Mahmud Beyazidi

bullvar_katip · 28 Mayıs 2024

Mahmud Beyazidi (Kürtçe Mehmûdê Bazîdî, 1797 Doğubayazıt, Ağrı - 1863 Erzurum) Kürt tarihçisi, İslam âlimi ve Kürdolog. Eğitimi Mahmud Beyazidi 1797'de Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde doğmuştur. İlk dinî öğrenimini Kürt medreselerinde başladıktan sonra tahsilini Tebriz'de tamamlamıştır. Başta Kürtçe olmak üzere Farsça, Arapça ve Türkçe bilgisini geliştirdi, bu dillerin edebiyatlarına vakıf oldu. Bölgedeki bazı yerlerde imamlık ve müderrislik yaptırmıştır. Daha sonra memleketi Bayazıt'a dönerek medreselerde ders vermiştir. Kürtçe çalışmaları Mahmud Beyazidi Kürt dili, edebiyatı, tarihi, etnolojisi ve kültürü ile eserler yazmıştır. 19. yüzyıl'ın Kürt rönesans öncülerinden biri olmuştur. Çünkü Kürt edebiyatında düz yazıyla ilk metin yazan kişi Mahmud Beyazidi'dir. Kürtçe nesirin temeli onun eliyle atıldı. Mahmud Beyazidi denemeleri ve ansiklopedik yazılarıyla Kürt edebiyatı'nın yönünü değiştirip Kürt edebiyata yeni bir tarz getirdi ve nesirle yeni bir süreci başlattı. Çünkü Mahmud Beyazidi'ye kadar Kürt edebiyat tarihi sadece şiir'den oluşurken onun çalışmalarıyla birlikte, artık şiir yerini nesir'e bırakmıştır. Mahmud Beyazidi Doğu'nun il ve ilçelerini gezip Kürtlerin örf ve adetlerini içeren Adat û Rusûmatnameyê Ekradiye (Kürtletin Örf ve Adetleri) adında kitap yazdı. Kürtlerin örf ve adetleri ismini taşıyan bu eser, dönemin Erzurum Rus Konsolosu Aleksandr Jaba'nın desteğiyle Mahmud Beyazidi tarafından yazılmıştır. Bu eser, Kürtlerin örf ve adetlerine dair yazılmış bir eser olarak kendi alanında ilktir ve büyük bir tarihi öneme sahiptir. Eser'in el yazmaları Aleksandr Auguste Jaba (1801-1894) tarafından korunmuş olup onun sayesinde günümüze kadar ulaşmıştır. Eserin daha sonra çeşitli baskı ve tercümeleri yayınlanmıştır. Bu eser, "Kürtlerin Örf ve Adetleri" ismiyle Abdullah Babekir Pişdari tarafından 1998 yılında Türkçeye de çevrilmiştir. 2010'da Ziya Avcı tarafından hazırlanan kitap, 2012'de yazar ve araştırmacı Jan Dost tarafından yayına hazırlanmış ve notlandırılmış, Arapça harflerle yazılmış orijinal metinle birlikte yayınlanmıştır. Aleksandr Jaba, Mahmud Beyezidî sayesinde elde ettiği kırk dördü Kürtçe, dördü Fransızca, üçü Farsça ve üç tane de Türkçe yazmadan oluşan koleksiyonundaki Kürt dili ve edebiyatına dair pek çok hikâye ve deyimi Recueil de notices et récits kourdes: (Camiayê Risaleyan û Hikâyetan bi-Zimanê Kurmancî) adlı eserinde yayımlamıştır. Jaba'nın da bu çalışmaları sayesinde pek çok doğu bilimcisi Kürt tarihi ve edebiyatı konusunda bilgi sahibi olmuşlardır. Eserleri Adat û Rusumatnameê Ekradiye (Kürtlerin Adetleri) Kîtaba Tewarîxê Cedîdê Kurdistan (Yeni Kürdistan'ın Tarihi Kitabı) Cami’iyê Risaleyan û Hikâyetan (Çirok ve Kürt kültürü'nün yazıldığı eser) Leylî u Mecnûn Tercume-i Darb-î Meselane bi-Ziman-i Kurmancî Risale-i Tuhihfetü’l-illân (nihlân) fî ziman-i Kurdan Mahmud Beyazidi ayrıca Şerefhan Bitlisi'nin Farsça kaleme aldığı Şerefname adlı kitabını 1858 yılında Tevarîxî Qedîmî Kurdistan (Kürdistan’ın Kadim Tarihi) adıyla ilk kez Kürtçe'ye çevirmiştir. Kaynakça Kategori:1797 doğumlular Kategori

oğubayazıt doğumlular Kategori:Ağrı doğumlu siyasetçiler Kategori:1863 yılında ölenler Kategori:Erzurum'da ölenler Kategori:Kürt filozoflar Kategori:Kürt tarihçiler Kategori:Kürt yazarlar Kategori:Osmanlı Kürtleri Kategori:Kürt çevirmenler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Mahmud Beyazidi

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi