Mach sayısı

[bullvar_katip]

[[Dosya:FA-18 Hornet breaking sound barrier (7 July 1999).jpg|300px|sağ|küçükresim|Ses hızına ulaşmadan hemen önce transonik hız ve buhar konisinde görüntülenen bir F/A-18 Hornet]] Mach sayısı, akışkanlar mekaniğinde hareket halindeki bir kütlenin hızının, kütlenin bulunduğu şartlardaki ses hızına oranıdır. Kısaltması Ma ya da M'dir. Adını Avusturyalı fizikçi ve filozof Ernst Mach'tan alır. Ernst Mach'tan önce bu konu üzerine Fransız fizikçi Sarrau da incelemeler yaptığından Sarrau sayısı da denir. Yerel Ses hızı ve dolayısıyla Mach sayısı, ortamı çevreleyen gazların sıcaklığına göre değişkenlik gösterir. Mach sayısı, öncelikle bir akışın sıkıştırılamaz bir akış olarak ele alınabileceği yaklaşımı belirlemek için kullanılır. Bu ortam gaz veya sıvı olabilir. Sınır tabakanın, ortam içinde hareket edebilir veya ortam boyunca akarken sabit olabilir veya her ikisi de farklı hızlarda hareket edebilir: Önemli olan birbirlerine göre göreceli hızlarıdır. Bu sınır, ortama batırılmış bir nesnenin veya ortamı kanalize eden bir püskürtme meme, difüzör veya rüzgar tüneli gibi bir kanalın sınırı olabilir. Mach sayısı iki hızın oranı olarak tanımlandığından boyutsuz nicelikte bir sayıdır. Mach sayısı 0,2-0,3 değerlerinden küçük ve akış yarı sabit ve izotermal ise, sıkıştırılabilirlik etkileri küçük olacaktır ve basitleştirilmiş sıkıştırılamaz akış denklemleri kullanılabilir. Örneğin, deniz seviyesinde, 1 atm basınçta ve 15C hava sıcaklığında 1 Mach = 1226,5km/saat (340 metre/saniye) olarak belirtilir. Yerde ses hızı göğe oranla daha yüksek değerdedir. Yerden yükseldikçe hava sıcaklığı düşer. Deniz seviyesinden 11km yüksekliğe kadar (Stratosfer sınırına kadar) olan atmosfer tabakasına troposfer adı verilir. Ses hızının karesi hava sıcaklığı ile doğru orantılı olarak değiştiğinden, yerden yükseldikçe ses hızı azalır. Buna bağlı olarak da o yükseklikteki mach sayısı deniz seviyesine göre daha az olur. Örneğin, Stratosfer sınırında 11.000 metrede 1 Mach = 1062,2 km/saattir. Etimolojisi Mach sayısı, Avusturyalı fizikçi ve filozof Ernst Mach'ın adını taşır ve 1929'da havacılık mühendisi Jakob Ackeret tarafından önerilmiştir. Mach sayısı ölçü birimi yerine boyutsuz nicelik olduğundan, sayı birimden sonra gelir; iki birim Mach, 2 Mach yerine Mach 2'dır. Ancak Türkçe kullanımında bu detay atlanarak 2 Mach olarak kullanılır. Bu, aynı zamanda birim ilk olan ve Mach teriminin kullanımını etkilemiş olabilecek erken modern okyanus sondaj birimi Mark (ingillizce kulaç kelimesinin eşanlamlısı) biraz anımsatmaktadır. Mach Biriminin Sınıflandırılması Ses altı ve süpersonik terimleri, en saf anlamıyla, sırasıyla sesin yerel hızının altındaki ve üzerindeki hızlara atıfta bulunurken, aerodinamikçiler genellikle Mach değerlerinin belirli aralıkları hakkında konuşmak için aynı terimleri kullanırlar. Ayrıca bakınız Hakikî hava sürati Kritik Mach sayısı Makmetre Ramjet Scramjet Kaynakça Kategori:Hız birimleri Kategori:Aerodinamik (havacılık)