LRP1

[bullvar_katip]

LDL reseptör ilişkili protein 1 (İngilizce LDL Receptor-related Protein 'den kısaltma LRP1 olarak değinilir; diğer adlarıyla alfa-2 makroglobulin reseptörü, apoE reseptörü olarak da bilinir) insanda LRP1 geni tarafından kodlanan bir proteindir. LRP1, hücre zarında bulunan bir reseptördür ve reseptör eşlikli endositoz yapar. Pek çok proteinle etkileştiği bilinmektedir, bundan dolayı çok çeşitli işlevleri de vardır. Biyolojik etkinlikleri Bu reseptörün en az 30 proteine bağlanabildiği bilinmektedir. Bu ligandlar arasında lipoproteinler, proteinazlar, proteinaz-inhibitör kompleksler, hücre dışı matriks proteinleri, bakteriyel toksinler ve virüsler bulunmaktadır. LRP1 ayrıca hücre içinde de çeşitli proteinlerle etkileşmektedir. Bu kadar çok proteinle etkileşebilmesinden dolayı bu reseptörün pek çok da işlevi vardır. Bunlar arasında: apoptotik hücrelerin fagositozu, apolipoprotein E içeren lipoproteinlerin hücre içine alınması, etkinleşmiş alfa-2 makroglobulinin plazmadan tahliye edilmesi, plazminojen aktivatörleri ve endojen inhibitörlerinin bertaraf edilmesi, nöronlarda NMDA sinyalizasyonu, lizozomal enzimlerin lizozoma taşınması, proteinaz metabolizmasının düzenlenmesi, hem/hemopeksin komplekslerinin plazmadan arındırılması sayılabilir. LRP1'in hücre içi bölgesinden bağlandığı proteinler çeşitli sinyal iletim yolları üzerinde yer almaktadır, bunlar arasında Amiloid prekürsör protein metabolisması protein kinaz-bağımlı hücreiçi sinyalizasyon nöronal kalsiyum sinyalizasyonu nörotransmisyon metalotein aracılıklı nöron büyümesi plasminojen aktivator inhibitör-1 tetitklenmiş hücre göçü Isı şok proteini HSP90'a tepki PDGF reseptorüne bağımlı sinyal transdüksiyon süreçleri bulunmaktadır. Dolayısıyla, LRP1'in bu süreçlere de etki ettiği düşünülmektedir. Nöronlarda LRP1 LRP1 ile PDGF reseptörü birbirlerine ilişiktir. LRP1 geni yokedilmiş (nakavt) farelerde yapılan araştırmalar sonucu LRP1 geninin damar duvarı bütünlüğünü korumaya yaradığı, ayrıca PDGF reseptörünün aktivasyonunda rol oynadığı gösterilmiştir. Nöronlarda LRP1'in postsinaptik protein PSD95 ve N-metil-D-aspartat (NMDA) reseptörünün NR2A ve NR2B altbirimlerine ilişik olduğu bulunmuştur. Nöronlara NMDA verilince LRP1 ile Psd95 arasındaki etkileşim zayıflar. LRP1 geninin nöronlarda çalışmamasının sağlandığı fare deneylerinde meydana gelen nörolojik bozukluklar ve motor kas bozuklukları meydana gelmiştir. Bu bulgular ışığında LRP1'in postsinaptik sinyalizasyon mekanizmasıyla etkileşerek davranış ve motor fonksiyona etki ettiği sonucuna varılmıştır. LRP1 ve Alzheimer hastalığı Nöronların gerek duyduğu kolesterol, hücre yüzeyindeki LRP1'in apoE içeren lipoproteinlere bağlanması sonucu hücre içine alınır. Alzheimer hastalığının nedenlerinden birinin bu sürecin düzgün çalışmaması ve dolayısıyla onların kolesteroldan mahrum kalmaları olduğu öne sürülmüştür. LRP1'in fizyolojik olarak etkileştiği proteinlerin yanı sıra bazı virüsler tarafından da hücreyi istila etmek için de fırsatçı şekilde kullanılırlar. Bu genin deneysel olarak yokedildiği fareler embriyo gelişimi sırasında ölürler. Gen LRP1 geni insanda Kromozom 12 üzerinde 12q13.1-q13.3 konumundadır. LRP1, LDL reseptör gen ailesinin bir üyesidir. Protein LRP1, çevrim sonrası değikliklere uğrar. Furin adlı proteaz tarafından kesilmesi sonucu iki parçaya ayrılır: karboksil-uç dizisinden oluşan 85-kDa'lık bölümü membrana bağlıdır, 515-kDa kütleli amino uç kısmı da ona kovalent olmayan bağ ile bağlıdır. 85 kDA'lık bölümün sitoplazmaya bakan kısmı ayrıca gama sekretaz tarafından kesilerek hücre içine bir parça daha salınır. Bu sitoplazmik parça (ve ona ilişik olan proteinler) çekirdeğe giderek orada Tip60 adlı transkripsiyon faktörü ile etkileşir. Protein ayrıca çeşitli yerlerinde fosforile olur. LRP1 sentezlendikten sonra LDL Reseptör İlişkili Proteine İlişik Protein 1 (İngilizce LDL Receptor-related Protein associated Protein 1) adlı bir şaperon protein tarafından korumaya alınır. Böylece daha hücre dışına çıkmadan endoplazmik retikulumda bulunan kendi ligandlarına bağlanması ve bunun sonucu yıkıma gönderilmesi engellenmiş olur. LRP1 vücutta hemen her hücre türünde sentezlenir ama özellikle adipositlerdeki üretim oranı diğer hücrelerdekinin yaklaşık 6 katıdır. Kaynakça Konuyla ilgili yayınlar Ayrıca bakınız LDL reseptör gen ailesi Kategori:Reseptörler Kategori:İnsan proteinleri Kategori:İnsan kromozom 12 üzerindeki genler