Nevit Kodallı

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Mehmet Nevid Kodallı (12 Ocak 1925, Mersin - 1 Eylül 2009, Mersin), Türk besteci, eğitimcidir. Devlet Sanatçısı unvanına sahip besteci, özellikle ses ve sahne müzikleri ile tanınır. Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşı Etnografya Müzesi'nden Anıtkabir'e taşınırken seslendirilen Atatürk Oratoryosu'nun bestecisidir. Gılgamış Operası, Van Gogh Operası, Hürrem Sultan Balesi tanınmış eserlerinden bazılarıdır. Yaşamı 12 Ocak 1925'te Mersin'de dünyaya geldi. Beş çocuklu bir ailenin en küçüğü idi. Annesi Giritli bir ailenin kızı olan Melek Hanım, babası Ziraat Bankası müdürü Rıfat Bey'dir. İlk müzik derslerini keman ve viyolonsel çalan ağabeyi Hayri Kodallı'dan aldı. Ortaokuldaki müzik öğretmeni İrfan Sarmer müzik yeteneğinin gelişmesine katkıda bulundu. Konservatuvar Yılları Ortaokulu Mersin’de bitiren Nevit Kodallı, 1939 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı Kompozisyon bölümüne girdi. Necil Kazım Akses ile kompozisyon, Ferhunde Erkin’le piyano, Ernst Praetorius ve Hasan Ferit Alnar’la teori ve müzik tarihi çalıştı. Beste yapmaya konservatuvardaki öğrencilik yıllarında başlayan Kodallı'nın bir konserde seslendirilen ilk eseri 1942 yılında konservatuvarın son sınıfında iken piyano için yazdığı ve aynı yıl Bülent Arel tarafından seslendirilen "Ballad"'dır. Öğrencilik yıllarında piyanonun yanı sıra viyola, alto saksafon ve bağlama çalmayı öğrendi. Ancak asıl çalgısı piyano idi ve ilk bestelerini de piyano için besteledi. 1945 yılında sınıf atlama sınavı için bestelediği "Yaylı Çalgılar İçin Altılı", ertesi yıl Ankara Radyosu'nda seslendirildi. Öğrenciliği sırasında bestelediği eserler arasında büyük senfoni için "Do Majör Senfoni" (1946), yedi şiir üzerine yazdığı "7 poem" (1947) adlı eserler yer alır. Paris’teki eğitimi Konservatuvarın ileri devresini 1947’de bitiren besteci, 1948’de Millî Eğitim Bakanlığı’nın açmış olduğu Avrupa Konkuru’nu birincilikle kazandı ve devlet bursuyla Fransa’ya gönderildi. Paris’te Ecole Normale de Musique’de Arthur Honegger’in kompozisyon, ’nin orkestra şefliği öğrencisi olarak çalışan Kodallı, ayrıca Nadia Boulanger’den özel dersler aldı. Paris’te çok verimli bir dönem geçiren Kodallı’nın 1946'da bestelediği orkestra suiti, 1948'de Prag Senfoni Orkestrası tarafından seslendirildi. Paris'te tamamladığı "1. Senfoni", 1950'de Ankara'da Cumhur Filarmoni Orkestrası tarafından, 1949’da yine Paris’te şan ve piyano için bestelediği “Pastiches” (Benzetmeler) adlı eseri Aydın Gün tarafından Paris Radyosu’nda, "Yaylı Çalgılar için Sinfonietta" adlı eseri 1950'de Darmstad Opera Orkestrası tarafından seslendirildi. Hocası Ferhunde Erkin'e ithaf ettiği piyano eserini 1950 yılında tamamlayan besteci, Atatürk için bir oratoryo besteleme düşüncesi ile konservatuvarda edebiyat öğretmeni olan Cahit Külebi'den bir oratoryo metni istedi. Paris'teki öğrencilik döneminin sonunda kendisine ulaşan metni bestelemeyi 1951 sonlarında tamamladı. Türkiye’ye Dönüşü Kodallı, 1953 yılında Türkiye'ye döndü ve Ankara Devlet Konservatuvarı’nda kompozisyon öğretmenliğine getirildi. O yıl, Atatürk’ün naaşının Etnografya Müzesi’nden Anıtkabir’e nakli törenlerinde Cahit Külebi’nin bir şiiri üzerine bestelediği Atatürk Oratoryosu ilk kez seslendirildi. 1994 yılında kadar görev yaptığı konservatuvarda öğretmen olarak çağdaş Türk kompozitörlerden Doç.Turgay Erdener başta olmak üzere birçok ünlü bestecinin yetişmesini sağladı. 1989 – 1993 arasında okulun müzik ve müzikoloji bölümü başkanlığı yaptı. 1954 yılında Yapı Kredi Bankası’nın açtığı yarışmayı şan ve piyano için bestelediği “2 Lied” adlı eseri ile kazandı. Aynı yıl Orhan Asena’nın Gılgamış Destanı’ndan esinlenerek yazdığı, Cüneyt Gökçer’in sahneye koyduğu “Tanrılar ve İnsanlar” adlı tiyatro eserine sahne müziği yazdı. O yıl ayrıca Ankara Devlet Opera ve Balesi’nde orkestra şefi olarak görev yaptı. 1955 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı’ndaki görevinden geçici olarak izin aldı ve Ankara Devlet Tiyatrosu’nda çalışmaya başladı. Bu kurumdaki görevi sırasında 250 sahne müziği yazarak bunların seslendirilmesini üstlendi. Bu çalışmalar ona opera bestelemek için gerekli deneyimi kazandırdı. 1955 – 1991 yılları arasında Ankara Devlet Opera ve Balesi’nde orkestra şefliği yaptı. Operada idari görevler de aldı. 1971 – 1981 yılları arasında Devlet Balesi’nde yönetmenlik yaptı. Bestecilik Çalışmaları Besteci, ilk özgün operası Van Gogh’u 1956’da tamamladı. Eser, 1957’de sahnelendi. 1958’de Antigone adlı tiyatro eseri için bale-pandomim müziği yazdı; ancak eser sahnelenmedi. 1960 yılında Olcay Şıhman ile evlendi. Bu evlilikten Nihat (1962) ve Murat (1967) adlı iki oğlu dünyaya geldi. Nihat Kodallı tıp doktoru olurken, Murat Kodallı babası gibi meslek olarak müziği seçti. Gılgamış Operası’nı 1960 yılında bestelemeye başlayan Kodallı, 1963 yılında eseri tamamladı; 1964 yılında ilk sahnelenişi gerçekleşti. 1967’de tekrar çalgı müziğine yöneldi. “İkinci Yaylı Sazlar Kuarteti"’ni ve Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın siparişi üzerine “Telli Turna Suiti”’ni besteledi. “Ebru” adlı piyano kanteti (1971), “Anıtkabir” ve ”Sultanahmet” adlı ses ve ışık gösterileri için müzikler (1972), “Güzelleme Suiti” (1973), “Cumhuriyet Kantatı” (1973), “Hürrem Sultan Balesi” (1976) , "Viyolonsel Konçertosu” (1983) çalgı müziği alanındaki başlıca yaratılarıdır. 2001 yılında A. Kadir Paksoy'un Hacı Bektaş Destanı üzerinde çalışmaya başladı ise de, bu oratoryo çalışması yarım kalmıştır. Son Yılları 1981 yılında Devlet Sanatçısı unvanı verilen Nevit Kodallı, 1985 yılında profesörlüğe yükseldi. 1980 yılından itibaren Çukurova Üniversitesi bünyesinde Kompozisyon Bölümü Kurulması için çabaladı ve 1989’da bölümün açılmasını sağladı. Aynı yıl Ankara’da Polifonik Korolar Derneği’ni kurdu. Emekli olduktan sonra Mersin’e yerleşerek Çukurova Devlet Konservatuvarı’nda dersler verdi ve Mersin Filarmoni Derneği’nin danışmanlığını yaptı. Sanatçı, 1997'de Sevda-Cenap And Vakfı tarafından "Onur Ödülü Altın Madalyası" ile ödüllendirildi. Erdoğan Okyay tarafından hakkında "Nevit Kodallı: Türkülerden Oratoryoya" (1998) , Evin İlyasoğlu tarafından Mersin'den Yükselen Çağdaş Bir Ses: Nevit Kodallı adlı kitap yazılmıştır. 1 Eylül 2009'da kalp krizi nedeniyle hayatını kaybetti. Cenazesi, Mersin Şehir Mezarlığı'na defnedildi. Mersin Güzel Sanatlar Lisesi'ne bestecinin adı verilmiştir. Mersin Polifonik Korolar Derneği tarafından 1998'den bu yana düzenlenen Çoksesli Korolar Festivali, Nevit Kodallı'nın adını taşır. Ödüller Fransa’nın edebiyat ve güzel sanatlar alanında sunulan "Officier" nişanı 1981: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanı 1997’de Sevda - Cenap And Müzik Vakfı’nın “Onur Ödülü Altın Madalyası" Anadolu Üniversitesi Fahri doktora Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Fahri doktora Başlıca Yapıtları Oratoryo ve Kantat 1950 - 1952 “Op. 13 Atatürk Oratoryosu”, soprano, tenor, bariton, koro ve büyük orkestra için, Cahit Külebi’nin şiiri üzerine, İlk seslendirme: Ankara Devlet Operası Solistleri ve Hans Herner yönetimindeki Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası. 1973 “Op. 25 Cumhuriyet Kantatı”, solo tenor, koro ve orkestra için, ilk seslendirme: Hikmet Şimşek yönetimindeki Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası. Solist: Cemil Sökmen Opera ve Bale Müziği 1954 - 1956 “Op. 16 Van Gogh”, beş perde; solistler, koro ve orkestra için, ilk temsil: Ankara Devlet Operası, şef: Kodallı. 1962 - 1964 “Op. 19 Gılgamış”, dört perde; solistler, koro ve orkestra için, Orhan Asena’nın librettosu üzerine; ilk temsil: Ankara Devlet Opera ve Balesi, şef: Kodallı. 1958 “Op. 17 Antigone”, büyük orkestra için, 1976 “Op. 27 Hürrem Sultan”, büyük orkestra için, ilk seslendirme: Ankara Devlet Opera ve Balesi Orkestrası, şef: Nevit Kodallı Orkestra Eserleri ve Konçertolar 1946 “Op. 5 Suit”, ilk seslendirme: Hans Rosbau yönetimindeki Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası 1948 “Op. 9 Sinfonia (do majör), ilk seslendirme: Hans Rosbau yönetimindeki Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası 1969 “Op. 22 Telli Turna”, küçük orkestra için “suit”, ilk seslendirme: Hikmet Şimşek yönetimindeki Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası 1980 “Op. 24 Ebru”, “kentet”in orkestra düzenlemesi, ilk seslendirilme: Hikmet Şimşek yönetimindeki C.S.O. solist: Gülay Uğurata 1974 “Op. 26 Güzelleme”, küçük suit, ilk seslendirme: Ankara Halkevi Orkestrası 1983 “Op. 28 Viyolonsel Konçertosu”, ilk seslendirme: Hikmet Şimşek yönetimindeki C.S.O. solist: Ali Doğan Oda Müziği ve Koro Eserleri 1945 “Op. 3 Passacaglia ve fugue”, yaylılar orkestrası için 1945 “Op. 4 Sextet”, yaylı çalgılar için, ilk seslendirme: Ankara Radyosu, Orhan Borar, Fethi Kopuz, Behzat Şarıl, Naci Bolgi, Nusret Kayar, Enver Kakıcı 1947 “Op. 8 Kuartet No:1”, yaylılar için, ilk seslendirme: Tibor Varga Kuarteti, Darmstadt 1949 “Op. 10 Sinfoniette”, yaylılar orkestrası için, ilk seslendirme: Darmstadt Tiyatro Orkestrası, Şef: Herman Scherchen 1954 “Op. 15 Poema”, solo keman için, ilk seslendirme: Lico Amar, İsviçre Radyosu 1966 “Op. 21 Kuartet No:2”, yaylılar için, ilk seslendirme: Suna Kan, Ulvi Yüvelen, Ruşen Güneş, Doğan Cangal 1971 “Op. 23 Ebru”, piyanolu beşli, ilk seslendirme: Viyana Solistleri 1962 “Op. 20 Beş Halk Türküsü”, ilk seslendirme: Ankara Devlet Opera Korosu Şan ve Piyano Eserleri 1946 “Op. 7 Yedi Şarkı” ilk seslendirme: Evin Örge, Bülent Arel 1949 “Op. 11 Pastiches” ilk seslendirme: Radyo Paris, Solist: Aydın Gün 1954 “Op. 14 iki şarkı” ilk seslendirme: Cemil Sökmen 1958 “Op. 18 Garip Şarkılar Albümü” ilk seslendirme: Selim Ünokur ve Nevit Kodallı 1942 “Op. 1 Ballad”, ilk seslendirme: Bülent Arel 1945 “Op. 2 Piyano için Parçalar” ilk seslendirme: Nevit Kodallı 1950 “Op. 12 Sonat” ilk seslendirme: Nevit Kodallı 1946 “Op. 6 Ostinato”, çocuklar için ilk seslendirme: Nevit Kodallı (Nevit Kodallı’nın ayrıca 250 dolayında tiyatro müziği, çok sayıda marş ve çocuk şarkısı vardır.) Kaynakça Dış bağlantılar Aslı Karaca, Nevit Kodallı’nın Tüm Müziklerinin Ayrıntılı İncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kompozisyon ve Orkestra Şefliği Anasanat Dalı Yüksek Lisans Tezi, Mersin, 2008 Metin And, 50 years of Turkish ballet, Turkish culture.org sitesi Facebook.com Prof. Nevit Kodallı Sayfası Atatürk Oratoryosu, Ankara Devlet Opera ve Balesi (mp3) Kategori:1924 doğumlular Kategori:Mersin doğumlular Kategori:20. yüzyıl Türk bestecileri Kategori:21. yüzyıl Türk bestecileri Kategori:Türk opera bestecileri Kategori

evlet Sanatçıları Kategori:2009 yılında ölenler Kategori:Mersin'de ölenler Kategori:Yükseköğretim Kurulu Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı kontenjanı üyeleri Kategori:Mersin Şehir Mezarlığı'na defnedilenler Kategori:UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Başkanvekilleri Kategori:École Normale de Musique de Paris'te öğrenim görenler Kategori:Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarında öğrenim görenler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Nevit Kodallı

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi