M3 (yarı paletli araç)

[bullvar_katip]

M3 Yarı Paletli Personel Taşıyıcı, Amerikan Ordusu tarafından II. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş sırasında kullanılan bir tür zırhlı savaş aracıydı. Tarihi 2. Dünya Savaşı arasında Amerikan ordusu birliklerinin taktik hareketliliğini arttırmak düşüncesindeydi. Piyade birliklerine hareket kabiliyeti kazandırmak isteyen Ordu Donatım Bölümü Fransız yapımı olan Citroën-Kégresse modelini temel alan çalışmalara başladı. White Motor Company tarafından birkaç adet yarı paletli araç üzerinde çalışan firma sonuçta kendine ait şasesi olan M3 Keşif Aracını geliştirdi. Tasarımında aracın sağlam ve hızlı bir yapıda olmasına çalışıldı. Sonuçta 1940 yılında standart bir yapıya kavuşan aracın üretimine Autocar Company, Diamond T Motor Company, ve White Company firmalarında başlandı. M3 aslında M2 Yarı paletli aracın tamamiyle geniş bir kopyasıydı. M2 aslında tamamiyle top traktörü olarak düşünülmüştü. M3 modeli M2 ye göre arkada tek kapısı olan daha geniş gövdeli ve 13 kişilik silahlı piyade birliğini taşıyabilecek bir araçtı. 10 adet koltuk aracın arkasında sağlı sollu uzanıyordu. Kabinde ise 3 kişiye yer vardı. Koltukların altındaki raflarda ise askerle ait mühimmat ve istihkak depolanıyordu. Aracın gövdesinin dışındaki bir rafta ise kara mayını taşınıyordu. Çatışmalarda askerler sahip oldukları eşya ve yiyeceği sırt çantalarına doldurup araç dışında taşıyordu. burada saklıyordu. İlk üretilen araçlarda kabin koltuklarının arkasında ve hemen üst tarafta birmil üzerinde hareket edebilen 12.7mm'lik M2 Browning makineli tüfek takılıydı. Daha sonraları M3A1 modelinde zırhlı bir mil üzerinde 12.7mm'lik ve 7.62mm'lik makineli tüfekler yolcu kompartımanın yanında duruyordu. Birçok M3 daha sonra M3A1 modeline çevrildi. Aracın çevresi ayarlanabilir zırh ile çevrildi. Radyatörün çevresine takılan zırhın yanında ön camlarda kurşun geçirmezdi. M3 modelinden tahminen 4,000 adet üretildi. Bu araca benzeyen M5 yarı paletli araç Müttefik ülkelerine Lend-lease programı çerçevesinde dağıtıldı. II. Dünya Savaşı Modelleri [[Dosya:Infantryman with halftrack, a young soldier of the armed forces, holds and sights his Garand rifle like an old timer, Fort Knox, Ky.jpg|küçükresim|200px|Gösteri Alayına bağlı bir M3 personel taşıyıcının yanında M1 Garand tüfeğiyle nişan alan ABD Kara Kuvvetleri piyade askeri (Fort Knox, Kentucky, 1942)]] Zırhlı personel taşıyıcı M3 - White yarı paletli araç üzerinde White 160AX motor bulunuyordu. Silah olarak M32 uçaksavar silahı ve M2HB makineli tüfeği bulunuyordu.Renkli çizimi M3A1 – Her arabanın sağ yolcu koltuğunun olduğu yerde bir adet M49 makineli tüfek takılıydı. 1942 ve 1943 yılları arasında bütün M3 yarı paletli kamyonların motoru, yolcu kopartmanı ve direksiyon sistemi yenilendi. renkli çizimi T29/M3A2 - 1943 yılında geliştirilen araca M2 ve M3 modellerine ait özellikleri taşıyordu. Üretilmedi. renkli çizimi M3E2/M5 – Uluslararası Yarı Paletli Kamyon M3 ile dıştan tamamiyle aynı görünmesine rağmen IHC RED-450-B motor ve farklı direksiyon sistemi bulunuyordu. M5 modeli M3 dan daha ağırdı. M5 aslında lend-lease program için üretildi. Üretilen araçlar İngiltere, Kanada ve SSCB ye gönderildi. renkli çizimi M5A1 - M3A1 üzerine M5 modelinde kullanılan M49 makineli tüfek takılıydı. renkli çizimi T31/M5A2 - M3A2 benzeyen araç Ordonat Bölümü tarafından M5 ve M5A1 tasarımlarının bir arada kullanıldığı tek bir araçtı. M3A2 gibi bu araçta hiç üretilmedi. Kundağı motorlu obüs küçükresim|250px|T48 57mm KMO Polonya Askeri Müzesinde T12/M3 75 mm KMO - M3 şasesi üzerine M1897A5 75mm top takıldı. Top M2A3 yer sehpası ve kalkanı ile monte edildi. 59 mermi taşıyordu. M3A1 75mm KMO - M2A2 top sehpası A3 modelinin yerini aldı,böylece stoklar bitirildi. T12 KMO – ABD Deniz Kuvvetleri için M3 üzerine 75 veya 105 mmlik obüs takıldı. T48 57mm KMO - M3 üzerine aslı İngiliz QF 6 pounder tanksavar topu olan Amerikan yapımı M1 57mm top takıldı. Savaş boyunca toplamda 962 adet T48 üretildi. Üretilen araçlarda 60 tanesi İngiltere ye, 650 tanesi de SSCB ye (Ruslar kısaca SU-57 adını verdi) verildi. (99 mermilik mühimmatı bulunuyordu.) T30 75mm KMO - M3 üzerine M1A1 75 mm obüs takıldı. 60 mermilik mühimmat taşıyordu. Amerikan Ordusu tarafından kullanıldı. Ayrıca Özgür Fransa Güçlerine verildi. Daha sonra Hindiçin'de kullanıldı. T38 105mm KMO - M3 üzerine T7 105mm lik havan topu takıldı. T19 un başarısı üzerine proje iptal edildi.. T19 105mm KMO - M3 üzerine M2A1 105mm obüs takıldı. (8 mermilik mühimmatı bulunuyordu. T19/M21 81mm KMO - M3 üzerine M1 81mm havan topu takıldı.(97 mermilik mühimmat taşıyordu.), Arabanın içerisinden ateş edilebiliyordu. T21 - M3 üzerine 4.2 inçlik havan topu takıldı. Asla üretilmedi. T21E1 - T21 sadce geriye ateş edebiliyordu. M2 üzerine takılan M4 KMO. T21E1 ise öne doğru ateş de edebiliyordu. Uçaksavar Modelleri T1E4/M13 KMO - M3 aracına Maxson M33 sehpa üzerinde 2 M2HB makineli tüfek monte edildi. (5,000 mermi). T1E4 prototipinde gövdenin yanlarındaki zırh çıkartıldı. Araç M13 adıyla tekrar adlandırıldı. Daha önce üretilen T1 in devamı olarak üretildi. renkli çizimi M14 KMO - M13 KMO başka bir tasarımı olan araç M5 şasesi üzerine kuruldu. Üretilen araçlar İngiltere ye lend-lease programı uyarınca verildi. M16 KMO - M3 üzerine takılan Maxson M45 sehpada 4 adet M2HB makineli tüfek bulunuyordu. (5,000 mermilik mühimmatı vardı).renkli çizimi M16A1 KMO - Standart M3 personel taşıyıcının arka koltuklarının yerine Maxson M45 model sehpa takıldı. M16A2 KMO - M16A1 tasarımına fazladan arka kapı eklendi. Varolan M16ların üzerindeki M45D yerine M45F kasa takıldı. M17 KMO - M16 Kmo başka bir tasarımı. Yapımında M5 araç şasesi kullanıldı. Lend-lease programı çerçevesinde SSCB ye gönderildi.(5,000 mermilik mühimmatı vardı)renkli çizimi T58 - M16/M17 ye çok benzeyen aracın Maxon model tareti elektirk gücüile dönebiliyordu. Sadece prototip olarak kaldı. T28E1 KMO - M3 şasesi üzerine bir adet b M1A2 37 mmlik otomatik top (240 mermi) yan taraflarına 2 adet M2WC makineli tüfek takıldı. (3,400 mermi). Orijinal T28 kısa bir M2 yarı paletli araba şasesinden oluşuyordu. renkli çizimi M15 KMO - T28E1 tasarımı üzerine zırhlı üstyapı kullanılarak mürettebatı korumak amaçlandı. M2HB makineli tüfekler çıkartıldı. renkli çizimi M15A1 KMO – M15 modelinde bulunan M2HB makineli tüfekler M1A2 37 mmlik otomatik topun altına yerleştirildi. renkli çizimi T10E1 – Maxson sehpa üzerine Amerika tarafından kopya edilen Hispano-Suiza HS.404 20mm'lik otomatik top takıldı. İleride tüm M16 araçları buna dönüştürüldü. Orijinal T10 yapımında M2 yarı paletli aracın daha kısa bir şasesi kullanıldı. 40mm Deneme – M3 şasesi üzerine 40 mm Bofors L/50 top takıldı. Topun geri tepmesi hem de bağlı olduğu sehpa araç için çok ağırdı. Denemelerine son verilen araçta kullanılan top daha sonra M19 KMOe uyarlandı. T54/E1 – 1942 denenen araçta sehpa hemen ateş etmeye müsait değildi. Daha sonra geliştirilen T54E1 de araca dairesel zırh eklendi. Prototoip olarak kaldı. T59 - T54/E1 üzerine eklenen demirler ile atış esnasında aracın sabitlenmesine çalışıldı. Hala uçaksavar kullanımı için sorunluydu. Prototoip olarak kaldı. T59E1 - T59 üzerine T17 atış kontrol sistemi takıldı. Prototoip olarak kaldı. T60/E1 - T54 ile T59 modellerine çok benzeyen tasarımda, bulunan iki adet .50 kalibre M2 makineli tüfeğin yanına fazladan 40mm'lik top takıldı. T60E1 bulunan zırh T54E1 e çok benzemekteydi. Aracı sabitleme çalışmalarına devam edildi. Prototoip olarak kaldı. T68 – En radikal deneme modeli olan T68 de iki adet 40 mmlik silahın yanına sabitleyiciler takıldı. Ancak buda işe yaramadı. Prototoip olarak kaldı. M15 "Special" - M3 şasesi üzerine takılan 40 mm Bofors L/50 toptan oluşuyordu. En başarılı uçaksavar modeli oldu. Savaş Sonrası Modelleri İsrail modelleri küçükresim|250px|İsrail e ait bir M3 Yarı paletli araç 20 mm'lik topu ile . M3 Mk. A - M5 APC. İsrail yapımı M3 tasarımı The Mk. A APCs are identified as IHC M5s by the use of RED-450 engines for the most part. While the M49 mount was retained, a variety of machine guns were used. M3 Mk. B - M5 üzerindeki top yerine sahtesi takıldı ve fazladan telsiz takıldı. Mk. B lerde M2HB makineli tüfek bulunuyordu. M3 Mk. C - M3 Mk. D – Başka bir M3 temelli havan topu taşıyıcı. Üzerinde 120mm lik Soltam havan topu bulunuyordu. 1960 yılında ordu servisine girdi. M3 TCM-20 - M3/M5 yarı paletli araç üzerine İsrail yapım TCM-20 zırhlı taret takıldı. Tarette iki adet two 20mm Hispano-Suiza HS404 top bulunuyordu. Kaynakça Mesko, Jim. M3 Half-tracks in Action. Carrollton, TX: Squadron/Signal Publications, 1996 Zaloga, Steven J. M3 Infantry Half-Track 1940-73. Oxford, UK: Osprey Publishing, 2004 Dış bağlantılar AFV Database WWII Vehicles - US Half tracks US half-tracks photo gallery at ww2photo.mimerswell.com Ayrıca bakınız II. Dünya Savaşı Zırhlı Araç Listesi Kategori:II. Dünya Savaşı'nda Amerika Birleşik Devletleri'nin zırhlı savaş araçları Kategori:Yarı paletli araçlar