazı) Ultima ratio regum Kralların son çaresi (Cardinal de Richelieu tarafından silahların üzerine yazdırılmıştır) Ultra posse nemo obligatur Kimse yapabileceğinin ötesinde zorlanamaz. Ulula cum lupis, cum quibus esse cupis Kurtlarla dolaşan ulumayı öğrenir. Unum castigabis, centum emendabis Bir hatanın önüne geçmek yüz tanesini engellemektir. Urbi et orbi Şehir (Roma) için ve dünya için Usus magister est optimus Tecrübe (ya da pratik) en iyi öğretmendir. (Yani teorik olarak öğrenilen bir ders alıştırmalarla desteklenmelidir.) Ut ameris, amabilis esto Sevilmek için sevecen ol. Ut sis nocte levis, sit cena brevis Eğer iyi bir gece geçirmek istiyorsan, akşam yemeğini kısa tut. Ut supra Yukarıdaki gibi Uti, non abuti Kullan ama suistimal etme V Vade mecum Rehber kitapçık, el kitabı (Günümüzde "ilaç rehberi" anlamında kullanılıyor) Vade retro satana Geri çekil, şeytan! Væ victis! "Veyl mağluba!" (Anlamı: yenilenlere acımayın) (Brennus, Galya komutanı, Roma'yı aldıktan sonra) Vasa vana plurimum sonant En fazla sesi boş çanaklar çıkarır. Veni vidi vici Geldim, gördüm, fethettim (orijinali gibi kafiyeli olması için fethettim yerine yendim şeklinde çevrilir) (Jül Sezar) Verba docent, exempla trahunt Kelimeler öğretir, örnekler yol gösterir. Verba volant, scripta manent Söz uçar, yazı kalır. Verbatim Kelimesi kelimesine. Veritas odium parit Dürüstlükten nefret doğar. (her doğru söylenmek için uygun değildir anlamında) Veritas odium parit, obsequium amicos Dürüstlük düşmanları, yalakalık dostları doğurur. Veritatem dies aperit Zaman gerçeği açığa çıkarır. Versus ..e doğru.(İngilizce'de yanlış olarak "karşısında" anlamında kullanılır.kısaltması: vs.) Veto Engelliyorum! Vi Veri Veniversum Vivus Vici Gerçeğin gücü evreni fethettirir. Vice versa Karşılıklı olarak Vide supra Daha yukarsını gör. Video meliora proboque deteriora sequor İyi yolu görüyor ve takdir ediyorum, ancak kötü yolu seçiyorum. (Ovidius, Dönüşümler ; Médée'ye verilen söz) Vinum aqua miscere Şarabına su katmak Vir prudens non contra ventum mingit Akıllı adam rüzgara karşı işemez. Vir sapit qui pauca loquitur Gerçek bilge az konuşandır. Virtus post nummos Erdemden önce para Visita Interiora Tellus Rectifacando Inveniens Occultam Lapidem. (VITRIOL) Dünyanın merkezini ziyaret et, orada gizli taşı bulacaksın (her insanın hakikati kendi içinde bulacağını anlatır) Volens nolens İsteniyor mu istenmiyor mu Vox clamans in deserto Çölde haykıran bir ses (Jean le Baptiste tarafından "Kimsin?" sorusuna cevaben söylenmiştir) Vox populi vox dei Halkın sesi tanrının sesidir. V.S.L.M «Votum Solvit Libens Merito »nun kısaltılmışı. Adağını yerine getirdi, isteyerek, ve olması gerektiği gibi. Vulgum pecus Ortalama/bayağı insanlar Vulnerant omnes, ultima necat Her geçen dakika yaralar, sonuncusu öldürür. (Saatten bahsediyor. Güneş saatleri üzerine yazılan geleneksel yazı) Vulpes pilum mutat, non mores' Tilkinin derisi değişir huyu değişmez P