Les vêpres siciliennes

[bullvar_katip]

Sicilya Vesperleri (Fransızca: Les vêpres siciliennes, İtalyanca: I vespri Siciliani), İtalyan romantik stilde opera bestecisi Giuseppe Verdi tarafından bestelenen ve libretto'su önceden hazırlanmış "Le Duc d'Albe" oyunundan uyarlanarak "Charles Duveyrier" ve "Eugène Scribe" tarafından Fransızca olarak yazılmış 5 perdelik bir opera eseridir. Operanın konusu, 1282'de gerçekten olmuş ve ilk defa Orta Çağ'da Sicilyaca "Lu rebellamentu di Sichilia" adlı kitapta yazılmıştır. Eser 1852-1855 döneminde Verdi tarafından hazırlanıp bestelenmiş ve operanın prömiyer temsili 13 Haziran 1855'te Paris Operası'nda yapılmıştır. Hazırlanma ve sahnelenmeler Eserin konusu 1252'de geçen gerçek olaylar olup ve ilk defa Orta Çağ'da Sicilyaca "Lu rebellamentu di Sichilia" adlı kitapta yazılmıştır. Fransız yazarlar bu konuydan uyarlanarak 1838'de Le Duc d'Albe adlı bir oyun hazırlamışlardır. Bu oyunu bir librettoya çevirerek besteleme teklifi ile opera bestecileri Halevy ve Donizetti 'ye sunmuşlardır. Ancak 1852'de İtalyan besteci Verdi bu librettoyu kabul ederek ciddi olarak Fransız stili "grande-opera" janrının geleneklerine uygun bir opera eseri bestelemeye başlamıştır. Bu Verdi için yeni bir açılım değildi. Verdi 1847'de daha önce İtalyanca hazırladığı "İ Lombardı" adlı operasını Fransız "grand-opera" janrının geleneklerine uyarlamış ve bu uyarlanmış Paris'te "Jeruselem" adı ile yapımlanmıştı; ama "Les vêpres siciliennes" adı verilen yeni operası bir uyarlama değil yeni orijinal bir eser olmuştur. Operanın prömiyer temsili 13 Haziran 1855'te Paris Operası'nda yapılmıştır. Bu eserin ilk şeklinde Fransız opera geleneklerine uygun olarak eserin ortasında 30 dakika süren bir bale oyunu da temsil edilmekteydi. Bu eserin İtalya'da temsili 26 Aralık 1855'ta Venedik'te Teatro La Fenice'de yapıldı. Bu yapımlama için Verdi bazı değişiklikler yapmak zorunda kaldı. Önce eserdeki bale kısmının İtalyan opera geleneklerine uymadığı nedeniyle çıkartılmasına izin verdi. Ayrıca İtalya sansür otoritelerinin fazla duyarlılıklarını tatmin etmek için eserin mekanı İtalya'dan Portekiz'e çevrilip eserdeki oyuncu isimleri Portekiz mekanı ile uygun olacak şekilde değiştirildi. İtalya'nın birleştirilmesi süreci başlarında 1861 sonrasında, libretto İtalyanca olarak yeniden yazılıp eser İtalyanca olarak I vespri Siciliani adı ile temsil edilmeye başlandı. Günümüzde bu eserin dünya opera evlerinde yapımlanması için 1861-sonrası İtalyanca versiyonu kullanılmakta ve eser "I vespri siciliani" adıyla temsil edilmektedir. Budden, Julian, (1978) The Operas of Verdi, Cilt. 2, Londra: Cassell, ISBN 030431059X Roller Konu özeti Zaman: 1282 Mekân: Palermo, Sicilya, İtalya I. Perde Palermo'nun ana meydanı Sicilya adasında Palermo kalesi önünde bulunan meydanda toplanan Tebaldo, Roberto ve diğer Fransız askerleri kendi istilacı ülkelerinin şerefine içki şişe bardaklarını kaldırarak, Sicilya yerlisi halkın bunu kınayan tutumlarına hiç aldırmadan, eğlenmektedirler. Bu sırada idam edilmiş erkek kardeşinin yasını çekmek olduğu için matem siyahlarına bürünmüş olan Düşes Elena kiliseden çıkar. Bundan dolayı Fransızlardan intikam almak isteyen Düşes Elena meydana girer. İçkili olan Roberto ona sataşarak onu bir şarkı söylemeye zorlar. Düşes gayet aldırmaz bir tavırla bir şarkı söylemeye başlar. Bu şarkı denizcilerin karşılaştıkları tehlikeler ve tanrının "bu tehlikeye aldırmayın" şeklinde tutumunu ele almaktadır. (Deh! tu calma, o Dio possente/"Viens à nous, Dieu tutélaire"). Fransız askerleri bunun eski bir bağımsızlık şarkısı olduğundan haberdar değildirler. Fakat etrafta bulunan Sicilyalı adalıların morallerini ve istilacı Fransızlara karşı kinleri iyice artar. Vali Montforte meydana gelmiştir ve ortalık suspus olmuştur. Vali Montforte Sicilyalılar arasından işgalci idareye dost olacak kimseler aramaktadır. Bu sırada genç Arrigo o gün zindandan tahliye edildiğini herkese ilan eder. Vali Montforte Arrigo ile bir kenara geçerek ona Fransız idaresinde bir memurluk teklif eder ama buna karşılık Arrigo'dan Düşes Elena'dan uzaklaşmasını istemektedir. Arrigo bunu kabul etmez. Elena saraya girdiği zaman onu takip eder. II. Perde Sahil kıyısında Sicilya milliyetçilerinin lideri olan Dr. Procida küçük bir balıkçı gemisiyle gizlice adaya dönmüştür. Vatanı olan Sicilya adasına ve Palermo'ya gelebildiği için mutluluğunu bir şarkıyla ifade eder. (O tu Palermo / "Et toi, Palerme") Manfredo ve diğer milliyetçi yoldaşları onu karşılarlar, Dr. Procida onlardan Arrigo ile Düşeş Elana'yı yanına getirmelerini ister. (Nell'ombra e nel silenzio / "Dans l'ombre et le silence"). Üçü bir araya gelince bir ayaklanma için plan yapmaya başlarlar. Bu ayaklanma bir grup genç Sicilyalı çiftin nikâhlarından sonra aynı zamanda yaptıkları düğün eğlenceleri sırasında başlayacaktır. Dr. Procida oradan ayrılır. Düşeş Elena, Arrigo'ya bu ayaklanmadan kendi menfaati için ne elde edeceğini sorar. Arrigo Düşeş Elena'ya âşık olmuştur ve onun tarafından da sevildiğine inanmaktadır. Arrigo bu ayaklanmanın Elena'nın idam edilen kardeşinin intikamını alacağını ve kendi menfaati için sadece Elena'nın sevgisini istediğini ona yemin ederek açıklar. Ser Bethune bir birlikle gelerek Vali Montforte'nin sarayında organize ettiği büyük bir maskeli balo için ona davetiye getirdiğini bildirir. Arrigo bunu kabul etmek istememektedir ve bunu söyleyince hemen tutuklanıp şehir zindanına geri götürülür. Roberto komutasında Fransız askerleri birliği gelir. Dr.Procida da Arrigo'yu zindandan kurtarmak için gelmiştir ama etrafta bulunan gençler düğün eğlenceleri olarak dans etmeye başlamışlardır. Gençlerin dansları gittikçe hızlanır; ama tam bu sırada Roberto birliğine bir emir verir. İstilacı Fransız askerleri dans etmekte olan genç kızları erkeklerinin protestolarına hiç aldırmadan zorla ayırarak oradan sürükleyip götürmeye başlarlar. Bu genç kızların oradan ayrılmakta olan bir sandala Fransız soylularla birlikte konularak Vali'nin balosuna zorla götürüldükleri görülür. Dr.Procida ve diğer milliyetçi gençler her nasıl olursa olsun maskeli baloya katılarak orada Valiye bir suikast yapıp intikam almaya karar vermişlerdir. Bu halkın kin ve intikam duygularını taşıran son bir olay olmuştur ve bir halk ayaklanması artık önlenemez bir hale gelmiştir. III. Perde 1. Sahne Montforte'nin Sarayı Vali Montforte yıllar önce kaçırip ve kısa ve mutsuz bir izdivaç yapmış olduğu bir kadından aldığı mektubu okur. Bu mektup Vali'ye Arrigo'nun kendi oğlu olduğunu ifşa etmektedir. (Si, m'abboriva ed a ragion!) Ser Bethune, Valinin yanına girip Arrigo'nun zorla tutuklanıp tekrar zindana konulduğunu açıklar. Vali oğlunu bulma sevinci içindedir. (In braccıo alle dövizie / "Au sein de la puissance") Bu gerçeği karısına bir mektup yazarak itiraf eder. Sonra genç delikanlı Arrigo'yu yanına çağırtır. Arrigo neden birden kendine karşı hareketlerin değiştiğini anlamamıştır ve endişe içindedir. Sonunda Vali Montforde Arrigo'nun annesinin itiraf mektubunu Arrigo'ya gösterir ve ona yeni bulunmuş oğlu ile dost olmak istediğini bildirir. Bu Arrigo’yu çok zor ve neredeyse imkânsız bir duruma sokmuştur. Sevgilisi olan Elena’ya söz vermiştir ve bu sözünü ölse bile yerine getirmeye azimlidir. Arrigo çok kızgınca babasına hakaret ederek onun yanından ayrılır. (Parole fatale, Insulto mortale) 2. Sahne Montforte'in Sarayı'nda balo Dr.Procida ile Düşeş Elena yeni bir plan hazırlarlar. Bu plana göre Doktor ve Elena maskeli baloya yanlarında Danielli başkanlığında milliyetçi fedailerle hepsi değişik kıyafetlerle gidecekler ve balo sırasında Vali Montforte'yi öldüreceklerdir. Bu sırada operanın Fransızca versiyonunda bir bale sunulur. Baloya katılanlara arasında kıyafet değiştirmiş Elena, Arrigo ve Dr. Procida bulunmaktadır. Elena balodaki sahte mutluluğunu bir "Bolero" arya söyleyerek ifade eder. (Merce dilette amiche). Dr. Procida ve Düşes Elana'nın kendi yanına gelip kendilerini ifşa ederler ve ona valiyi katletme onu zindandan kurtarma planlarını söylerler. Tam vali bu grubun önüne gelmiş iken birden Arrigo babasının önüne çıkarak onun Elana yanına yaklaşmasını önler. Sicilyacı suikastçılar Arrigo'nun bu tutumundan şaşırmışlardır ve kendilerinin zorla yakalanıp götürülmeye başlanınca; Vali Arrigo'ya kimsenin ilişmemesi emrini verir. Bu onun babasını korumak istemekte olduğunu ve Sicilyalılar ile Fransızların birlikte dost olmaların gerektiğine inandığını ortaya çıkarmıştır. Böylece Sicilyalı milliyetçilere ihanet ederek arkadaşlarının ve Elena’nın yakalanıp tutuklanmalarına sebep olmuştur. IV. Perde Palermo Zindanı Arrigo zindanın kapısı önüne gelmiştir ve elinde Vali'den Elena'yı görmek için bir izin kağıdı bulunmaktadır. Ona her şeyi açıklamak istemektedir. Bir arya ile durumu açıklar (Giorno di pianto / "O jour de peine"). Elena’yı zindandan çıkartılarak yanına getirilir ve onu ihanetle itham eder. Sonunda Arrigo valinin kendi babası olduğunu; içinde bulunduğu güç durumda babasını kurtarmak için başka çare bulamadığını ve onları ele vermek zorunda olduğunu açıklar. Elena ona hak verdiğini ifade eder. (Arrigo! Ah, parli a un core...) Arrigo'yu görmeyen Dr. Procida Elena yanına yaklaşarak kendine verilmiş olan af mektubunu gösterir. Tam o sırada Vali Montforde gelir ve bir papaz çağrılarak tüm tutuklu milliyetçilerin idam edilmesi emrini verir. Ama Arrigo ona durumunu anlatır. Bu Dr. Procida'yı şaşkına çevirmiştir. Arrigo babasının ayaklarına kapanır ve ondan Elena'yı af etmesini ister. Elena’nın aşkı Arrigo'nın vatan sevgisinin üstüne gelmiş ve Arrigo onun ihanetini unutmuştur. Vali Montforte, oğlundan tek bir şey istemektedir, kendini "Babam" diye çağırması. Dimme sol, dı "Mio padre". Fakat Arrigo hiçbir şey söylemez ve cellat Dr. Procida ile Elena'yı idama götürmeye hazırlanır. Tam bu sırada Vali Montforde tekrar araya girer. Oğlunun isteğini yerine getireceğini; onun ve Sicilyalıların tüm suçlarını affedeceğini ve Arrigo ile Elena’nın evlenmelerine de izin verdiğini bilirir. Halka oğlunu bulduğunu ve onun evlenmesine izin verdiğini ilan edip açıklar. Bu olay ile adada Sicilyalılar ve Fransızların kardeşçe yaşayacaklarını ve adada yeni bir başlangıç ortaya çıkacağını düşünmektedir. Fakat Dr. Procida bundan hoşnut değildir ve bu yeni sosyal açılış ile halkın mutlu olacağını sanmamaktadır. V. Perde Montforte'nin Sarayı'nın bahçesi Vali Montforte'nin sarayının bahçesinde iki sevgili bir güzel düetle birbirine aşklarını anlatmaktadırlar. (Mercé, dilette amiche / "Merci, jeunes amies" ve (La brezza aleggia intörno / "La brise souffle au loin") Dr. Procida, Düşeş Elena’nın Arrigo’ya olan sevgisine inanmamaktadır. Onun delikanlı ile aşktan değil ondan korktuğu için evleneceğini sanmaktadır. Onun için bir plan yapmıştır. Ayaklanmayı başlatacak suikast İkindi Duası (Vespers) çanları çalarken iki sevgilinin nikâh birbirine evlendiklerini birlikte yeminle ilan ederken olacaktır. (Sorte fata! Oh, fier çimento!) Dr. Procida Elena'ya kardeşinin idamını ve intikam yemini hatırlatır. Elena iki adam arasında kalmıştır ve Arrigo'ya onunla evlenemeyeceğini bildirir. Ama bu sırada Vali Montforte girerek genç çiftin ellerini birbiri üstüne koyar. Fakat "İkindi Duası" canları da çalmaktadır. İşareti anlayan Elena dehşet içinde Valiye ikindi çanların çalınmasına engel olması için yalvarır. Fakat artık olan olmuş, ilk çan sesiyle Avrupa tarihinin en büyük facialarından biri olan "Sicilya Vesperleri Ayaklanması" başlamıştır. Bir anda bahçe Sicilyalı milliyetçi fedailer ile dolmuştur. Bunlar Vali Montforte ve Arrigo’yu öldürürler. Elena bu korkunç sahneyi görmüştür ve elindeki bıçağı kalbine saplar. Seçilmiş ses ve video kayıtları Medya Verdi'nin Sicilya Vesperleri eserinden temalar Antonio Pasculli - Gran Concerto. Oboa: "Alex Klein" ve piyano: Lisa Bergman (1916): center Kaynakça Ayrıca bakınız Opera Giuseppe Verdi Dış bağlantılar "Opera Türkiye" websitesinde Verdi'nin "I Vespri Siciliani" operası konu özeti (Erişim:24.4.2012) İngilizce Wikipedia Les vêpres siciliennes maddesi . (Erişim:24.4.2012) "I Vespri Siciliani" librettosu . (Erişim:24.4.2012) IMSLP: "Les vêpres siciliennes (Verdi, Giuseppe)" partisyon notalari . (Erişim:24.4.2012) Kategori:Giuseppe Verdi operaları Kategori:Fransızca operalar Kategori:İtalyanca operalar Kategori:1855 operaları