Metin eleştirisi

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

küçükresim|298x298pik| Carmina Cantabrigiensia, El Yazması C, folyo 436v, 11. yüzyıl Metin eleştirisi, basılı kitapların metinsel varyant veya el yazmalarının farklı versiyonlarının tanımlanmasıyla ilgilenen bilimdir. Filoloji ve edebiyat eleştirisinin bir alt dalı olarak çalışır. Bu tür metinlerin tarihleri, örneğin kil üzerine basılan en eski çivi yazısı yazısından, bir 21. yüzyıl yazarının eserinin yayınlanmamış birden çok versiyonuna kadar değişebilir. Tarihsel olarak, ücret karşılığı belgeleri kopyalayan katiplerin çoğu, ne anlama geldiklerini anlamadan harflerin şekillerini taklit eden basit kopyacılardı. Bu, el yazmalarının kopyalanması sırasında olasılıkla kasıtsız yaygın değişikliklerin var olabileceği anlamına gelir. Basılı eserlerin siyasi, dini veya kültürel nedenlerle sansürlenmesi gibi kasıtlı değişiklikler de yapılması olasıydı. Metin eleştirmeninin amacı, metin ve varyantlarının yaratılış ve tarihsel aktarımının anlaşılmasını sağlamaktır. Bir el yazmasının birkaç versiyonu varsa, ancak orijinali bilinmiyorsa, orijinal metni olabildiğince yakından yeniden oluşturmak için yerleşik metin eleştirisi yöntemleri kullanılabilir. Aynı yöntemler, mevcut metnin sayısı ve kalitesine bağlı olarak, bir belgenin transkripsiyon geçmişinin ara sürümleri veya düzeltmelerini yeniden oluşturmak için kullanılabilir. Olduğu varsayılan tek orijinal metne urtext ( İncil için), arketip veya imza denir; ancak, her metin grubu için tek bir orijinal metnin bulunması gerekmez. Bu durum farklı yer ve tarihlerde farklı versiyonları görülen sözlü gelenek ürünü hikâyelerde görülür. Metin eleştirisinde pratiğe yönelik pek çok yaklaşım veya yöntem vardır; özellikle eklektizm, kök bilimi ve kopya metin düzenleme. Kantitatif teknikler, bir dizi gelenek üzerinde etkili görünen evrimsel biyolojiden ( filogenetik ) gelen yöntemlerle tanıklar arasındaki ilişkileri belirlemek için de kullanılır. Dini ve klasik metin düzenleme gibi bazı alanlarda, "alt eleştiri" ifadesi metin eleştirisine ve "yüksek eleştiri" orijinal metnin yazarlığı, tarihi ve düzenlenme yerini belirleme çabasına atıfta bulunur. Tarih Metin eleştirisi, filolojik sanatlardan biri olarak iki bin yılı aşkın bir süredir uygulanmaktadır. İlk metin eleştirmenleri, milat öncesinin son iki yüzyılında antik eserlerin korunmasıyla ilgilenen Helenistik İskenderiye kütüphanecileriydi ve bu Orta Çağ'dan erken modern döneme ve matbaanın icadına kadar devam etti. Desiderius Erasmus gibi Yunan Yeni Ahit'i düzenleyerek Textus Receptus'u yaratan birçok Rönesans hümanistinin çalışmalarının önemli bir yönü metin eleştirisiydi. İtalya'da, Petrarch ve Poggio Bracciolini gibi akademisyenler birçok Latin el yazmasını toplayıp düzenlerken, Lorenzo Valla'nın sözde Konstantin'in Bağışı üzerine yaptığı çalışmada, metinsel durumlara gösterilen dikkat eleştirel araştırma ruhunu güçlendirdi. Mukaddes Kitap ve Yunan trajedilerinden orijinaliyle ilişkisi belirsiz yüzlerce kopya günümüze ulaşmıştır . Metin araştırmacıları hangi kaynakların orijinaline en yakın ve doğru olduğunu yüzyıllardır tartışmışlardır. Yunan oyunları gibi metinlerin muhtemelen tek bir orijinali olmasına rağmen, süreğen bir şekilde yazılan (İnciller gibi) kitaplarının tek bir orijinalinin olmaması ayrı bir tartışma konusuydu. Kuran'a metin eleştirisi uygulanması 1972'de Sana'a elyazmalarının keşfedilmesinden sonra hızla gelişti. William Shakespeare'in eserleri de metin eleştirisi için verimli bir zemin olmuştur - hem aktarılan metinler önemli miktarda çeşitlilik içerdiğinden, hem de eserlerin daha üstün baskılarını üretme çabası masrafa değer görüldüğü için. Metin eleştirisinin ilkeleri, orijinal olarak antik dönem ve İncil çalışmaları ve Shakespeare eserlerinin Anglo-Amerikan Kopya-Metinleri için geliştirilmiş ve rafine edilmiş olmasına rağmen, çağdaş metinlerden de birçok yazılı esere uygulanmıştır. Eski Mezopotamya ve Mısır'dan yirminci yüzyıla kadar uzanan metin eleştirisi, yaklaşık beş bin yıllık bir dönemi kapsar. Temel kavramlar ve hedefler Paul Maas tarafından açıklanan temel sorun şu şekildedir: Maas "Yazar tarafından gözden geçirilen bir dikte, bir imza taslağına eşdeğer olarak görülmelidir" yorumunu yapıyor. İmzalı el yazmalarının eksikliği, Yunan ve Roma dışındaki birçok kültür için de geçerliydi. Hedef ilk örneğin kimliğini belirlemek olur. Bu örnek arketip olarak bilinir. "[Arketip] metnini kurmayı başarırsak, constitutio (orijinalin yeniden inşası) oldukça ilerlemiş olur." Eleştirmen'in hedefi, bir "eleştirel baskı" üretmektir. Bu, araştırıcının "orijinal veya ona en yakın" şeklinde belirlediği metindir ve kritik aparat ile birlikte gelir. Kritik aygıt, yazarın çalışmasını üç bölümde sunar: ilk olarak, editörün kullandığı kanıtların bir listesi veya açıklaması (el yazmalarının adları veya sigla adı verilen kısaltmalar); ikincisi, editörün bu kanıta ilişkin analizi (bazen basit bir olasılık değerlendirmesi); ve üçüncüsü, metnin reddedilen varyantlarının bir kaydı (genellikle tercih sırasına göre). İşlem [[Dosya

46.jpg|küçükresim|282x282pik| (2 Korintliler 11:33–12:9) Papirüs 46'dan bir folyo]] Matbaanın yaygınlaşması öncesinde literatür elle kopyalanıyor ve bu birçok varyasyona yol açıyordu. Matbaa çağı, katiplik mesleğini fiilen gereksiz hale getirdi. Basılı eserler manuel aktarıma göre varyasyonlara daha dirençli olmakla birlikte, yine de tam bağışık değildir. Bir dizgici veya bir matbaa, bir eseri imzadan farklı bir şekilde okuyabilir veya dizebilir. Her katip veya matbaacı farklı hatalar yaptığından, kayıp orijinalin yeniden oluşturulmasına genellikle birçok kaynaktan alınan bir dizi okuma yardımcı olur. Birden fazla kaynaktan alınan düzenlenmiş bir metnin eklektik olduğu söylenir. Bu yaklaşımın aksine, bazı metin eleştirmenleri, birden fazla kaynaktan gelen okumaları birleştirmeyi değil, hayatta kalan en iyi tek metni belirlemeyi tercih ediyor. Belgeleri karşılaştırırken gözlemlenen farklılıklara varyant okumalar veya basitçe varyant veya okumalar denir. Hangi varyantın yazarın orijinal çalışmasını temsil ettiği her zaman açık olmayabilir. Varyantların orijinal metne kazara (tekrarlama veya ihmal) veya kasıtlı olarak (uyumlaştırma veya sansür) nasıl girmiş olması olasıdır. Metin eleştirmeninin görevi, varyantları sıralayarak eleştirel bir metin veya baskı oluşturmaktır. Eleştirel metin, aynı zamanda farklı okumaları da belgelemelidir, böylece mevcut tanıkların yeniden oluşturulmuş orijinalle olan ilişkisi, eleştirel baskının okuyucusu için açık hale gelir. Eleştirel metni oluştururken, metin eleştirmeni hem "dış" kanıtları (her tanığın yaşı, menşei ve mensubiyeti) hem de "dahili" veya "fiziksel" hususları (yazarın ve katiplerin veya matbaacıların muhtemelen sahip oldukları şeyler) dikkate alır. Bir metnin bilinen tüm varyantlarının harmanlanması variorum olarak adlandırılır; burada tüm varyasyon ve düzeltmeler, okuyucunun bir metnin yayına hazırlanmasında kararların nasıl alındığını takip edebilmesi için yan yana konur.İncil ve William Shakespeare'in eserleri bu tarz çeşitli baskıların konusu olmuş, ancak aynı teknikler daha az sıklıkla Walt Whitman'ın Leaves of Grass ve Edward Fitzgerald nesir yazılarına da uygulanmıştır. Kanıtların toplanması birkaç metodoloji ile yapılır. El yazmasının kendisi, yayınlanmış fotoğraf veya faks baskıları incelenebilir. Bu yöntem el yazısının yorumlanması, eksik harfler ve hatta boşlukların yeniden oluşturulması gibi paleografik analizi içerir. Daha tipik olarak, bu paleografik çalışmayı zaten yapmış olan el yazmalarının baskılarına başvurulur. Eklektizm Eklektizm, belirli bir orijinal için çok çeşitli tanıklara danışma pratiğini ifade eder. Uygulama, ne kadar bağımsız aktarım geçmişleri varsa, aynı hataları yeniden üretme olasılıklarının o kadar düşük olacağı ilkesine dayanmaktadır. Eklektizm, tanıklar arasındaki zıtlıkların kanıtlarına dayanarak orijinal metinle ilgili çıkarımlar yapılmasına izin verir. Eklektik okumalarda Örneğin, bir Shakespeare oyununun ikinci baskısı, iki baskı arasında geçtiği bilinen bir olayı ima eden bir ekleme içerebilir. Sonraki tüm el yazmaları eklemeyi içermiş olsa da, metin eleştirmenleri orijinali ekleme olmadan yeniden oluşturabilir. Sürecin sonucu, birçok tanığın okumalarından oluşan bir metindir. Tamamen eklektik bir yaklaşımda, teorik olarak tek bir tanık tercih edilmez. Bunun yerine eleştirmen, hem dış hem de iç kanıtlara dayanarak bireysel tanıklar hakkında görüşler oluşturur. 19. yüzyılın ortalarından beri, tek bir el yazmasına yönelik apriori önyargının olmadığı eklektizm, Yeni Ahit'in Yunanca metnini düzenlemede baskın yöntem olmuştur (şu anda Birleşik İncil Derneği, 5. baskı ve Nestle- Åland, 28. baskı). İskenderiye metin türündendir ve eleştirel metin İskenderiye düzenine sahiptir. Dış kanıt Dış kanıt, her tanığın tarihinin, kaynağının ve bilinen diğer tanıklarla ilişkisinin kanıtıdır. Hatalar birikme eğiliminde olduğundan, en eski el yazmalarında daha az hata olmalıdır. Tanıkların çoğunluğu tarafından desteklenen okumalar da bunların kazaları veya bireysel önyargıları yansıtma olasılığı düşük olması nedeniyle tercih sebebidir. Aynı nedenlerle coğrafi olarak en çeşitli tanıklar tercih edilir. Bazı el yazmaları kenar boşluklarına alternatif okumalar ekleyerek, mevcut kopyanın üretilmesinde birden fazla kaynak kullanıldığına dair kanı oluşturur. Diğer faktörler eşit olmak üzere, bunlar en iyi tanıklardır. Temel kriterler çatıştığında eleştirmen orijinal metni belirlemek için bu kriterleri dengelemeye çalışacaktır. Diğer incelikli değerlendirmeler arasında örneğin, bir katibin bilinen bir uygulaması veya belirli bir dönemden ayrılan okumalar daha güvenilir kabul edilebilir, çünkü bir katibin kendi inisiyatifiyle olağan uygulamadan ayrılması pek olası değildir. Dahili kanıt Dahili kanıt, belgenin fiziksel özelliklerinden bağımsız olarak metnin kendisinden gelen kanıtlardır. Latince adlarla; lectio brevior (kısa okuma) ve lectio difficilior (zor okuma)dır. Katiplerin, açıklama veya alışkanlıktan dolayı, kelimeleri çıkarmaktan daha sık ekleme eğiliminde oldukları gözlenir. Lectio difficilior potior, metindeki bariz tutarsızlıkları çözerek uyumlaştırma eğilimini tanımlar. Bu ilke daha zor (uyumsuz) okumanın orijinal olma olasılığının daha yüksek alınmasına yol açar. Bu tür durumlar, tam olarak anlamadıkları metinleri basitleştiren ve yumuşatan katiplerin çalışmalarında görülür. Diğer bir eğilim "benzer sonlar" anlamına gelen homoioteleutondur. İki kelime/cümle/satır benzer harf dizisiyle bittiğinde ilkini kopyalamayı bitiren katip, araya giren tüm kelimeleri çıkararak ikinciye atlar. Homoioarche, iki satırın başlangıcı benzer olduğunda göz atlama anlamına gelir. Eleştirmen yazarın diğer yazılarını da inceleyerek hangi kelimelerin ve gramer yapılarının onun tarzına uyduğuna karar verebilir. Dahili kanıtların değerlendirilmesi eleştirmene, münferit el yazmalarının güvenilirliğini değerlendirmede yardımcı olan bilgiler sağlar. Metin eleştirmeni, ilgili tüm faktörleri göz önünde bulundurarak diğer okumaların nasıl ortaya çıktığını en iyi açıklayan okumayı arar. Dini belgelere uygulama Kuran [[Dosya:SanaaQuoranDoubleVersions.jpg|sağ|küçükresim| Sana'a Kur'an el yazmaları. Andrew Rippin, Sana'a el yazmasının keşfinin önemli olduğunu ve farklı okumalarının, erken Kuran metninin daha önce iddia edilenden daha az kararlı olduğunu gösterdiğini belirtti.]] Kuran'ın metinsel eleştirisi, başlangıç aşamasında bir çalışma alanıdır, çünkü Müslümanlar tarihsel olarak Kuran'a daha yüksek eleştirinin uygulanmasını onaylamazlar. Bazı ülkelerde metin eleştirisi irtidat olarak görülebilir. Müslümanlar orijinal metni, MS 610'dan 632'deki ölümüne kadar Muhammed'e vahyedilen son vahiy olarak kabul ederler. İslami gelenekte Kuran, Muhammed'in arkadaşları tarafından ezberlenir ve yazılırdı. Bir Kur'anın noktada sözlü olarak aktarıldığına inanılıyor. Anlamı etkileyen farklılıklar dikkat çekti ve Osman Kuran'ı bu farklılıklardan kurtarmak için MS 650 civarında bir standardizasyon süreci başlattı. Osman'ın standardizasyonu metinsel değişkenleri ortadan kaldırmadı. 1970'lerde, Sana'a Ulu Camii'nde 14.000 Kuran parçası bulundu. Yaklaşık 12.000 parça Kurana ait, diğer 2.000 parça muhtelif. Kuran'ın şimdiye kadar bilinen en eski nüshasıdır: yedinci ila sekizinci yüzyılın sonlarına aittir. Alman bilim adamı Gerd R. Puin, yıllardır bu parçaları araştırdı. Araştırma ekibi, sekizinci yüzyılın başlarına tarihlendirdiği el yazmalarının 35.000 mikrofilm fotoğrafını çekti. Puin alışılmadık dize sıralamalarına, küçük metinsel varyasyonlara ve nadir imla tarzlarına dikkat çekti. Ayrıca bazı parşömenlerin yeniden kullanılmış olan parşömenler olduğunu öne sürdü. Puin, bunun sabit bir metnin aksine gelişen bir metni ima ettiğine inanıyordu. 1999 Atlantic Monthly'deki bir makalede Gerd Puin'in şu sözleri aktarılıyor: Kanadalı İslam alimi Andrew Rippin de benzer şeyler söyler: Bu sebeplerden dolayı, özellike Revizyonist İslam araştırmaları ekolü ile bağlantılı alimler Kuran'ın derlenmesine ilişkin geleneksel açıklamanın bir kenara bırakılmasını ve Kuran'a yeni bir bakış açısına ihtiyaç duyulduğunu öne sürdüler. Puin şunları söyledi: 2015 yılında, Kuran ayetlerinden 62'sini içeren ve yaklaşık MS 568 ile 645 arasına tarihlenen, bilinen en eski Kuran parçalarından bazıları Birmingham Üniversitesi'nde tespit edildi. Profesör David Thomas şu yorumu yaptı: (Muhammed öncesini veren radyokarbon testleri için) David Thomas, radyokarbon testinin, Kuran'ın yazıldığı değil, parşömenin elde edildiği hayvanın ölüm tarihini bulduğuna dikkat çekti. Boş parşömen genellikle üretildikten sonra yıllarca saklandıktan sonra kullanılmış olabilirdi. Osman metin türünün tüm erken dönem el yazmalarında ortak olan kendine özgü imla üzerine bir çalışma yayınlayan Marijn van Putten, Birmingham fragmanında bulunan kendine has bir dizi (Mingana 1572a + Arabe 328c) nedeniyle şu ifadeyi kullanıyor; "açıkça Osman metin türünün soyundan geliyor" ve erken radyokarbon tarihlemesine rağmen Osman öncesi bir kopya olması "imkansız". Ayrıca bakınız Genel Yetki (metin eleştirisi) Yakın okuma Diplomatik Hermenötik Kaozheng (Çince metin eleştirisi) el yazmaları listesi Paleografi Kaynak eleştirisi notlar Kaynakça Kategori:Metin bursu Kategori:Filoloji Kategori

apiroloji Kategori:Hermeneutik Kategori:Bibliyografi

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Metin eleştirisi

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi