Luvi Krallığı

[bullvar_katip]

Luvi Krallığı (tahmini olarak MÖ 2000-1400), Batı Anadolu'da kurulduğu ve başkenti Apasa (bugünkü Selçuk) olduğu düşünülen Anadolu uygarlığı. Kökenleri Luvi Krallığı'nın köklerinin MÖ 2300 civarında Luviler'in Güney Batı Anadolu'da yerleşik yaşama geçmeye başlamalarıyla atıldığı düşünülmektedir. Hint-Avrupa Dil Ailesi'ne ait bir dil kullanan Luviler'in, Hitit Uygarlığı ile ilintili olabileceği düşünülmektedir. Tarihçe [[Dosya:Luwian Language de.svg|küçükresim|300px|sol|Luviler'in Anadolu’daki yerleşim alanları.]] Luvi tarihi hakkında yeterli kesin bilgiler bulunmamaktadır. Bununla birlikte Luviler'in Pisidia bölgesinde Arzavalarla yaşayıp; Luvi Krallığının MÖ 2. bin yılda Apasa'da kurulduğu tahmin edilmektedir. Luviler, Bronz Çağı Anadolusunda Orta Anadoluyu egemenlikleri altına alan Hititlerle etkileşim içine girmiştir. Ayrıca, Batıda Ahhiyawalar ve Minoan Uygarlığı ile olan ilişkilerin yanında; Doğu'da Babilliler ve Hurriler ile karşılaşmışlardır. Arzavalarla yapılan mücadelelerde başarı gösteren Tarhuntadaru, Luvi tarihinin en büyük kralı olarak kayıtlarda yer almıştır. Ancak Ege kıyılarında yaşanan bu güç savaşıyla birlikte, MÖ 1900'lü yıllarda Luvi Krallığı'nın merkezi güneye taşınmış; Adana ve çevresi Luvi yurdu haline gelmiştir.Güney Anadolu kıyılarında yaşayan Luviler'le ilgili ilk kaynaklara Hitit yıllıklarında rastlanmaktadır. Hitit yazıtlarında Luvilerden söz edilirken, bir çeşit ikinci sınıf insan muamelesi yapıldığı görülür. Luviya veya Luvi Krallığı'nın tam olarak ne zaman yıkıldığı bilinmese de, güneyde Luvi hakimiyetinin bitmesiyle birlikte MÖ 1400'lerde Kizzuvatna devleti kurulmuş ve ülke nüfusunun büyük bölümünü Luviler oluşturmuştur. Kizzuvatna'nın MÖ 1400 yıllarında kurulması Luvi Krallığı'nın da bu yıllarda yıkılmış olabileceği gerçeğini ortaya koymaktadır. Anadolu kültüründeki yerleri Kimi kaynaklarca, Luviler'in Anadolu'nun en eski halkı olduğu iddiaları vardır. Bununla birlikte Yunanların bu ırka Pelasgos olarak hitap ettiği; bugün bilinen adları olan Luvi adını ise Hititlerin kendilerine söylediği bilinmektedir. Luvi Hititçe'de ışık insanı anlamındadır. Yani Luvi Krallığı Işık İnsanı Krallığı anlamına gelir. Luvi Devleti'nin Anadolu kültürüne en büyük katkılarından biri; hiyeroglif yazısıdır. Asurlulardan çivi yazısını öğrenen Hititler için; bu yazı Anadolu'nun yerli bir alternatifi olarak ortaya çıkmış; arkeolojik kazılarda Luvi hiyeroglif yazısıyla hazırlanan Hitit yazıları bulunmuştur. Ayrıca, özellikle Güney Anadolu'daki Helen aslıllı yer adlarının kökeninin Luvice olup; Yunan telaffuzuyla türetildiği ortaya çıkmıştır. Kibele, Afrodit, Apollon ve Artemis gibi Tanrı-Tanrıça adlarının birçoğu da zamanının Anadolu'daki en yaygın dili olan Luvicedir. Luviler'in İlk Çağ Anadolusuna inanç bakımından önemli tesirleri vardır. Luvi Tanrısı Men'i Frigler ve Lidyalılar da Tanrı olarak kabul etmiştir. Truvalıların da Luvi dilini konuştuğu ileri sürülmüştür. Kaynakça Kategori:Luviler Kategori:Anadolu tarihi