Makbule Leman

[bullvar_katip]

Makbule Leman (d. 1865 - ö. 1898), Türk şair, yazar. Türkçede Batı edebiyatı tarzında eserler veren ilk kadın yazarlardandır. Deneme, şiir, hikâye, eleştiri türünde eserler verdi .Hanımlara Mahsus Gazete'deki yazıları ile tanındı. "Makes-i Hayal" adlı kitabındaki öykülerinde kadın kimliğini öne çıkarmış ve kadının toplumdaki ikincil konumunu sorgulamış; hem erkeklere hem kadınlara kadın sorunu hakkında bilinç aşılamaya çalışmıştır. Yaşamı 1865 yılında İstanbul'un Beşiktaş semtinde doğdu. Asıl adı Fatma Makbule'dir. Leman adını mahlas olarak seçmiştir. Babası, V. Murad'ın sarayında dairesinin müdürlüğünü yapan Kahvecibaşı İbrahim Efendi idi. Makbule Leman Hanım'ın öğrenim hayatı hakkında değişik görüşler vardır. Fatma Aliye Hanım onun İbtidai Mektebi'ni (ilkokulu) bitirdiğini, Ali Muzaffer Bey, İnas Kız Rüşdiyesi'ni (ortaokulu) bitirdiğini; İbn-ül Emin ise evde erkek kardeşleri ile bir rüşdiye hocasından ders aldığını bildirmiştir. 1881 yılında devrin tanınmış şairlerinden biri olan Dahiliye Müsteşarı Mehmed Fuad ile evlendi. Evlendikten sonra Beşiktaş’daki konaklarının selamlık kısmını, kız öğrenciler için düzenledi ve kendisi de Osmanlıca dilbilgisi ve Farsça dersleri verdi. İlk yazısı Hazan 1880'lerde Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yayımlandı. Makbule Leman mahlasını kullandığı bu eserde mevsimlerin gelip geçmesi ile insan ömrünün istikrarsızlığı arasındaki yakınlık anlatılmaktaydı. Yayımlanan ilk yazısından sonra bir süre Leman mahlasını kullandı; 1887’de "Hazan İçinde Bahar" ve 1888’de "Mehtapta İhtisâsâtım" adlı yazıları Tercüman-ı Hakikat'te yayımlandı. O devirde "bend" olarak adlandırılan bu denemelerde tabiatın güzelliklerini konu edindi, tabiat-insan, tabiat-Tanrı ilişkisini anlattı. 1891'den sonra eserlerinde Makbule Leman imzasını kullandı. 1893 yılından itibaren Hazine-i Fünun" dergisinde şiirler yayımladı. Şiirlerinde lirik söylemi tercih eden sanatçının öykülerinde ise modernleşmeye açık, toplumun kabul ettiği şeyler bağlamında yenilikler sunan, feminal söylemi vardır. Eserlerini okuyup beğenen ve faydalı bulan Şura-yı Devlet azası Said Paşa'nın tavsiyesi ile II. Abdülhamid tarafından 3. kıtadan Şefkat Nişanı ile ödüllendirildi. Hazine-yi Fünûn ve Hanımlara Mahsus Gazete’de yayımlanan eserleri ile yayımlanmamış eserlerini "Makes-i Hayal'' adlı kitapta derledi. Sekiz şiir, üç öykü ve bir de okuyucuya yazılan mektuptan oluşan ve yazarın tek kitabı olan Makes-i Hayal, 11 Şubat 1897'de yayımlandı. Yazarın, kadının toplumdaki ikincil konumunu sorguladığı kitap, devrinde çok beğenildi. Hanımlara Mahsus Gazete'nin imtiyaz sahibi Mehmet Tahir Bey ve Tevfik Fikret yazılarında bu kitabı övdüler. Hayatının son on dört yılını sağlık sorunları ile geçiren Makbule Leman Hanım'ın hastalığının ne olduğu konusunda bilgi yoktur. 1898'de hayatını kaybetti. Mezarı Eyüpsultan semtinde, Siyavuş Paşa Türbesi haziresindedir. Tek eseri Makes- Hayal, ölümünden sonra eşi Mehmed Fuad Bey tarafından ikinci kez bastırılmıştır. (1898). Ölümünün ardından, kendisi gibi şair olan eşi Mehmet Fuat Bey tarafından mezar taşına işlenen dizeler şöyledir: Kaynakça Kategori:Kadın yazarlar Kategori:1865 doğumlular Kategori:1898 yılında ölenler Kategori:19. yüzyıl Osmanlı yazarları Kategori:Beşiktaş doğumlular Kategori:İstanbul'da ölenler Kategori:İstanbul'da defnedilenler