Mortimer J. Adler

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

Mortimer Jerome Adler (28 Aralık 1902 - 28 Haziran 2001), Amerikalı filozof, eğitimci, ansiklopedist ve popüler bir yazardır. Bir filozof olarak Aristotelesçi ve Thomist gelenekler içinde çalıştı. New York City, Chicago, San Francisco ve San Mateo, California'da uzun süre yaşadı. Columbia Üniversitesi ve Chicago Üniversitesinde dersler verdi, Encyclopædia Britannica Editörler Kurulu başkanı olarak görev yaptı ve kendi Felsefi Araştırma Enstitüsü'nü kurdu. Biyografi Entelektüel gelişimi ve felsefi evrimi Adler, ergenlik döneminde gazetede çalışıp gece dersleri alırken, kahraman olarak adlandıracağı bazı kişilerin yapıtlarıyla karşılaşmıştı: Platon, Aristoteles, Thomas Aquinas, John Locke, John Stuart Mill vb. 1960'larda öğrenci aktivistler tarafından ilgisiz olmakla suçlanan ve sonraki yıllarda ise 'politik doğruculuk' adı altında saldırılara maruz kalan isimlerdi bunlar. Düşünceleri, 1985 tarihli Ten Philosophical Mistakes: Basic Errors in Modern Thought adlı kitabında da yansıtıldığı gibi "felsefi hataları" çürütecek şekilde gelişti. Adler'in görüşüne göre, bu hatalar Kıta Avrupası'nda Descartes tarafından, Britanya'da Thomas Hobbes ve David Hume tarafından ortaya atıldı. Bu görüşler, bir yanda Kant, idealistler ve varoluşçular tarafından, diğer yanda ise John Stuart Mill, Jeremy Bentham, Bertrand Russell ve İngiliz analitik geleneği tarafından birleştirildi ve sürdürüldü. Adler, bu hataları en azından kendi bakış açısına göre düzelttikten sonra, diğer yazılı eserlerinde olduğu gibi, Aristoteles geleneğinden yararlanarak gerekli içgörüleri ve ayrımları bularak, ortaya çıktıkları düşünce kategorilerinde felsefi sorunlara cevaplar verdi. New York City Adler, 28 Aralık 1902'de Manhattan, New York City'de Almanya'dan gelen Yahudi göçmeni bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Annesi öğretmen Clarissa (Manheim) ve babası mücevher satıcısı Ignatz Adler'dir. 14 yaşında New York Sunda çalışan bir kopyacı olmak için okulunu bıraktı. Nihayetinde gazeteci olmak istiyordu. Adler kısa süre sonra geceleri yazı dersleri almak için okula döndü ve burada batı felsefi geleneğini keşfetti. Columbia Üniversitesinde okumaya devam etti ve üniversitenin öğrenci edebiyat dergisi The Morningside'a "Choice" adlı bir şiirle katkıda bulundu. Lisans derecesi için gerekli yüzme sınavına girmeyi reddetmesine rağmen (bu konu, Columbia Üniversitesi ona 1983'te fahri derece verdiğinde düzeltildi), üniversitede kaldı ve sonunda bir okutmanlık ve son olarak da psikoloji alanında doktora derecesi aldı. Adler, Columbia Üniversitesi'ndeyken 1927'de yayınlanan ilk kitabı Dialectici yazdı. Adler, Halk Enstitüsünde Scott Buchanan ile çalıştı. Buchanan, aynı zamanda St. John's College 'da Great Books programının kurucusuydu. Chicago 1930'da, Adler'in birkaç yıl önce arkadaş olduğu Chicago Üniversitesinin yeni atanan başkanı Robert Hutchins, Chicago Hukuk Fakültesi'nde hukuk felsefesi profesörü olarak işe alınmasını sağladı. Chicago'daki filozoflar (James H. Tufts, EA Burtt ve George H. Mead dahil) "Dr. Adler'in [felsefe] alanındaki yeterliliği konusunda ciddi şüpheler var" diyerek, Adler'in üniversite tarafından Felsefe Bölümü'ne yapılan atamasına karşı çıktılar. Adler, hukuk fakültesine katılan ilk "avukat olmayan" kişiydi. Great Books seminerinin Chicago'lu işadamı ve üniversite mütevellisi Walter Paepcke'ye Aspen Enstitüsü'nü kurması için ilham vermesinden sonra, Adler orada işletme yöneticilerine felsefe öğretmeye başladı. "Great Books (Büyük Kitaplar)" ve ötesi Adler ve Hutchins, Batı Dünyasının Büyük Kitapları programını ve Büyük Kitaplar Vakfı'nı kurdular. 1952'de Adler, Felsefi Araştırmalar Enstitüsü'nü kurdu ve müdürü olarak görev yaptı. Ayrıca Encyclopædia Britannica'nın Editörler Kurulu'nda görev yaptı. Syntopicon'u ve daha sonra Propaedia'yı derledi ve 1974'ten itibaren başkan olarak Hutchins'in yerini aldı. 1965'ten itibaren Britannica'nın on beşinci baskısının yazı işleri planlama direktörü olarak, o baskıda yer alan bilginin büyük ölçüde yeniden düzenlenmesinde etkili oldu. Rehberli okuma ve zor işlerin tartışılması (her sınıf için değerlendirildiği üzere) merkezli bir ilkokul müfredatı olan Paideia Programını kurmasıyla sonuçlanan Paideia Önerisini tanıttı. Max Weismann ile birlikte 1990'da Chicago'da Büyük Fikirleri Araştırma Merkezi'ni kurdu. Popülerliği Adler uzun süre felsefeyi kitlelere ulaştırmak için çabaladı ve How to Read a Book gibi bazı eserleri (Kitapları Nasıl Okumalı, Atıf Yayınları, ISBN 9786055515447) popüler çok satanlar arasına girdi. Aynı zamanda ekonomik demokrasinin savunucusuydu ve Louis O. Kelso'nun Kapitalist Manifesto'suna bir önsöz yazdı. Adler'a düşünme ve yazma konusunda Columbia lisans günlerinden eski bir arkadaşı olan Arthur Rubin sık sık yardım etti. Kendini şöyle tanımlar: Dwight Macdonald bir keresinde Adler'in popüler üslubunu "Bay Adler bir keresinde How to Read a Book adında bir kitap yazmıştı. Şimdi Nasıl Kitap Yazılır adlı bir kitap okumalı." diyerek eleştirir. Din ve teoloji Adler, fazla inancı olmayan bir Yahudi ailede doğdu. Yirmili yaşlarının başında St. Thomas Aquinas'ı ve özellikle Summa Theologicayı keşfetti. Yıllar sonra, "entelektüel kemer sıkma, bütünlük, kesinlik ve parlaklığın ... teoloji çalışmasını tüm felsefi ilgi alanları arasında en üst sıraya koyduğunu" yazdı. Hevesli bir Thomist olarak, Katolik felsefe ve eğitim dergilerine düzenli katkıda bulunuyor ve Katolik kurumlarında sık sık konuşmalar yapıyordu, öyle ki bazıları onun Katolikliğe döndüğünü düşünmeye başladı. 1940'ta James T. Farrell, Adler'ı "Roma Katolik Kilisesi'nin önde gelen Amerikalı yol arkadaşı" olarak adlandırdı. Farrell, Adler için doğru olanın "Roma Katolik Kilisesi'nin dogmasında öne sürülen şey" olduğunu ve Étienne Gilson, Jacques Maritain ve Martin D'Arcy gibi Katolik filozoflar gibi "aynı melodiyi söylediğini" söyledi. Adler, Katolik kilisesinin kitaplarını yasakladığı Nobel ödüllü Fransız Yahudi filozof Henri Bergson'a da büyük hayranlık duyuyordu. Bergson, işbirlikçi Vichy rejimi sırasında din değiştirmeyi reddetti ve Yahudilere İlişkin Tüzük'e rağmen, önceki görüşlerini yeniden ifade etti. Sonuç olarak önceki tüm görevlerinden ve onurlarından mahrum kaldı. Farrell, Adler'in Kilise'ye katılmadaki gecikmesini "pastalarını isteyen ve ... onu da yemek isteyen" Hristiyanlar arasında olmasına bağladı ve onu, resmi olarak Katolik olmak için ölüm döşeğine gelene kadar bekleyen İmparator I. Konstantin ile karşılaştırdı. Adler'in teolojik konular hakkında kararını vermesi uzun zaman aldı. 1980'de How to Think About God: A Guide for the Twentieth-Century Pagan'ı yazdığında, kendisini kitabın alt başlığındaki pagan olarak gördüğünü ifade etti. Mars Hill Audio Journal'ın (2001) 51. cildinde Ken Myers, How to Think About God yayımlandıktan sonra Adler ile yaptığı 1980 röportajına yer veriyor. Myers o anı şöyle anlatır: "O röportaj sırasında ona neden kendisinin Hıristiyan inancını hiç benimsemediğini sordum. Hayatı boyunca bir dizi Hıristiyan düşünürden derinden etkilenmiş olsa da ... din değiştirmesinin önünde entelektüel değil ahlaki engeller olduğunu açıkladı. Daha fazla açıklama yapmadı." Myers, Adler'in nihayet "Cennetin Tazısı'na teslim olduğunu" ve bu röportajdan sadece birkaç yıl sonra, 1984'te bir Episkopal olarak "inanç itirafında bulunduğunu ve vaftiz edildiğini" belirtiyor. Myers, Adler'in din değiştirmesiyle ilgili içgörüler sunarak, onu 1990'da Christianity dergisinde yayımlanan bir makaleden alıntılıyor: "Hıristiyanlığı seçmemin başlıca nedeni, gizemlerin anlaşılmaz olmasıydı. Kendimiz çözebilseydik, ifşanın ne anlamı vardı? Tamamen anlaşılır olsaydı, o zaman başka bir felsefe olurdu." Arkadaşı Deal Hudson'a göre Adler "uzun yıllardır Katolikliğe ilgi duyuyordu" ve "Roma Katoliği olmak istiyordu, ancak kürtaj, ailesinin ve arkadaşlarının karşı çıkması gibi sorunlar" onu uzak tuttu. Birçok kişi ikinci eşi Caroline'den çekindiğini de düşünmektedir. Hudson, Adler'in son adımı ancak 1998'de eşinin ölümünden sonra atmasının tesadüf olmadığını öne sürüyor. Aralık 1999'da, son yıllarını geçirmek için taşındığı San Mateo'da Adler, uzun süredir arkadaşı ve hayranı olan Piskopos Pierre DuMaine tarafından Katolik Kilisesi'ne resmen kabul edildi. Bir diğer arkadaşı Ralph McInerny, "Sonunda, hayatı boyunca olmak için çalıştığı Roma Katoliği oldu" diye yazdı. Hayatının büyük bir bölümünde Katolik olmamasına, Neo-Thomist harekete ömür boyu katılım göstermemesine rağmen, Amerikan Katolik Felsefe Derneği'ndeki neredeyse aynı uzunluktaki üyeliği nedeniyle, McInerny'ye göre Adler'i "Katolik bir filozof" olarak kabul etmemiz gerekir. Felsefe Adler, Aristoteles'in Nicomachean Ethics adlı eserinden "sağduyu etiği" ve ayrıca "sağlam, pratik ve dogmatik olmayan tek ahlaki felsefe" olarak bahseder. Bu nedenle, ahlak felsefesinin yanıtlamaya çalışabileceği tüm soruları, ne eksik ne de fazla yanıtlayan ve normatif yargılara uygun ve uygulanabilir doğruluk standardına göre doğru yanıtları olan tek etik doktrindir. Buna karşılık, Adler, diğer teorilerin veya doktrinlerin, yapabildiklerinden daha fazla veya olması gerekenden daha az soruyu cevaplamaya çalıştıklarına ve cevaplarının, özellikle Immanuel Kant'ın ahlaki felsefesinin hakikat ve hatanın karışımı olduğuna inanıyordu. Adler, kendini "ılımlı bir düalist " olarak ilan eder ve psikofiziksel düalizm ile materyalist monizmin konumlarını iki aşırı ucun karşıt tarafları olarak görür. Düalizm ile ilgili olarak, Platon (beden ve ruh) ve Descartes (akıl ve madde) gibi filozoflardan kaynaklanan aşırı düalizm biçimini ve ayrıca aşırı monizm teorisini ve zihin-beyin özdeşliği teorisini reddeder. Aşırı uçları ortadan kaldırdıktan sonra, Adler daha ılımlı bir düalizm biçimini benimsemiştir. Beynin kavramsal düşünce için yalnızca gerekli ancak yeterli olmayan bir koşul olduğuna; mutlaka "maddi akıl"ın da gerekli olduğuna; ve insan ile hayvan davranışı arasındaki farkın radikal bir tür farkı olduğuna inanıyordu. Adler, düalist teorilere yönelik birçok meydan okumaya karşı bu duruşunu savunmuştur. Özgürlük ve özgür irade "Özgürlük" ve "özgür irade"nin anlamları tartışılmıştır ve hala da tartışılmaktadır. Her iki terimin de genel kabul görmüş bir tanımı olmadığı için bu tartışma kafa karıştırıcıdır. Adler'in "Felsefi Araştırma Enstitüsü", özgürlüğü tartışan ve ona karşı çıkan yüzlerce yazar tarafından kullanılan "özgürlük fikri"ni on yıl boyunca inceledi. Çalışma 1958'de The Idea of Freedom'ın Birinci Cildi olarak, A Dialectic Examination of the Freedom of the Freedom alt başlığıyla yayımlandı ve ardından Adler'in Felsefi Sözlüğünde yorumlar yapıldı. Adler'in çalışması, konuya açıklık getirmek için üç tür özgürlüğün - koşullu, doğal ve kazanılmış - tanımlanmasının gerekli olduğu sonucuna vardı. "Koşullu özgürlük", "zorlama veya kısıtlamadan kurtulma" anlamına gelir. "Doğal özgürlük", "özgür irade özgürlüğü" veya "özgür seçim" anlamına gelir. Kişinin kendi kararlarını veya planlarını belirleme özgürlüğüdür. Bu özgürlük, koşullar veya ruh hali ne olursa olsun, herkesin doğasında vardır. "Kazanılmış özgürlük", "istememiz gerektiği gibi isteme" ve dolayısıyla "[birinin] yaşaması gerektiği gibi yaşama" özgürlüğüdür. Bu özgürlük doğuştan değildir: Bir kişinin "iyi, bilge, erdemli, vb." gibi nitelikler kazandığı bir değişimle kazanılmalıdır. Din Adler'in dine ve teolojiye ilgisi arttıkça, İncil'e ve inanç maddelerinin doğa biliminin ve filozofların vardığı sonuçlarla uyumluluğunu test etme ihtiyacına atıfta bulunuyordu. 1981 tarihli How to Think About God adlı kitabında Adler, Tanrı'yı yoktan var eden (yoktan bir şeyin yaratıcısı) olarak göstermeye çalışır. Adler, bu sonuçla bile Tanrının varlığının kanıtlanamayacağını veya gösterilemeyeceğini, yalnızca makul bir şüphenin ötesinde doğru olarak kurulabileceğini vurgular. Bununla birlikte, argümanın yakın zamanda yeniden gözden geçirilmesinde John Cramer, kozmolojideki son gelişmelerin Adler'in argümanıyla yakınlaştığı ve çoklu evren gibi teorilerin ışığında onu desteklediği sonucuna vardı. Adler, teoloji ve din yaşayan şeylerse, onları modernleştirme çabalarında özünde yanlış bir şey olmadığına inanıyordu. Her şey gibi değişime ve büyümeye açık olmalılardı. Ayrıca, Friedrich Nietzsche'den alınan bir kavram olan "Tanrı'nın ölümü" gibi tartışmalar yakın geçmişte olduğu gibi bugün de heyecan uyandırabilirdi. Adler'e göre, tüm büyük fikirler arasında, Tanrı fikri her zaman en geniş erkek ve kadın grubu arasında en büyük endişeyi uyandıran fikir olmuştur ve olmaya devam etmektedir. Ancak ateizmi yeni bir din veya teoloji biçimine dönüştürme fikrine karşı çıkıyordu. Kişisel hayatı Mortimer Adler iki kez evlendi ve dört çocuğu oldu. 1927'de evlendiği Helen Boynton ile, 1938'de Mark ve 1940'ta Michael adlı iki çocuğu evlat edindiler. 1960'ta boşandılar. 1963'te Adler, kendisinden otuz dört yaş küçük olan Caroline Pring ile evlendi; Douglas ve Philip adında iki çocukları oldu. Caroline 1998'de ölene dek evli kaldılar. Ödülleri 1985, Amerikan Başarı Akademisi Altın Tabak Ödülü 1993, Aspen Onur Listesi Yayımlanmış eserleri Dialectic (1927) The Nature of Judicial Proof: An Inquiry into the Logical, Legal, and Empirical Aspects of the Law of Evidence (1931, with Jerome Michael (1931, Jerome Michael ile) Diagrammatics (1932, Maude Phelps Hutchins ile) Crime, Law and Social Science (1933, Jerome Michael ile birlikte) Art and Prudence: A Study in Practical Philosophy (1937) What Man Has Made of Man: A Study of the Consequences of Platonism and Positivism in Psychology (1937) St. Thomas and the Gentiles (1938) İThe Philosophy and Science of Man: A Collection of Texts as a Foundation for Ethics and Politics (1940) How to Read a Book: The Art of Getting a Liberal Education (1940), 1966 baskısı , A Guide to Reading the Great Books altyazılı, 1972 gözden geçirilmiş baskı, Charles Van Doren, The Classic Guide to Intelligent Reading :ISBN A Dialectic of Morals: Towards the Foundations of Political Philosophy (1941) How to Mark a Book, The Saturday Review of Literature. 6 Haziran 1940. How to Think About War and Peace (1944) The Revolution in Education (1944, Milton Mayer ile birlikte) The Capitalist Manifesto (1958, Louis O. Kelso ile birlikte) The New Capitalists: A Proposal to Free Economic Growth from the Slavery of Savings (1961, Louis O. Kelso ile) The Idea of Freedom: A Dialectical Examination of the Controversies about Freedom (1961) Great Ideas from the Great Books (1961) : Its Checkered Past, Its Present Disorder, and Its Future Promise (1965) The Difference of Man and the Difference It Makes (1967) The Time of Our Lives: The Ethics of Common Sense (1970) The Common Sense of Politics (1971) The American Testament (1975, William Gorman ile birlikte) Some Questions About Language: A Theory of Human Discourse and Its Objects (1976) Philosopher at Large: An Intellectual Autobiography (1977) Reforming Education: The Schooling of a People and Their Education Beyond Schooling (1977, Geraldine Van Doren tarafından düzenlendi) : Difficult Thought Made Easy (1978) How to Think About God: A Guide for the 20th-Century Pagan (1980) : Truth–Goodness–Beauty–Liberty–Equality–Justice (1981) The Angels and Us (1982) The Paideia Proposal: An Educational Manifesto (1982) How to Speak / How to Listen (1983) Paideia Problems and Possibilities: A Consideration of Questions Raised by The Paideia Proposal (1983) A Vision of the Future: Twelve Ideas for a Better Life and a Better Society (1984) The Paideia Program: An Educational Syllabus (1984, Paideia Grubunun Üyeleriyle) Ten Philosophical Mistakes: Basic Errors In Modern Thought – How they came about, their consequences, and how to avoid them. (1985) A Guidebook to Learning: For a Lifelong Pursuit of Wisdom (1986) We Hold These Truths: Understanding the Ideas and Ideals of the Constitution (1987). ISBN0-02-500370-4 Reforming Education: The Opening of the American Mind (1988, Geraldine Van Doren tarafından düzenlendi) Intellect: Mind Over Matter (1990) Truth in Religion: The Plurality of Religions and the Unity of Truth (1990) Haves Without Have-Nots: Essays for the 21st Century on Democracy and Socialism (1991) Desires, Right & Wrong: The Ethics of Enough (1991) A Second Look in the Rearview Mirror: Further Autobiographical Reflections of a Philosopher At Large (1992) The Great Ideas: A Lexicon of Western Thought (1992) Natural Theology, Chance, and God (The Great Ideas Today 1992) Art, the Arts, and the Great Ideas (1994) How to Think About The Great Ideas (2000) How to Prove There is a God (2011) Adler tarafından düzenlenen antolojiler, koleksiyonlar ve anketler Scholasticism and Politics (1940) Great Books of the Western World (1952, 52 cilt), 2. baskı 1990, 60 cilt A Syntopicon: An Index to The Great Ideas (1952, 2 cilt), 2. baskı 1990 The Great Ideas Today (1961-77, 17 cilt), Robert Hutchins ile, 1978-99, 21 cilt The Negro in American History (1969, 3 cilt), Charles Van Doren ile Gateway to the Great Books (1963, 10 cilt), Robert Hutchins ile The Annals of America (1968, 21 cilt) Propædia : Outline of Knowledge ve Guide to The New Encyclopædia Britannica 15. Baskı (1974, 30 cilt) Great Treasury of Western Thought (1977, Charles Van Doren ile birlikte) Ayrıca bakınız Eğitimsel daimicilik Kaynakça Daha fazla okuma Dış bağlantılar Büyük Fikirleri Araştırma Merkezi Mortimer J. Adler Austin'deki Texas Üniversitesi'ndeki Adler makaleleri Syracuse Üniversitesi'ndeki Adler makaleleri Chicago Üniversitesi Özel Koleksiyonlar Araştırma Merkezi'ndeki Mortimer J. Adler Makaleleri 1914–1995 Kılavuzu Kategori:Toplum eleştirmenleri Kategori:Rasyonalistler Kategori:Siyaset felsefecileri Kategori

in filozofları Kategori:Zihin felsefecileri Kategori:Edebiyat felsefecileri Kategori:Hukuk filozofları Kategori:Tarih filozofları Kategori:Eğitim filozofları Kategori:Kültür felsefecileri Kategori:Sanat felsefecileri Kategori:New York (eyalet) doğumlu filozoflar Kategori:Ontologlar Kategori:National Humanities Medal sahipleri Kategori:Ahlâkçılar Kategori:Metafizikçiler Kategori:Yahudi filozoflar Kategori:Felsefe tarihçileri Kategori:Epistemologlar Kategori:Encyclopædia Britannica Kategori:Columbia Üniversitesi öğretim üyeleri Kategori:Roma Katolik filozoflar Kategori:Aristotelesçi filozoflar Kategori:Amerikalı siyaset felsefecileri Kategori:Almanya Yahudisi asıllı Amerikalılar Kategori:Kurgusal olmayan eserler veren Amerikalı erkek yazarlar Kategori:Amerikalı etikçiler Kategori:Amerikalı eğitim teorisyenleri Kategori:Amerikalı kültürel eleştirmenler Kategori:Amerikalı otobiyograflar Kategori:20. yüzyıl Amerikalı ilahiyatçıları Kategori:20. yüzyıl Amerikalı filozofları Kategori:20. yüzyıl Amerikalı erkek yazarları Kategori:2001 yılında ölenler Kategori:1902 doğumlular

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Mortimer J. Adler

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi