Multipl endokrin neoplazi (MEN), endokrin bezlerden (iç salgı bezleri) kökenli çok sayıda tümörlerinin saptandığı, otosomal dominant yolla aktarılan kalıtsal bir sendrom kümesidir. Endokrin tümörlerin yanı sıra, endokrin nitelik taşımayan organlardan ve dokulardan kökenli tümörler de görülmektedir; endokrin kökenli olsun ya da olmasın, iyi huylu ya da kötü huylu (kanser) tümör özelliklerini taşırlar. MEN1, MEN2A ve MEN2B gibi 3 fenotipi vardır. Son yıllarda MEN4 olarak nitelendirilen yeni bir fenotip önerilmiştir. Fenotipler ve Bulgular Tablo 1. Multipl endokrin neoplazi sendromundaki fenotipler Multipl endokrin neoplazi sendromu 1 (MEN1; Wermer sendromu) Paratiroid bezlerin iyi huylu tümörü (paratiroid adenomu) birincil bulgudur (%90). Hiperkalsemi ve metastatik kalsifikasyonların çok belirgin olduğu bir hiperparatiroidizm tablosu vardır. Pankreasın adacık tümörleri, ürettikleri hormona özgü bulgularla ortaya çıkarlar (bkz Tablo 1); Gastrinoma tümörlerinde “Zollinger-Ellison sendromu”, Glukagonoma’da hiperglisemi ve deri döküntüleri vardır. Ayrıca, anemi, venöz tromboz ve diyare bulguları saptanır. Hipofiz tümörlerinden prolaktioma, kadınlarda adet bozukluklarına (oligomenore, amenore) ve memelerden sütsü sıvı gelmesine (galaktore); erkeklerde ise cinsel sorunlara ve memelerde büyümeye (jinekomasti) neden olur. Büyüme hormonu üreten tümörlerde akromegali, ACTH üretenlerde ise Cushing sendromu ortaya çıkar. Adrenal korteks tümörlerinde hiperkortizolizm (Cushing sendromu), ve hiperaldosteronizm tablosu görülebilir. Karsinoid türü tümörler genellikle inaktiftir. Lipomalar, leiomyoma ve yüz derisinde oluşan angiofibromalar endokrin niteliği olmayan deride tümörleridir. Deride café-au-lait lekeleri ve serpilmiş beyaz lekeler (vitiligo lekeleri) vardır. Ayrıca beyin kılıfında meningioma, beyin içi boşluklarda ependimoma görülebilir. Ağıziçi incelemelerde, dişetlerinde nodüller yapan hiperplazi (gingival hiperplazi) ve dil yangısı (glossit) dikkati çeker. küçükresim|240x240pik|Feokromositoma: Adrenal gland medullasında oluşan ve kan basıncında aralıklı yükselmelere (paroksismal hipertansiyon) neden olan tümör. Multipl endokrin neoplazi sendromu 2 (MEN2A ve MEN2B) 3 alt tipi vardır: MEN2A (Sipple sendromu), Ailesel medüller tiroid karsinomu ve MEN2B (Wagenmann-Froboese sendromu). MEN 2A (Sipple sendromu): Medüller tiroid karsinomu birincil bulgudur. Bu tümöre ek olarak adrenal bezde iki taraflı medulla tümörü (feokromositoma) ve bunun neden olduğu aralıklarla gelen hipertansiyon atakları (paroksismal hipertansiyon), paratiroid bezlerin adenomu ya da hiperplazisi nedeniyle beliren hiperpatatiroidizm saptanır.. Ayrıca, Hirschsprung hastalığı (kalın bağırsak patolojisi), deride liken amilod olarak nitelenen lezyonlar ve Cushing sendromu görülebilmektedir. Böbrek malformasyonları ya da agenezisi olabilir. Ailesel medüller tiroid karsinomu sendromu, Sipple sendromu’nun özgün bir türüdür; feokromositoma ve paratiroid adenomu ya da hiperplazisi olmaksızın saptanan ailesel medüller tiroid kanseri vardır. MEN 2B (Wagenmann-Froboese sendromu):küçükresim|239x239pik|Mukozal nöroma'lar: MEN2B fenotipinin özgün bulgularının baskın olanı. En tipik bulgusu, mukozalarda saptanan çok sayıda sinir dokusu tümörleri (nöromalar); özellikle dudaklar, dil, damak, üst solunum yoları, göz kapakları, bağırsaklarda yerleşirler. Endokrin sistemde guatr ve medüller tiroid karsinomu (%85) gibi tiroid patolojileri ile her iki adrenal gland medullasından kökenli feokromositoma saptanır. Hastanın yüz yapısı kaba, kollar-bacaklar ve parmaklar uzun, eklemler gevşektir (Marfanoid yapı). Tümörler (nöroma) nedeniyle kalınlaşan dudaklarda engebeli (nodüler), bir görünüm vardır. Benzer tümörlere dil de rastlanır. Damak çukur, altçene iri ve öndedir (prognatizm). Omurga sistemi sorunları (skolyoz, kifoz) ile hipotoni bulguları izlenir. Feokromositoma’nın yol açtığı hipertansiyon atakları vardır. Adrenal gland çevresinde, karın boşluğunun arka bölümü (retroperitoneal) alanda ve mediastende gangliyonöromalara rastlanır. Kalın bağırsaklar iri-geniş olabilir (megakolon), divertiküller içerebilir. Multipl endokrin neoplazi sendromu 4 Bronşlarda karsinoid, böbreklerde angiomyolipoma, hipofizde akromegaliye neden olan ön lob adenomu, pankreasta adacık tümörleri, tiroidde papiller karsinom ve değişik türlerde nöroendokrin tümörlerin saptandığı ender bir fenotiptir. Tablo 2. Multipl endokrin neoplazi sendromundaki fenotiplere özgü bulguların karşılaştırılması Kaynakça Kategori:Tıp Kategori:Endokrin hastalıkları Kategori:Sendromlar Kategori:Genetik hastalıklar