Necati Cumalı

[bullvar_katip]

Necati Cumalı (13 Ocak 1921, Florina - 10 Ocak 2001, İstanbul), Türk yazar, şair. Şiir, roman, hikâye, deneme, tiyatro, günce gibi pek çok edebi türde eser vermiş çok yönlü bir yazardır. Cumhuriyet devri Türk edebiyatının tanınmış kişilerinden olan Cumalı, Yaşar Kemal'in ifadesiyle "Yaşlanmaz Şair Çocuk" olarak anılır. Yaşamı [[Dosya:Necati Cumali by Gurdal Duyar.jpg|küçükresim|Gürdal Duyar eliyle Necati Cumalı]] 13 Ocak 1921 tarihinde Yunanistan sınırları içinde bulunan o dönemin Rumeli Vilayet-i Celilesine (Manastır'a) bağlı ve Cuma beyleriyle meşhur olan Cuma kazasında doğdu. Altı çocuklu ailenin en büyük evladı idi. Ailesi 1923 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi kapsamında Türkiye'ye göç ederek İzmir'in Urla ilçesine yerleşti. Ortaöğrenimini 1938’de İzmir Atatürk Lisesi'nde tamamladıktan sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne girdi. İlk şiiri, 1939'da Urla Halkevi Dergisi olan "Ocak"'ta "A. N. Acar" ismiyle yayımlandı. Sanatsal değere sahip ilk şiiri ise 1940'ta Varlık dergisinde "Netice" ismiyle yayımlandı. Orhan Veli, Oktay Rıfat, Cahit Sıtkı, Nurullah Ataç gibi önemli edebiyatçılarla tanıştı ve onların etkisiyle şiirine yön verdi. Çocukluğundan başlayarak hayatında yer alan olayları şiirlerinde konu edindi. Yüksek öğrenimini Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde (1941) tamamladı. Ankara'da Toprak Mahsulleri Ofisi'nde (1941-1942) çalıştıktan sonra askerlik görevi nedeniyle Ezine'ye gitti. İlk kitabı "Kızılçullu Yolu" 1943'te yayımlandı. Askerlikten döndüğü 1945 yılında Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'nde çalışmaya başladı. Askerliği sırasında yazdığı şiirleri aynı yıl “Harbe Gidenin Şarkıları” adıyla yayımladı. 1945'ten itibaren Ulus gazetesi sanat sayfası, Varlık, Ülkü, Ankara gibi dergilerde sürekli olarak şiirleri yayınlandı. Yayınlanan ilk hikâyesi, 1945 yılında Yücel dergisinin yayımladığı "Aysız Geceler" oldu. Ulus gazetesinde şiirlerin yanı sıra hikâye alanındaki ilk denemelerini yayımlamayı sürdürdü. Bir süre Ankara'da Cahit Sıtkı Tarancı ile aynı evi paylaştı. 1949 yılında sahnelenen "Boş Beşik" adlı oyunu ile dikkat çekti. 1949 yılında Ankara’daki görevinden ayrılarak İzmir’e gitti. 1957'ye kadar Urla ve İzmir'de avukatlık ve memurluk yaptı. “Güzel Aydınlık” (1951), “İmbatla Gelen” (1955), “Güneş Çizgisi” (1955) adlı şiir kitapları ve "Yalnız Kadın" adlı hikâye kitabı İzmir'de iken yayımlandı. 1955'ten sonra şiir, hikâye, roman çalışmalarını birlikte sürdürdü. Urla ve çevresine ait gözlemleri, avukatlık yıllarında karşılaştığı olaylar ve baktığı davalardan edindiği izlenimlere eserlerine şekil verdi. Özellikle Ege yöresindeki kasaba ve kırsal kesim insanlarının sorunlarının işledi. İlk hikâye kitabı “Yalnız Kadın”, 1955'te yayımlandı. 1956'da İzmir'de "Ara Tiyatro"'yu kurdu ve yöneticiliğini üstlendi. 1957'de “Değişik Gözle” kitabıyla Sait Faik Hikâye Armağanı'nı kazandı. O yıl avukatlığı bırakarak kendi imkanları ile Paris'e gitti. küçükresim|Necati Cumalı Anı Evi, Urla 1957-1959 yıllarında Türkiye'nin Paris Büyükelçiliği Basın Ataşeliği'nde çalıştı. Paris yılları "Aşk Duvarı" ve "Zorla İspanyol" gibi bazı oyunlarına ve kimi hikâyelerine kaynaklık etti. 1959'da "hayatını edebiyat adamı olarak kazanma" kararıyla yurda döndü; İstanbul'a yerleşti. 1959 - 1963 yıllarında İstanbul Radyosu'nda redaktörlük yaptı. İlk romanı "Tütün Zamanı", 1959'da tefrika edildi. Avukatlık yıllarında edindiği gözlemlerine dayanan Susuz Yaz öyküsünü 1960 yılında yazdı. Üç perdelik bir oyun olarak tiyatroya da uyarladığı öykü, Metin Erksan tarafından filme çekilmiş (1963) ve 14. Uluslararası Berlin Film Festivali‘nde Altın Ayı’yı kazanarak (1964) Türk sinemasında çığır açmıştır. 1960 yılında hariciyeci Berin Teksoy ile evlenen sanatçı, 1963'ten sonra yaşamını roman ve oyun yazarlığı ile sürdürdü. Eşinin işi nedeniyle 1963-1965'te Tel Aviv ve Paris'te bulundu. Necati Cumalı'nın yazdığı bazı yazılar nedeniyle 1966'da eşi Berin Hanım görevinden alınınca İstanbul'a yerleştiler. 1967'den itibaren Makedonya, ABD, Sovyetler Birliği, Bulgaristan, İran, Yunanistan, Almanya, Çekoslovakya, Finlandiya'ya yurt dışı geziler yaptı. Bu geziler eserlerinin oluşmasında etkili oldu. “Makedonya 1900” ile 1970 yılında ikinci kez Sait Faik Hikâye Armağanı'nı, “Yağmurlu Deniz” adlı kitabıyla Türk Dil Kurumu 1969 Şiir Ödülü'nü, “Dün Neredeydiniz” adlı oyunuyla Kültür Bakanlığı 1981 Tiyatro Ödülü'nü, “Tufandan Önce” kitabıyla 1984 Yeditepe Şiir Armağanı’nı, “Viran Dağlar” romanı ile 1995 Orhan Kemal Roman Armağanı, Yunus Nadi Roman Ödülü ve Ömer Asım Aksoy Ödülü'nü kazandı. Türk tiyatrosuna katkılarından dolayı kendisine 2000 yılında Tiyatro Yazarlar Derneği tarafından “Onur Ödülü” verildi. 10 Ocak 2001 tarihinde yakalandığı karaciğer kanserinden kurtulamayarak İstanbul'da hayata veda etti. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi. Ölümünden sonra 2001 yılı “Şiir Büyük Ödülü”’ne değer bulundu ve ödülü eşi Berin Cumalı'ya sunuldu. Urla'da çocukluğunu geçirdiği ve "Anı ve Kültür Evi" olarak ziyarete açılmış; İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde Vişnezade Şairler Parkı'na heykeli dikilmiştir. Urla'da her yıl 10 Ocak'ta anılmaktadır. Eserleri Öykü 1954: Yalnız Kadın 1956: Değişik Gözle 1962: Susuz Yaz 1969: Ay Büyürken Uyuyamam 1976: Makedonya 1900 (1978'de Dilâ Hanım adıyla yeniden yayımlandı)(Filme alındı) 1976: Kente İnen Kaplanlar 1979: Revizyonist 1979: Yakup'un Koyunları 1991: Aylı Bıçak ("Uzun Bir Gece" adıyla ikinci basım 1991) Roman 1959: Tütün Zamanı (roman) (1971'de "Zeliş" adıyla yeniden basıldı) 1973: Yağmurlar ve Topraklar 1974: Acı Tütün 1975: Aşk da Gezer 1990: Uç Minik Serçem 1994: Viran Dağlar Oyun 1949: Boş Beşik 1959: Mine 1962: Nalınlar 1963: Derya Gülü xxxx: Yaralı Geyik 1969: Oyunlar 1: Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri 1969: Oyunlar 1: Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar Ya da Juliette 1969: Oyunlar 3: Nalınlar, Masalar, Kaynana Ciğeri 1969: Oyunlar 4: Derya Gülü, Aşk Duvarı, Zorla İspanyol 1973: Oyunlar 5: Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb'un Yumurtası 1977: Oyunlar 6: Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, İş Karar Vermekte 1981: Yaralı Geyik 1983: Dün Neredeydiniz 1990: Vatan Diye Diye 1992: Devetabanı Şiir Ay Güneş Aşklar ve Yalnızlıklar, Toplu Şiirleri I Başaklar Gebe Bozkırda Bir Atlı Bütün Şiirleri Ceylan Ağıdı Denizin Yükselişi Güneş Çizgisi Güzel Aydınlık Harbe Gidenin Şarkıları İmbatla Gelen Kısmeti Kapalı Gençlik, Toplu Şiirleri II Kızılçullu Yolu Mayıs Ayı Notları Yarasın Beyler Yağmurlu Deniz Yaz Geçti Hatıra 1978: Yeşil Bir At Sırtında Senaryo 1990: Bağımsızlı ya da Ölüm Deneme 1971: Niçin Aşk 1976: Senin İçin Ey Demokrasi 1982: Etiler Mektubu 1989: Niçin Af? 1998: Şiddet Ruhu 1995: Ulus Olmak (Atatürk Denemeleri) İnceleme 1956: Muzaffer Tayyip Uslu, Şiirleri, Yazıları ve Kendisi için Yazılanlar 1986: Guillaume Apollinaire, Yaşamıi Sanatı ve Şiirleri Ödülleri 1957: Sait Faik Hikâye Armağanı (Değişik Gözle adlı kitabıyla) 1969: Türk Dili Kurumu Şiir Ödülü (Yağmurlu Deniz adlı kitabıyla) 1970: Sait Faik Hikâye Armağanı (Makedonya 1900 adlı kitabıyla) 1984: Yeditepe Şiir Ödülü (Bütün Şiirleri I ile) 1995: Yunus Nadi Ödülü (Viran Dağlar romanı ile) 1995: Orhan Kemal Ödülü (Viran Dağlar romanı ile) 1995: 1. Dil Derneği Ömer Asım Aksoy Ödülü (Viran Dağlar romanı ile) 2000: Tiyatro Yazarlar Derneği Onur Ödülü (Türk tiyatrosuna katkılarından dolayı) 2001: P.E.N Yazarlar Derneği Şiir Büyük Ödülü Ayrıca bakınız MEB 100 Türk Edebiyatçısı Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:1921 doğumlular Kategori:2001 yılında ölenler Kategori:Türk yazarlar Kategori:Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrenim görenler Kategori:Sait Faik Hikâye Armağanı sahipleri Kategori:Orhan Kemal Roman Armağanlı yazarlar Kategori:İstanbul Şehir Tiyatroları sanatçıları Kategori:Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilenler Kategori:Yeditepe Şiir Armağanı Kategori:Yunus Nadi Ödülü sahipleri Kategori:İzmir Atatürk Lisesinde öğrenim görenler Kategori:Karaciğer kanserinden ölenler Kategori:Türk edebiyatında toplumcu gerçekçi kişiler Kategori:UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Yönetim Kurulu Üyeleri Kategori:20. yüzyıl roman yazarları Kategori:Makedonya Türkleri Kategori:20. yüzyıl Türk roman yazarları Kategori:21. yüzyıl Türk roman yazarları Kategori:20. yüzyıl Türk şairleri Kategori:21. yüzyıl Türk şairleri Kategori:Türkiye'de kanserden ölenler Kategori:20. yüzyıl Türk avukatları Kategori:21. yüzyıl Türk avukatları