Nakiye Elgün

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

küçükresim|347x347pik|İstanbul Araştırmaları Enstitüsü'nün “İşgal İstanbul'unda Siyaset ve Gündelik Hayat” sergisinde Nakiye Elgün. Nakiye Elgün (d. 1882, Rumelifeneri, Sarıyer, İstanbul – ö. 22 Mart 1954), Türk siyasetçi ve eğitimci. Türkiye'de Osmanlı döneminde ve Cumhuriyetin ilk yıllarında kız çocuklarının eğitiminin yaygınlaştırılması için çalışmış bir eğitimcidir. Osmanlı kadın hareketi içinde yer aldı; Cumhuriyet döneminde kadınların siyasi haklarını elde etmesi için yapılan kanun değişikliklerinden sonra 1930 Türkiye yerel seçimlerinde İstanbul Belediye Meclisi'ne ilk kadın üyesi; 1935 genel seçimlerinde milletvekili oldu. TBMM'de üç dönem Erzurum milletvekili olarak görev yapmıştır. Yaşamı [[Dosya:Nakiye elgün sokağı.JPG|küçükresim|200px|Şişli'deki Nakiye Elgün Sokağı tabelası]] 1882 yılında İstanbul'da doğdu. Babası Sivaslı Gedikoğullarından Mehmed Ali Efendi, annesi Zeliha Hanım’dır. 1901 yılında Kız Muallim Mektebi'ni bitirdi. Mezun olduktan sonra 1911 yılına kadar aynı okulda edebiyat öğretmenliği yaptı. II. Meşrutiyet'ten sonra yeni açılan İstanbul İnas Mektebi'ne 1911 yılında tayin edildi. Eğitimciliğinin yanı sıra sosyal hayatta da aktif bir rol oynadı; ilk Osmanlı kadın örgütlerinden biri olan Teal-i Nisvan Cemiyeti'nde katiplik görevinde bulundu. İnas Mektebi'ndeki görevi sırasında Maarif Nezareti kendisinden, eğitim kademelerini yenileme çalışmalarında, sisteme öncülük edecek bir proje hazırlamasını isteyince Nakiye Hanım, fiziki şartların eğitime etkisini göz önüne alarak bir proje hazırladı; elektriği bulunan, öğrencilerin masaları beyaz örtülü sınıflarda ders alması gerektiğini savundu. Projesi Maarif Nezareti tarafından lüks bulunarak reddedilince 1914'te istifa etti. 1914-1917 yılları arasında Evkaf Nazırlığı'nda çalıştı; Sultanahmet'te kurulan Vakıf Mektepleri'nin ıslahı ve düzenlemesi ile uğraştı. Ayrıca 1916'da Suriye Valisi Cemal Paşa'nın daveti üzerine Halide Edip Hanım ile Suriye'ye giderek Şam, Kudüs ve Beyrut'ta Türkçe eğitim veren kız öğretmen okullarının kurulmasına öncülük etti. Maarif Nezareti’nin bütün tedrisatı merkezileştirmek esasına giderek bütün vakıf okullarını Maarif'e devretmesi üzerine artık resmi okul hayatında kendisi için bir görev kalmadığını düşünerek bu görevden ayrıldı. Beyazıt'ta 1915 yılında kurulmuş olan ancak Mustafa Satı Bey'in okul müdürlüğünden ayrılması ile dağılma noktasına gelen "Yeni Mektep" adlı özel okulu yeniden kurma teklifini kabul ederek; bu kurumu 1917 yılında Fevziye Lisesi adıyla yeniden tesis etti. Bu okulun müdürlüğünü on bir yıl sürdürmüş; Beyazıt'taki konağı yetersiz kalması üzerine bu okulu 1923 yılında Şişli'ye (Teşvikiye Karakolu karşısında bulunan Naciye Sultan Konağı'na) taşımıştır. I. Dünya Savaşı boyunca Hilal-i Ahmer'de çalışan Nakiye Hanım, savaştan sonra Anadolu'nun işgalini protesto etmek için İstanbul'da düzenlenen çeşitli mitinglerde dönemin Muallimler Cemiyeti başkanı olarak konuşmalar yaptı. 23 Mayıs 1919 günü Sultanahmet Meydanı’nda düzenlenen büyük mitingde kalabalığa seslenen konuşmacılardan biriydi. Katıldığı bu mitingler siyasal bir figüre dönüştüğü bir alan olarak değerlendirilir. Türk Kurtuluş Savaşı başladıktan sonra savaşta kimsesiz ve yardımsız kalan aileleri korumak amacıyla Şehid Ailelerine Yardım Cemiyeti adıyla bir cemiyet kurdu; müdürlüğünü yaptığı Feyziye Okulu'nun depolarında, Bartın üzerinden Anadolu'ya sevkedilen savaş malzemelerinin bir kısmını saklayarak Milli Mücadele'ye destek verdi. Şehit Ailelerine Yardım Cemiyeti savaşın sonunda görevinin bittiği kanısıyla dağıtıldı; Nakiye Hanım ise 1928 yılı sonlarına doğru Fevziye Okulu'ndaki görevinden ayrıldı. Savaş bittikten sonra Nakiye Hanım Ankara'da kurulan Türk Tayyare Cemiyeti'nin İstanbul şubesinin açılışında görev aldı ve bu şubenin başkanlığını yaptı. Ayrıca İktisat ve Tasarruf Cemiyeti İstanbul şubesinin tesisinde görev aldı ve daha sonra Halkevleri İstanbul Şubesi İdare Heyetinde çalıştı. Bu arada 1929 yılında çalışma hayatına yeniden döndü ve İstanbul Kız Lisesi müdürlüğüne tayin edildi. Ancak 1930'da kadınlara belediye ve il genel meclisine seçilme hakkı verilince öğretmenlikten ayrıldı ve İstanbul Meclis-i Umumî'ne Beyoğlu üyesi olarak girdi. Meclis Daimi Encümeni üyeliğine seçilen ilk kadın idi. 1934 seçimlerinde yine İstanbul Umumi Meclisi ve Daimi Encümeni'ne seçildi. 5 Aralık 1934 tarihinde kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı verildiği zaman kadınların yaptığı kutlamalarda Nakiye Hanım da faal bir şekilde yer aldı. 8 Şubat 1935 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi tarafından milletvekili adayı olarak gösterildi, 870 oy ile V. dönem Erzurum milletvekili olarak TBMM'ye girdi. Dönem boyunca Dahiliye Encümeni'nde görev yaptı. VI.ve VII. dönemlerde de Erzurum milletvekilli seçildi. Milletvekilliği sırasında 24 Mart 1935'te Kadın Esirgeme Kurumu'nun dördüncü toplantısında bu cemiyetin başkanlığına seçildi. 25 Mayıs 1935’te Türk Hava Kurumu'nun 6. Kurultayı'nda kurumun Merkez Yönetim Kurulu üyeliğine ve 13 Haziran 1936 tarihinde Çocuk Esirgeme Kurumu Umumi Kongresi’nde bu kurumun Umumi Merkez Heyeti üyeliğine seçildi. 1938'de Topkapı Fukaraperver Cemiyeti başkanlık görevini üstendi ve ölümüne dek sürdürdü. 22 Mart 1954'te İstanbul'da ölmüştür. Adı Osmanbey'de bir sokağa verilmiştir. Kaynakça Kategori:1882 doğumlular Kategori:1954 yılında ölenler Kategori:İstanbul doğumlu siyasetçiler Kategori:Türk öğretmenler Kategori:TBMM 5. dönem Erzurum milletvekilleri Kategori:TBMM 6. dönem Erzurum milletvekilleri Kategori:TBMM 7. dönem Erzurum milletvekilleri Kategori:Türk kadın milletvekilleri Kategori:İstanbul Büyükşehir Belediyesi meclis üyeleri

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Nakiye Elgün

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi