Modaliteler arası dikkat, dikkatin farklı duyulara dağıtılması anlamına gelir. Dikkat, duyusal uyaranları seçici olarak vurgulamanın ve görmezden gelmenin bilişsel sürecidir. Modaliteler arası dikkate göre, dikkat çoğu zaman aynı anda birden fazla duyusal modalite vasıtasıyla gerçekleşir. Bu modaliteler, görsel, işitsel, uzamsal ve dokunsal gibi farklı duyusal alanlardan gelen bilgileri işler. Bunların her biri belirli bir tür duyusal bilgiyi işlemek için tasarlanmış olsa da, aralarında önemli bir örtüşme vardır. Bu durum araştırmacıların dikkatini modaliteye özel mi yoksa paylaşılan "modaliteler arası" kaynakların sonucu mu olduğunu sorgulamasına sebep olmuştur. Modaliteler arası dikkat, dikkat işleme sürecini hem geliştirebilen hem de sınırlandırabilen modaliteler arasındaki örtüşme olarak kabul edilir. Modaliteler arası dikkatin verilen en yaygın örneği, Kokteyl Partisi Etkisi olarak bilinen bir kişinin daha az önemli olan diğer uyaranlar yerine önemli tek bir uyarana odaklanabilmesi ve onunla ilgilenebilmesi durumudur. Bu fenomen, diğer uyaranlar göz ardı edilirken bir uyaran için daha derin işlem seviyelerinin oluşmasına izin verir. Dikkat araştırması yapan bilişsel psikologlar için asıl konu, dikkati belirli bir duyusal modaliteye yönlendirmenin diğer duyu modalitelerini ihmal ederek gerçekleşip gerçekleşmediğini belirlemektir. Önceki araştırmalar birçok kez dikkati farklı modalitelere yönlendirmenin çeşitli görevlerdeki performans verimliliğini nasıl etkileyebileceğini incelemiştir. Çalışmalar, dikkat modaliteleri arasındaki etkileşimin nörolojik düzeyde var olduğunu ve modaliteler arası dikkatin etkilerine dair kanıtlar sağladığını bulmuştur. Bununla birlikte, daha fazla sayıda çalışma, modaliteler arasındaki geçişin neden olduğu dikkat eksikliklerini vurgulamıştır. Modaliteler arası dikkatin neden olduğu eksiklikler Modaliteler arası dikkat, aynı anda iki veya daha fazla türde duyusal bilgi ile ilgilenmeyi gerektirdiğinden, dikkat kaynakları genellikle eşit olmayan bir şekilde bölünür. Çoğu araştırma tarafından, bu bölünmüş dikkatin faydalardan ziyade daha çok dikkat eksikliğine yol açabileceği öne sürülmüştür. Bu, çoklu görevin etkililiği ve bununla ilişkili potansiyel tehlikeler ile ilgili konuyu gündeme getirdi. Modaliteler arasında çeşitli dikkat dağıtıcı unsurlar bulunduğunda reaksiyon sürelerinde önemli miktarda gecikme meydana gelir. Gerçek yaşam koşullarında, bu daha yavaş tepki süreleri tehlikeli durumlara neden olabilir. Medyada bu konuyla ilgili yer alan son endişeler ise sürüş sırasında cep telefonu kullanımı konusu ile ilgili. Çalışmalar, işitsel bilginin işlenmesinin ve dolayısıyla işitsel bilgiye dikkatin yönlendirilmesinin görsel bilginin eşzamanlı işlenmesini bozabileceğini bulmuştur. Bu, sürüş sırasında cep telefonu kullanımından gelen işitsel bilgilere dikkatin yönlendirilmesinin, sürücünün görsel dikkatini ve araç kullanma yeteneğini bozacağı fikrini öne sürmektedir. Bu durum, sürücünün, araçtaki yolcuların, yayaların ve diğer sürücülerin ve onların araçlarındaki yolcuların tehlikeye atılmasına neden olacaktır. Benzer çalışmalar, görsel dikkatin; yarı mekansal ihmal, ipuçlarına verilen reaksiyonlar ve genel uzaysal işlemeyle ilişkili olduğu için işitsel uyaranlardan nasıl etkilendiğini incelemiştir. Bu araştırmanın büyük bir kısmı, çoklu görev yapmanın ve dikkati bölmenin, mümkünken, yönlendirilen dikkatin kalitesini düşürdüğünü öne sürüyor. Bu aynı zamanda dikkatin, modaliteler ve görevler arasında sonsuza kadar bölünemeyen sınırlı bir kaynak olduğunu gösteriyor. Faydaları Modaliteler arası dikkat üzerine yapılan araştırmalarda dikkat vermede eksikliklerin sıklıkla ortaya çıktığı bulunsa da bu araştırma dikkat işlemenin daha iyi anlaşılmasına yol açmıştır. Bazı çalışmalarda, farklı duyu modalitelerini kullanarak bilgiye nasıl seçici olarak dikkat verdiğimizin nörolojik temelini incelemek için pozitron emisyon tomografisinden (PET) yararlanılmıştır. Ayrıca, araştırmacılara insanların beyindeki dikkat verilen bilgileri nasıl kodladıklarını ve işlediklerini ölçmelerinde yardımcı olan olayla ilgili potansiyeller (ERP'ler) kullanılmıştır. Modaliteye özgü ve modaliteler arası dikkat anlayışımızı geliştirerek, nasıl düşündüğümüzü daha iyi anlayabilir ve dikkatimizi yönlendirebiliriz. Daha genel olan dikkat anlayışına ek olarak, modaliteler arası dikkatin başka yararları da bulunmuştur. Araştırmalar, bilgiyi birden fazla modalite ile pekiştirmenin öğrenmeyi artırabileceğini göstermektedir. Bu, aynı bilgiyi ileten işitsel ve görsel uyarıcıların eşleştirilmesinin işlemeyi ve hafızayı geliştirdiğini öne süren geleneksel teoriyi destekleyecektir. Ayrıca bakınız Dikkat Kokteyl partisi etkisi Biliş Algı Psikoloji Kaynakça Kategori
ikkat
ikkat