Lev Tolstoy

[bullvar_katip]

Lev Nikolayeviç Tolstoy (Rusça: Лев Никола́евич Толсто́й ; d. 9 Eylül 1828 - ö. 20 Kasım 1910), Rus yazar ve asker. Dünya tarihinin en iyi yazarlarından birisi olarak bilinmektedir. 1902'den 1906'ya kadar her yıl Nobel Edebiyat Ödülü'ne ve 1901, 1902 ve 1909'da Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterildi. Hiç Nobel Barış Ödülü kazanmamış olması büyük bir tartışma konusudur. 1828'de aristokrat bir Rus ailede dünyaya gelen Tolstoy'un dikkate değer eserleri arasında, genellikle gerçekçi kurgunun zirveleri olarak anılan Savaş ve Barış (1869) ve Anna Karenina (1878) romanı yer alır. İlk kez yirmili yaşlarında Kırım Savaşı'ndaki deneyimlerine dayanan yarı otobiyografik üçlemesi Çocukluk, Oğlanlık ve Gençlik (1852–1856) ve Sivastopol Serisi (1855) ile edebi beğeni topladı. Kurgusu, "Balodan Sonra" (1911) gibi düzinelerce ve İvan İlyiç'in Ölümü (1886), Aile Mutluluğu (1859) ve Hacı Murad (1912) gibi birkaç uzun öyküyü içerir. Ayrıca oyunlar ve felsefi denemeler yazdı. 1870'lerde Tolstoy derin bir ahlaki kriz yaşadı ve ardından, kurgusal olmayan çalışması İtirafta (1882) ana hatlarıyla belirtildiği gibi, eşit derecede derin ruhsal uyanış olarak gördüğü yolu izledi. Dağdaki Vaaz'a odaklanarak, İsa'nın etik öğretilerini birebir yorumlaması, onun ateşli bir Hıristiyan anarşist ve pasifist olmasına neden oldu. Şiddetsiz direniş hakkındaki fikirleri Tanrı'nın Krallığı İçinizdedir (1894) gibi eserlerde ifade edildiği gibi, Mahatma Gandi ve Martin Luther King Jr. gibi 20. yüzyılın önemli figürleri üzerinde derin bir etkiye sahipti. Ayrıca, özellikle Diriliş (1899) olmak üzere yazılarına dahil ettiği Henry George'un ekonomik felsefesi Georgizm'in sadık bir savunucusu oldu. Hayatı küçükresim|Leo Tolstoy 20 yaşında, 1848|sol Tolstoy, zengin bir ailenin çocuğu olarak Rusya'nın Tula şehrindeki Yasnaya Polyana adlı bir konakta doğdu. Napolyon'un Rusya seferi gazisi Kont Nikolai Ilyich Tolstoy'un (1794–1837) ve Prenses Mariya Tolstaya'nın (kızlık soyadı Volkonskaya; 1790–1830) beş çocuğundan dördüncüsüydü. Kendisi iki yaşındayken annesi, dokuz yaşındayken de babası öldü. Tolstoy ve kardeşleri akrabalar tarafından büyütüldü. 1844'te Kazan Üniversitesi'nde hukuk ve doğu dilleri okumaya başladı ve burada öğretmenler onu "öğrenmekten aciz ve isteksiz" olarak tanımladılar. Tolstoy, eğitiminin ortasında üniversiteden ayrıldı, Yasnaya Polyana'ya dönen Tolstoy, yoksul köylülerin arasına katıldı. Ardından Moskova, Tula ve Saint Petersburg'da çok zaman geçirerek rahat bir yaşam tarzı sürdü. Çocukluğundan beri gerçekleri incelemeye karşı büyük bir ilgisi vardı. Fransızcasını ilerletmiş, Voltaire'i ve Jean-Jacques Rousseau'yu okumuş, bu iki yazarın kuvvetli etkisinde kalmıştı. Bu dönemde yazmaya başladı ve 1852'de yayımlanan ilk romanı Çocukluk, kendi gençliğinin hayali bir anlatımıdır. 1851'de ağır kumar borçları çıktıktan sonra ağabeyi ile birlikte Kafkasya'ya giderek orduya katıldı. Kafkas halkının yoksulluk dolu hayatlarını ele aldığı izlenimlerle ilk gerçekçi hikâyelerini yazdı. Tolstoy, Kırım Savaşı sırasında genç bir topçu subayı olarak görev yaptı ve Çernaya Savaşı da dahil olmak üzere 1854-55'te 11 aylık Sivastopol Kuşatması (1854-1855) sırasında Sivastopol'daydı. Savaş sırasında cesareti takdir gördü ve teğmenliğe terfi etti. Savaşta ölenlerin sayısı Tolstoy'u dehşete düşürdü ve Kırım Savaşı'nın bitiminden sonra ordudan ayrıldı. Ordudaki deneyimi ve 1857 ile 1860-61'de Avrupa'yı dolaştığı iki gezi, Tolstoy'u ahlaksız ve ayrıcalıklı bir toplum yazarından şiddet içermeyen ve ruhani bir anarşiste dönüştürdü. Aynı yolu izleyenler, Aleksandr Herzen, Mihail Bakunin ve Pyotr Kropotkin'di. 1857'deki ziyareti sırasında Tolstoy, Paris'te halka açık bir infaza tanık oldu; bu, hayatının geri kalanına damgasını vuran travmatik bir deneyimdi. Tolstoy, arkadaşı Vasily Botkin'e yazdığı bir mektupta şöyle yazdı: "Gerçek şu ki, Devlet yalnızca sömürmek için değil, her şeyden önce vatandaşlarını yozlaştırmak için tasarlanmış bir komplodur ... Bundan böyle, hiçbir yerde hiçbir hükümete hizmet etmeyeceğim." Tolstoy'un şiddet karşıtlığı] veya ahimsa kavramı, Tirukkural'ın Almanca versiyonunu okuduğunda desteklendi. Daha sonra, genç Gandi onun tavsiyesini almak için onunla yazıştığında, A Letter to a Hindu adlı eseriyle Mahatma Gandi'ye kavramı aşıladı. Petersburg'a gitti. Bir kısım eserlerini, oldukça sakin geçirdiği o yıllarda yazdı. Yine de içinde, aradığını bulamayan bir ruh çalkalanıyordu. Batı Avrupa ülkelerinde uzun bir gezintiye çıktı. Almanya, Fransa ve İsviçre'de dolaştı. 1860-61'deki Avrupa gezisi, Victor Hugo ile tanıştığında hem siyasi hem de edebi gelişimini şekillendirdi. Tolstoy, Hugo'nun yeni biten Sefiller kitabını okudu. Hugo'nun romanında ve Tolstoy'un Savaş ve Barış romanında savaş sahnelerinin benzer çağrışımları bu etkiyi gösterir. Tolstoy'un siyaset felsefesi, Mart 1861'de Fransız anarşist Pierre-Joseph Proudhon'a yaptığı ve o zamanlar Brüksel'de takma bir adla sürgünde yaşayan ziyaretten de etkilendi. Tolstoy, Proudhon'un yakında çıkacak olan yayını La Guerre et la Paixi (Fransızca'da "Savaş ve Barış") inceledi ve daha sonra başyapıtı için bu başlığı kullandı. Tolstoy'un eğitim defterlerinde yazdığı gibi, iki adam da eğitimi tartıştı: "Proudhon'la bu konuşmayı anlatırsam bu, kişisel deneyimime göre, eğitimin ve çağımızda eğitimin ve matbaanın önemi anlayan tek kişinin o olduğunu göstermek içindir." Yurduna dönüşünde yine konağı Yasnaya Polyana'ya yerleşti. Asalet unvanlarından, lüksten sıkılıyordu. Coşkuyla coşan Tolstoy, 1861'de serflikten azat edilmiş Rusya köylülerinin çocukları için 13 okul kurdu. Bu okullar, öğrenim ve eğitim bakımından yepyeni bir kurumdu. Tolstoy, 1862 tarihli "Yasnaya Polyana'daki Okul" adlı makalesinde okulların ilkelerini anlattı. Kısmen Çarlık gizli polisi tarafından taciz edilmesi nedeniyle eğitim deneyleri kısa sürdü. Ancak, Alexander Sutherland Neill'in Summerhill Okulu, Yasnaya Polyana'daki okulun tutarlı bir demokratik eğitim teorisinin ilk örneği olduğu haklı olarak iddia edilebilir. Huzura kavuştuğuna kanaat getirdikten sonra, 1862 yılında evlendi. Tolstoy evlendiğinde karısı Sophie Behrs 18 yaşındaydı ve aralarında 16 yaş fark vardı. Bu evlilik, onun düzenli bir hayat özlemini giderecekti. Bu evlilikten 13 çocukları oldu. Bu çocuklardan 3'ü bebek iken, biri 5, diğeri de henüz 7 yaşlarında iken öldü. Eserlerinden en kuvvetli iki romanı olan "Savaş ve Barış" ile "Anna Karenina"yı bu dönemde yazdı. Tolstoy'un karısı, eserlerini yazmasında en büyük yardımcısıydı. Hatta Savaş ve Barış'ın düzeltmelerini 12 kez yapıp yazmıştır. Aradan bir süre geçince yeniden, bu sefer eskilerden daha şiddetli bir moral çöküntüsüne uğradı. Geniş halk yığınlarının, özellikle Rus köylüsünün yoksul, perişan durumu onu çok üzüyordu. Bütün servetini köylülere dağıttı, her haliyle onlar gibi yaşamaya başladı. Kaba saba giyiniyor, giydiği her elbiseyi kendisi dikiyordu. Değişmeyen tek tarafı, bıkıp usanmadan yazmasıydı. "Kroyçer Sonat", "Efendi ile Uşak", "Karanlıkların Gücü", "İman nedir", "İnciler", "Kilise ve Devlet", "İtiraflarım" hep bu yılların ürünleridir. Eserlerinde insanlığın çeşitli meselelerine değinen Tolstoy'un dünya ölçüsünde bir sanat ve fikir değeri vardır. Kendi ülkesinin toplumsal siyasal çalkantılarını, halkının yaratılışını, yaşayışını büyük bir ustalıkla yansıtmıştır. Gerçekçi edebiyatın en büyük temsilcilerinden olduğu kadar, bir filozof ve bir eğitimci olarak da ün kazanmıştır. Yukarıda sayılanların dışında "Diriliş", "Gençliğim", "Çocukluk", "Hacı Murat", "Ayaklanış", "Sergi Baba", "Tanrı Bizim İçimizdedir", "Kazaklar", "Tesadüf", "İki Süvari" gibi eserleri de vardır. Tolstoy 82 yaşındayken, 1910 yılında öldü. Kış ortasında evini terk edip de hasta düştükten sonra, Astapovo'da bir tren istasyonunda zatürreden öldü. Polis, cenazesine katılmak isteyenlere ulaşımı sınırlandırmak için çalıştı, ama binlerce köylü cenazesinde sokakları doldurdular. 82 yaşında vefat eden Tolstoy birçok kez büyük sıkıntılar yaşamıştır. Marksizm'den etkilenerek oluşturduğu mülkiyet konusundaki radikal fikirleri nedeniyle bütün servetini köylülere dağıttı, her haliyle onlar gibi yaşamaya başladı. Bu sebeple ailesiyle arası açıldı. Hristiyan anarşizmini geliştirmeye çalıştığı "Tanrının Egemenliği İçinizdedir" kitabıyla yeni bir Hristiyanlık akımı tanımlaması, Ortodoks Kilisesi tarafından aforoz edilmesine sebep oldu. Tolstoy, ömrünün son yıllarını büsbütün derbeder bir şekilde geçirdikten sonra, bir küskünlük sonucunda evini bırakıp yollara düştü. Astapovo'daki tren istasyonunda ölü olarak bulundu. Ölümüne zatürrenin sebep olduğu bilinmektedir. Hayatı boyunca yaşamın nasıl bir şey olduğunu anlamaya çalışan Tolstoy, eserlerinde bunu eksiksiz olarak yansıtmayı hedef edinmiş en büyük Rus yazarlarından birisi olarak edebiyat ve dünya tarihindeki yerini aldı. Kişisel yaşam 1860 yılında kardeşi Nikolay'ın ölümü Tolstoy'u etkilemiş ve onda evlenme isteği uyandırmıştır. 23 Eylül 1862'de Tolstoy, kendisinden on altı yaş küçük ve bir saray doktorunun kızı olan Sofiya Andreevna Behrs ile evlendi. Ailesi ve arkadaşları tarafından Sofya'nın Rusça kısaltması olan Sonya olarak adlandırıldı. Sekizi çocukluktan sağ kalan 13 çocukları oldu: [[Dosya:Ge Sophia Tolstaya.jpg|küçükresim|Tolstoy'un karısı Sofiya ve kızları Aleksandra]] Kont Sergei Lvovich Tolstoy (1863–1947), besteci ve etnomüzikolog Kontes Tatyana Lvovna Tolstaya (1864–1950), Mikhail Sergeevich Sukhotin'in karısı Kont Ilya Lvovich Tolstoy (1866–1933), yazar Kont Lev Lvovich Tolstoy (1869–1945), yazar ve heykeltıraş Kontes Maria Lvovna Tolstaya (1871–1906), Nikolai Leonidovich Obolensky'nin karısı Kont Peter Lvovich Tolstoy (1872–1873), bebekken öldü Kont Nikolai Lvovich Tolstoy (1874–1875), bebekken öldü Kontes Varvara Lvovna Tolstaya (1875–1875), bebekken öldü Kont Andrei Lvovich Tolstoy (1877–1916), Rus-Japon Savaşı'nda görev yaptı Kont Michael Lvovich Tolstoy (1879–1944) Kont Alexei Lvovich Tolstoy (1881–1886) Kontes Alexandra Lvovna Tolstaya (1884–1979) Kont Ivan Lvovich Tolstoy (1888–1895) Tolstoy, evliliklerinin arifesinde, kapsamlı cinsel geçmişini ve malikanesindeki serflerden birinin ona bir oğul doğurduğu gerçeğini ayrıntılarıyla anlatan günlüklerini ona verdiğinde, evliliğe en başından beri cinsel tutku ve duygusal duyarsızlık damgasını vurmuştu. Buna rağmen, başlangıçta evlilik hayatları mutluydu ve Tolstoy'a, Sonya'nın sekreteri, editörü ve finans yöneticisi olarak görev yaptığı Savaş ve Barış ile Anna Karenina'yı bestelemesi için çok fazla özgürlük ve destek sistemi sağladı. Sonya, destansı eserlerini defalarca kopyalayıp el yazısı ile yazıyordu. Tolstoy, Savaş ve Barış'ı düzenlemeye devam edecek ve yayıncıya teslim edilecekti bu yüzden son taslakların temiz olması gerekiyordu. Ancak daha sonraki yaşamları, A. N. Wilson tarafından edebiyat tarihinin en mutsuzlarından biri olarak anlatılmıştır. Tolstoy'un inançları giderek daha radikalleştikçe karısıyla ilişkisi kötüleşti. Bu durum, Tolstoy'un daha önceki çalışmalarının telif haklarından feragat etmesi de dahil olmak üzere, miras aldığı ve kazandığı servetini reddetmeye çalıştığında belirginleşti. Tolstoy ailesinin bazı üyeleri, 1905 Rus Devrimi ve ardından Sovyetler Birliği'nin kurulmasının ardından Rusya'yı terk etti ve Leo Tolstoy'un birçok akrabası ve torunu bugün İsveç, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşamaktadır. Tolstoy'un oğlu Kont Lev Lvovich Tolstoy İsveç'e yerleşti ve İsveçli bir kadınla evlendi. Leo Tolstoy'un hayatta kalan son torunu Kontes Tatiana Tolstoy-Paus, 2007 yılında Tolstoy'un torunlarına ait olan İsveç'teki Herresta malikanesinde öldü. İsveçli caz şarkıcısı Viktoria Tolstoy da Leo Tolstoy'un soyundan gelir. Büyük torunlarından biri olan Vladimir Tolstoy (1962 doğumlu), 1994'ten beri Yasnaya Polyana müzesinin müdürü ve 2012'den beri Rusya devlet başkanı'nın kültürel işler danışmanıdır. Ilya Tolstoy'un torunu Pyotr Tolstoy, tanınmış bir Rus gazeteci ve TV sunucusu ve 2016'dan beri Devlet Duma milletvekilidir. Ünlü Sovyet Slavcı Nikita Tolstoy'un (1923–1996) kızı olan kuzeni Fyokla Tolstaya (1971'de Anna Tolstaya olarak doğdu), aynı zamanda bir Rus gazeteci, TV ve radyo sunucusudur. Romanları [[Dosya:Tanyasukhotina.jpg|küçükresim|200px|Lev Tolstoy, kız torunuyla Yasnaya Polyana'da]] Öyküleri Masalları sağ|küçükresim|300px|Tolstoy, çalışma ofisinde (1908) Fil ile Tilkiler Masallar Günlük ve Mektupları İlk hatıralar İtiraflarım Sevginin Talebi Eğitim eserleri Popüler Eğitim Eğitim ve Öğretim Programları ve Danışmanlığın Tanımı Bir Okuma Kitabı Popüler Öğretim Yeni Bir Okuma Kitabı Din ve Ahlak eserleri Sanat ve Edebiyat eserleri Sanat Nedir? Sanat ve Sanatsal Olmayan Shakespeare ve Drama Dr.Alice Stockham'ın Edward Carpenter Tarafından Yazılan "Modern Bilim Cevirisi"nin Önsözü Orloff'un Albümü Amiel Guy de Maupassant Hikayelerinin Serbest Çevirileri Bernardin de St. Pierre Halk İçin Kısa Öğretici Hikayeleri Sosyal ve Siyasi Denemeleri Oyunları Karanlığın Gücü Aydınlanmanın Meyveleri (komedi) Ceset (tamamlanmamış dram) Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:1828 doğumlular Kategori:1910 yılında ölenler Kategori:Rus anarşistler Kategori:Rus filozoflar Kategori:19. yüzyıl Rus yazarları Kategori:20. yüzyıl Rus yazarları Kategori:Rus savaş karşıtı aktivistler Kategori:Rus vejetaryenler Kategori:Esperantistler Kategori:Hristiyan pasifistler Kategori:St Petersburg Bilimler Akademisi'nin şeref üyeleri Kategori:St Petersburg Bilimler Akademisi'nin muhabir üyeleri Kategori:Georgizm Kategori:Realist yazarlar Kategori:Anarko-pasifistler Kategori:Anti-milliyetçiler Kategori:Hristiyan anarşistler Kategori:Hristiyan yazarlar Kategori:Sırp Bilim ve Sanat Akademisi üyeleri Kategori:Şiddet karşıtı aktivistler Kategori:Rusça eser veren yazarlar Kategori:Kırım Savaşı'nda Ruslar