Nükleer terörizm

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

[[Dosya:110613-F-RM405-040_(5833514570).jpg|küçükresim| Simüle edilmiş bir nükleer terör saldırısı tatbikatı sırasında NBC kıyafetleri giyen Birleşik Devletler Ordusu askerleri. McCormick, Güney Karolina, 2011.]] Nükleer terörizm, bir terör eylemi (yani, siyasi veya dini bir amaç için yasadışı veya ahlaksız şiddet kullanımı) olarak bir nükleer silahı patlatan herhangi bir kişi veya grup anlamına gelir. Nükleer terörizmin bazı tanımları, bir nükleer tesisin sabotajını ve/veya halk arasında kirli bomba olarak adlandırılan bir radyolojik cihazın patlatılmasını içerir, ancak nükleer terörizmin tam olarak ne olduğu konusunda bir fikir birliği yoktur. Yasal terimlerle nükleer terörizm, 2005 Birleşmiş Milletler Nükleer Terörizm Eylemlerinin Önlenmesine İlişkin Uluslararası Sözleşmesi'ne göre bir kişinin yasa dışı ve kasıtlı olarak "herhangi bir şekilde radyoaktif maddeyi (...) ölüme veya ciddi bedensel yaralanmaya neden olma niyetiyle veya mülke veya çevreye önemli zarar verme niyetiyle; veya bir gerçek veya tüzel kişiyi, uluslararası bir örgütü veya bir devleti bir eylemi yapmaya veya yapmaktan kaçınmaya zorlamak amacıyla kullanmaktır." Terör örgütlerinin nükleer silah kullanma olasılığı (valizlerin içindekiler gibi küçük boyutlu olanlar dahil) ABD kültüründe bilinen bir şeydir ve ABD'nin siyasi ortamlarında daha önce tartışılan bir şeydir. Teröristlerin nükleer silah elde edebilme olasılığı makul olarak kabul edilir. Bununla birlikte, küçük miktarlarda fisil malzemenin çalınmasına ve kaçakçılığına rağmen, herhangi bir terörist grubun uygulanabilir bir nükleer silah üretmek için yeterli miktarda veya saflıkta nükleer malzemeler elde ettiğine veya ürettiğine dair inandırıcı bir kanıt yoktur. Kapsam Nükleer terörizm şunları içerebilir: Bir nükleer silah elde etmek veya imal etmek Kirli bomba üretmek Bir nükleer reaktöre saldırmak, ör. kritik girdileri (mesela su temini) kesintiye uğratmak Nükleer silahlı bir denizaltıya, uçağa veya üsse saldırmak veya ele geçirmek. Harvard Üniversitesi Belfer Bilim ve Uluslararası İlişkiler Merkezi tarafından 2011 yılında yayınlanan bir rapora göre nükleer terörizm, dört yolla gerçekleştirilebilir ve ayırt edilebilir: Çalınan veya karaborsada satın alınan bir nükleer silahın kullanılması Teröristler veya terör örgütünün gizlice silah altına aldığı nükleer bilimciler tarafından yapılmış kaba bir patlayıcı cihazın kullanılması Teröristler ve suç ortakları tarafından kendi fisil malzemelerini kullanarak inşa edilen bir patlayıcı cihazın kullanılması Bir ulus-devletten fisil malzemenin satın alınması. Eski ABD Başkanı Barack Obama, nükleer terörizmi "karşı karşıya olduğumuz en önemli ulusal güvenlik tehdidi" olarak nitelendirdi. Başkan Obama, BM Güvenlik Konseyi'ndeki ilk konuşmasında, "New York veya Moskova, Tokyo veya Pekin, Londra veya Paris olsun, bir şehirde patlayan tek bir nükleer silahın yüzbinlerce insanı öldürebileceğini" belirtmiş ve böyle bir saldırının "güvenliğimizi, ekonomilerimizi ve yaşam tarzımızı istikrarsızlaştırabileceği" konusunda uyarmıştı. Tarihçe Aralık 1945 gibi erken bir tarihte politikacılar, Soğuk Savaş'ın süper güçleri arasındaki bir savaş bağlamında olmasına rağmen ABD'ye nükleer silah kaçakçılığı yapılması olasılığından endişe duyuyorlardı. Kongre üyeleri, "atom bombasının babası" olan J. Robert Oppenheimer'a kaçak bir atom bombasını tespit etme olasılığı hakkında sorular sordular: Bu, 1950'lerde kaçak atomik cihazlar sorunu üzerine daha fazla çalışmayı ateşledi. Uzmanlar arasında devlet dışı nükleer terörizm tartışmaları en azından 1970'lere kadar uzanıyor. 1975'te The Economist, "Birkaç kilo plütonyumla bomba yapabilirsiniz. 1980'lerin ortalarına gelindiğinde, elektrik santralleri kolayca 200.000 libre malzeme ortaya çıkarıyor olabilir. Ve her yıl, mevcut yöntemler büyük ölçüde değiştirilmedikçe, yakıt döngüsü boyunca ilerlerken binlerce libresi bir tesisten diğerine transfer edilecektir. Nakil sırasında olası bir soygun tehlikesinin olduğu açıktır. (...) Hükümetler ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı arasındaki güçlü işbirliği, bu geç aşamada bile, baş gösteren tehlikelerin çok daha küçük görünmesini sağlayabilir." diye uyardı. 1981'de New York Times, Nükleer Acil Durum Arama Ekibi'nin "kökenlerinin, 1972 ortalarında Münih katliamının artçı şoklarına kadar uzandığı" yorumunu yaptı. "O zamana kadar, Birleşik Devletler Hükümeti'nde hiç kimse nükleer terörizm bir tarafa dursun, organize, uluslararası terörizm tehdidini bile ciddi olarak düşünmemişti. Washington'da, 'özel nükleer malzeme' denilen şeyin -plütonyum veya yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyumun (HEU)- değerinin o kadar büyük olduğu ve bununla ilgilenen özel yüklenicilerin katı mali hesap verebilirliğinin onu yanlış ellere düşmesinden korumaya yeteceği yönünde bir algı vardı. Ancak o zamandan beri, bomba sınıfı malzemenin hırsızlığa karşı fiziksel olarak korunmasının neredeyse skandal olacak bir şekilde ihmal edildiği ortaya çıktı." Bu tartışma, 1980'lerde NBC'nin Amerika Birleşik Devletleri'ne yönelik bir nükleer terör saldırısının televizyon dramatizasyonu olan Özel Bülteni yayınlamasının ardından daha geniş bir kamusal karakter kazandı. 1986'da Uluslararası Terörizmi Önleme Görev Gücü olarak bilinen özel bir uzmanlar paneli, tüm nükleer silahlı devletleri terörün tehlikelerine karşı dikkatli olmaya ve nükleer cephaneliklerini müsamahakar eylem bağlantılarıyla donatmaya çalışmaya çağıran bir rapor yayınladı. Uzmanlar, "Nükleer terörizm olasılığı artıyor ve kentsel ve endüstriyel toplumlar için sonuçları felaket olabilir" diye uyardı. Elde etme Nükleer silahlar, terör grupları gibi devlet dışı kuruluşlar tarafından kısmen veya tamamen devlet kuruluşlarından satın alma veya hırsızlık yoluyla elde edilebilir. Devlet,bir politika eylemi olarak kasıtlıveya kasıtsız olarak kendi topraklarında nükleer silahlar veya bunları inşa etmek için kullanılan malzemeler üzerinde egemenlik uygulamamak suretiyle bu duruma müdahil olabilir. Woodrow Wilson Uluslararası Bilim İnsanları Merkezi'nin başkan yardımcısı Robert Litwak, terörist grupların zenginleştirilmiş uranyum olmadan etkili bir şekilde nükleer silah yaratmalarının olası olmadığını düşündü. Bununla birlikte, IŞİD'in Suriye ve Irak'ın, dolayısıyla da altyapılarının çoğu üzerindeki kontrolünün, onların "devlet benzeri KİS (kitle imha silahları) inşa etme kabiliyetleri" geliştirmelerine yol açabileceğini tahmin etti. Bu nedenle Litwak, ABD'nin birincil stratejisinin IŞİD'in bir devletin kabiliyetlerini elde etmesini engellemek için toprak kazanımlarını kısıtlamak olduğunu belirtti. Önleme [[Dosya:GTRI_Announcement_(02816962)_(49825173727).jpg|küçükresim| Amerika Birleşik Devletleri'nin Küresel Tehdit Azaltma Girişimi'nin Viyana'daki Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı genel merkezinde duyurulması, 2004]] Devlet düzeyinde nükleer silah kullanımının aksine, misillemenin terörist grupları nükleer silah kullanmaktan caydırması muhtemel değildir, dolayısıyla karşılıklı kesin yıkım doktrini nükleer terörizme karşı geçerli değildir. Bu nedenle, nükleer maddelere erişimin engellenmesi, ilgili ülkeler tarafından benimsenen bir yaklaşımdır. Teknikler arasında ithalat ve ihracat kısıtlamaları, hırsızlığı önlemek için nükleer tesislerde fiziksel güvenlik ve güvenlik çevresini azaltmak için stokların birleştirilmesi veya ortadan kaldırılması yer alır. Amerika Birleşik Devletleri, İşbirlikçi Tehdit Azaltma ve Küresel Tehdit Azaltma Girişimi programları aracılığıyla nükleer materyallerin güvenliğini ve nükleer silahların imhasını sübvanse ediyor. Nükleer malzemeleri güvence altına alma çabaları, nükleer silah veya malzeme kullanan, satan veya veren herhangi bir ülkeyi cezalandırmakla tehdit ederek de yapılır. Bunun bir örneği, ABD Başkanı George W. Bush'un Kuzey Kore'yi böyle bir davranışta bulunmaları halinde bunun muhtemel sonuçlarıyla tehdit etmesidir. Nükleer terörizmle mücadele eden kuruluşlar Küresel Nükleer Terörizmle Mücadele Girişimi (GICNT), 88 ülke ve 5 resmi gözlemcinin nükleer bir terör olayını önleme, tespit etme ve yanıt verme konusunda ulusal ve uluslararası düzeyde kapasiteyi geliştirmek için çalışan uluslararası bir ortaklığıdır. Ortaklar, bir dizi geniş nükleer güvenlik hedefi olan İlkeler Bildirisi'ni onaylayarak GICNT'ye katılırlar. GICNT ortak ülkeleri, İlkeler Bildirisi'ni uygulamaya yönelik en iyi yöntemleri paylaşmak için çalıştaylar, konferanslar ve tatbikatlar düzenler ve bunlara ev sahipliği yapar. GICNT ayrıca ortaklıktaki iyileştirmeleri ve değişiklikleri tartışmak için Genel Kurul toplantıları düzenler. Dünya Nükleer Güvenlik Enstitüsü (WINS), nükleer terörizmi önlemeyi ve dünya nükleer güvenliğini iyileştirmeyi amaçlayan bir kuruluştur. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ile birlikte çalışır. WINS, birkaç nükleer bomba yapmaya yetecek kadar zenginleştirilmiş uranyum içeren Güney Afrika'daki Pelindaba nükleer tesisinde meydana gelen bir hırsızlıktan bir yıldan kısa bir süre sonra, 2008 yılında kuruldu. Militan gruplar Karaborsada bulunan nükleer silah malzemeleri küresel bir endişe kaynağıdır ve küçük, kaba bir nükleer silahın büyük bir şehirde militan bir grup tarafından önemli ölçüde can ve mal kaybına neden olacak şekilde patlatılmasıyla ilgili endişeler vardır. Bir terörist grubun bir tür radyolojik silah olan kirli bombayı kullanabileceğinden korkuluyor. Kirli bomba, herhangi bir radyoaktif kaynaktan ve konvansiyonel bir patlayıcıdan yapılır. Bir nükleer patlama yaratmaz ve muhtemelen ölümler olmaz, ancak etrafa radyoaktif malzeme dağıtır ve kullanılan malzemeye bağlı olarak geniş çapta serpintiye neden olabilir. Bir patlayıcının gerekli olmadığı radyolojik maruz kalma cihazları adı verilen başka radyolojik silahlar da vardır. Bir radyolojik silah, halk arasında korku ve paniğe kapılma konusunda oldukça başarılı olduğundan (özellikle radyasyon zehirlenmesi tehdidi nedeniyle) ve yakın çevreyi bir süreliğine kirleterek onarım girişimlerini kesintiye uğratacağından hasara ve ardından önemli ekonomik kayıplara neden olur, bu yüzden terörist gruplar için çok çekici olabilir. El-Kaide 1988'de kurulduğu andan itibaren, El-Kaide'nin nükleer silahlarla ilgili bir askeri alt komitesi vardı ve eski Sovyetler Birliği ile uydu devletlerinden fisil malzeme satın almaya çalıştı. El-Kaide, Eymen ez-Zevahiri'nin Mısır İslam Cihadı ile birleştikten sonra, yeni Şura Konseyi nükleer silahlar konusunda kendi iç görüşmelerini yaptı ve 1998'de Usame bin Ladin, nükleer silah edinmenin ve kullanmanın kendisinin dini görevi olduğunu bildiren bir fetva yayınladı. El-Kaide'den kaçan Cemal el-Fadl, FBI'a bin Ladin'in 1993'te bir Sudan Silahlı Kuvvetleri generaline Güney Afrika uranyumu içerdiğine inandığı bir zincifre silindiri için 1.5 milyon dolar ödediğini söyledi. Nisan 2001'de bir Bulgar işadamı, bin Ladin'in Çin-Pakistan sınırına yakın bir toplantıda kendisinden fisil malzeme satın almayı teklif ettiğini iddia etti. Usame bin Ladin'in 11 Eylül saldırılarından sonra bir gazeteciyle yaptığı tek röportajda ez-Zevahiri ile birlikte El-Kaide'nin kolayca kullanılabilir kimyasal ve nükleer silahlara sahip olduğunu iddia ettiler. Bununla birlikte, röportajcı Hamid Mir tarafından da dahil olmak üzere, onların genel olarak blöf yaptıklarına ve El-Kaide'nin o sırada kitle imha silahları tedarik etmesinin son derece imkansız olduğuna inanılıyor. Bunn & Wiere göre, bin Ladin bir fetva talep etti ve daha sonra 2003 yılında Suudi Arabistan'daki bir din adamı tarafından Müslümanları ABD ordusunun eylemlerine karşı savunduğu bir durumda onun için mevcut olan tek seçenek olduğu durumda bir nükleer cihazı sivillere karşı kullanmasının şeriata uygun olduğu konusunda bilgilendirildi. Sızan diplomatik belgelere göre El-Kaide, nükleer malzeme tedarik ettikten ve "kirli bombalar" yapmak için dönek bilim adamlarını işe aldıktan sonra radyolojik silahlar üretebilir. El-Kaide, Rusya'da bir hilafet kurmak isteyen Kuzey Kafkasya'daki bazı terörist gruplarla birlikte, sürekli olarak nükleer silah aradıklarını belirtmişler ve bunları elde etmeye çalışmışlardır. El-Kaide, neredeyse yirmi yıldır çalıntı nükleer malzeme ve silahları satın almaya teşebbüs ederek nükleer silah aradı ve birçok kez nükleer uzman arayışına girdi. Usame bin Ladin, nükleer silahların veya diğer kitle imha silahlarının edinilmesinin "dini bir görev" olduğunu belirtti. Çok çeşitli terörle mücadele faaliyetlerinden gelen baskı, El-Kaide'nin böylesine karmaşık bir projeyi yönetme kabiliyetini engellemiş olsa da, fisil malzeme elde etme hedeflerinden vazgeçtiklerine dair hiçbir işaret yoktur. 2008 gibi yakın bir tarihte yapılan açıklamalar, El-Kaide'nin nükleer emellerinin hala çok güçlü olduğunu gösteriyor. Kitle İmha Silahlarının Yayılmasını ve Terörizmi Önleme Komisyonu, El-Kaide'nin nükleer silah kullanmaya çalışacağını belirten bir rapor yayınladı. İslam Devleti Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD), kitle imha silahları kullanma konusunda hırslı olduğunu gösterdi. Nükleer bomba elde etme şansları düşük olmasına rağmen örgüt nükleer kirli bomba elde etmeye çalışıyor veya çalıştığından şüpheleniliyor. Temmuz 2014'teki Musul Muharebesi'nin ardından IŞİD militanları, Musul Üniversitesi'ndeki nükleer materyalleri ele geçirdi. Irak'ın BM Büyükelçisi Muhammed Ali Elhakim, BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun'a yazdığı mektupta, malzemelerin üniversitede tutulduğunu ve "kitle imha silahlarının üretiminde kullanılabileceğini" söyledi. Ancak nükleer uzmanlar, tehdidi önemsiz olarak değerlendirdi. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu sözcüsü Gill Tudor, ele geçirilen malzemelerin "düşük dereceli olduğunu ve önemli bir güvenlik veya nükleer yayılma riski taşımayacağını" söyledi. Ekim 2015'te, FBI ile çalışan Moldovalı yetkililerin 2010'dan 2015'e kadar Rus istihbarat servisleriyle bağlantısı olduğundan şüphelenilen ve IŞİD'e ve diğer Orta Doğulu aşırılık yanlılarına radyoaktif malzeme satmaya çalışan çetelerin dört girişimini durdurduğu bildirildi. Bildirilen son vaka, büyük miktarda radyoaktif sezyum taşıyan bir kaçakçının özellikle IŞİD'den bir alıcı aradığı Şubat 2015'te gerçekleşti. Rusya ile Batı arasındaki zayıf ilişkiler nedeniyle, kaçakçıların Rusya'dan gelen radyoaktif maddeleri İslamcı teröristlere ve başka yerlere satmayı başarıp başarmadığını tespit etmek zordur. Mart 2016'da, üst düzey bir Belçikalı nükleer yetkilinin Kasım 2015'teki Paris saldırılarıyla bağlantılı IŞİD şüphelileri tarafından izlendiği ve bunun sonucunda Belçika Federal Nükleer Kontrol Ajansı'nın, IŞİD'in bir süreliğine kirli bomba için nükleer malzeme elde etmek için yetkiliyi kaçırmayı planladığından şüphelenmesine yol açtığı bildirildi. Nisan 2016'da Avrupa Birliği ve NATO güvenlik şefleri, IŞİD'in Birleşik Krallık ve Avrupa'ya nükleer saldırı düzenlemeyi planladığı konusunda uyarıda bulundu. Kuzey Kafkas teröristleri Kuzey Kafkasyalı teröristler, nükleer güçle çalışan ve nükleer silahlara sahip bir balistik füze denizaltısını ele geçirmeye çalıştı. Teröristler, ayrıca nükleer depolama tesisleri üzerinde keşif faaliyetlerinde bulunmuşlar ve defalarca nükleer tesisleri sabote etmekle tehdit etmişlerdi. El-Kaide'ye benzer şekilde, bu grupların faaliyetleri de terörle mücadele faaliyetleri nedeniyle sekteye uğradı; yine de Rusya içinde böylesine yıkıcı bir saldırı başlatma kararlılığını sürdürmektedirler. Aum Şinrikyo 1995 Tokyo Metro saldırısında sarin gazı kullanan Japon terör tarikatı Aum Şinrikyo da nükleer silahlar elde etmeye çalıştı. Ancak Harvard Üniversitesi'nin Belfer Bilim ve Uluslararası İlişkiler Merkezi'ndeki nükleer terörizm araştırmacılarına göre, bunu yapmaya devam ettiklerine dair hiçbir kanıt bulunmamaktadır. Nükleer madde içeren kazalar Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'na (IAEA) bildirilen bilgiler, "nükleer ve diğer radyoaktif maddelerin yasa dışı ticareti, hırsızlıklar, kayıplar ve diğer izinsiz faaliyetlerle ilgili kalıcı bir sorun" olduğunu gösteriyor. IAEA Yasadışı Nükleer Kaçakçılık Veri Tabanı, HEU veya plütonyum kaçakçılığını içeren 18 olay da dahil olmak üzere, son 12 yılda 99 ülke tarafından bildirilen 1.266 olayı belirtmektedir: IAEA tarafından doğrulanan yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyum (HEU) ve plütonyumun çalındığı veya kaybolduğu 18 olay yaşandı. İngiliz akademisyen Shaun Gregory, 2009'da teröristlerin Pakistan'ın nükleer tesislerine üç kez, 2007'de iki kez ve 2008'de bir kez saldırdığını iddia etti; Ancak dönemin ISPR Genel Müdürü Athar Abbas, iddiaların "gerçeklere göre yanlış" olduğunu söyleyerek söz konusu tesislerin "nükleer tesisler değil, askeri tesisler" olduğunu ekledi. Kasım 2007'de, Güney Afrika'nın Pretoria kenti yakınlarındaki Pelindaba nükleer araştırma tesisine bilinmeyen niyetlerle hırsızlar sızdı. Hırsızlar, tesiste tutulan uranyumun hiçbirini alamadan kaçtı. Haziran 2007'de FBI, ABD'nin çeşitli şehirlerinde eşzamanlı olarak nükleer bomba patlatmaya yönelik taktik planlar geliştiren operasyon lideri olduğu iddia edilen Adnan Gülşehir el-Şükrücuma'nın adını basına açıkladı. Kasım 2006'da MI5, El-Kaide'nin bombaları gizli yollardan elde ederek Birleşik Krallık'taki şehirlere karşı nükleer silah kullanmayı planladığı konusunda uyarıda bulundu. Şubat 2006'da Rus Oleg Hinsagov, üç Gürcü suç ortağıyla birlikte 79,5 gramlık yüzde 89 HEU ile birlikte Gürcistan'da tutuklandı. Kasım 2006'da, Aleksandr Litvinenko'nun radyoaktif polonyumla zehirlenmesi, Andrew J. Patterson'a göre "uğursuz bir dönüm noktasını: nükleer terörizm çağının başlangıcını" temsil ediyor. Haziran 2002'de ABD vatandaşı José Padilla, Chicago şehrine radyolojik bir saldırı planladığı iddiasıyla tutuklandı; ancak kendisi hiçbir zaman bu tür bir davranışla suçlanmadı. Bunun yerine, yurtdışındaki insanları "öldürmek, kaçırmak ve sakatlamak" için komplo kurmak suçlamasıyla mahkum edildi. Ülkeye göre Pakistan 2009 yılında West Point Askeri Akademisi dergisinde yayınlanan bir makale, Pakistan'ın nükleer tesislerinin El Kaide ve Taliban tarafından en az üç kez saldırıya uğradığını iddia ediyordu. Ancak Pakistan Silahlı Kuvvetleri, bu iddiaları reddetti. Siyasi analist Talat Mesud, bu saldırıların nükleer silahlar ile bağlantısının "tamamen saçmalık" olduğunu söyledi. Her üç saldırı da intihar saldırılarıydı ve silahları ele geçirmek değil, maksimum hasar vermeyi amaçlıyor gibi görünüyorlardı. Ocak 2010'da, ABD ordusunun militanların nükleer bir cihaz veya bunu yapabilecek malzemeler elde etmesi durumunda Pakistan'ın nükleer silahlarını "kapatıp geri almak" için özel bir birim eğittiği ortaya çıktı. Pakistan'ın 160'tan fazla nükleer savaş başlığına sahip olduğu iddia ediliyor. ABD'li yetkililer, Amerikan güvenlik planları hakkında konuşmayı reddetti. Harvard Üniversitesi'ndeki Belfer Bilim ve Uluslararası İlişkiler Merkezi'nin "Bombayı Güvende Tutma 2010" başlıklı bir araştırması, Pakistan'ın stoklarının "nükleer silah arayan İslamcı terör grupları açısından dünyadaki diğer tüm nükleer stoklardan daha büyük bir tehditle karşı karşıya olduğunu" ortaya çıkardı. 2016 yılında Savunma İstihbarat Teşkilatı Direktörü Vincent R. Stewart, Pakistan'ın "nükleer güvenliğini iyileştirmek için adımlar atmaya devam ettiğini ve aşırılık yanlılarının programına yönelik oluşturduğu tehdidin farkında olduğunu" söyledi. CIA ve ABD Enerji Bakanlığı'nda eski bir araştırmacı olan Rolf Mowatt-Larssen'e göre, "Pakistan'da bir nükleer erime olasılığı, dünyanın herhangi bir yerinde olduğundan daha büyük. Bölgede diğer bölgelerden daha fazla şiddet ve aşırılık yanlısı var, ülke istikrarsız ve nükleer silah cephaneliği genişliyor." 2015 yılında Beyaz Saray basın sözcüsü Josh Earnest, ABD'nin Pakistan'ın "nükleer cephaneliğine yönelik potansiyel tehditlerin çok iyi farkında olduğuna" güvendiğini söyledi. Earnest, ABD'nin "Pakistan'ın dünyanın nükleer güvenliğe verdiği önemi ve yüksek önceliği anlayan profesyonel ve kararlı bir güvenlik gücüne sahip olduğundan emin olduğunu" da sözlerine ekledi. Nükleer silah uzmanı ve "Peddling Peril" kitabının yazarı David Albright, hem Pakistan hem de ABD hükümetinin güvencelerine rağmen Pakistan'ın stoklarının güvende olmayabileceği yönündeki endişelerini dile getirdi. Pakistan'ın "gizli bilgi ve hassas nükleer ekipman programından çok sayıda sızıntı olduğunu ve bu nedenle bu ekipmanın Pakistan'dan edinilebileceğinden endişelenmemiz gerektiğini" belirtti. 2015 yılında ABD'nin eski Pakistan Büyükelçisi Richard G. Olson, Pakistan güvenlik güçlerinin nükleer silahlarını kontrol etme ve güvence altına alma yeteneklerine güvendiğini ifade etti. İslamabad'ın "özellikle içeriden gelen tehdidi dikkate aldığını" ekledi. Kongre Araştırma Servisi tarafından 2016 yılında yapılan 'Pakistan'ın Nükleer Silahları' başlıklı bir araştırmada, Pakistan'ın "güçlendirilmiş ihracat kontrol yasaları, iyileştirilmiş personel güvenliği ve uluslararası nükleer güvenlik işbirliği programları gibi girişimlerinin Pakistan'ın nükleer güvenliğini iyileştirdiği" belirtildi. Azerbaycan 2020 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları sırasında Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Metzamor Nükleer Santrali'ne füze saldırıları düzenlemekle uyardı. İran İslam Devrimi Muhafızları Ordusu Nükleer Koruma ve Güvenlik Kolordusu, İran nükleer programının teröristlerden korunmasından sorumludur. Rusya Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Enerhodar Muharebesi'ne katılan Rus birlikleri, 3 Mart 2022'de Zaporijya Nükleer Santrali'ni bombalamaya başladı. 2. ve 3. üniteler acil durum güvenlik moduna geçirilirken 4. ünite, topçu atış menzilinden en uzak olması nedeniyle faal kaldı. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Rus saldırısının yol açabileceği potansiyel hasarın "Çernobil'den on kat daha büyük" olacağı konusunda uyarmıştı. Saldırı, o sırada bakım altında olan 1. ünitenin yakınında çıkan yangın da dahil olmak üzere tesiste ciddi hasara neden oldu. Yangın, ertesi sabah kontrol altına alındı. Saldırı, Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nausėda tarafından nükleer terörizm, ABD'nin BM Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield tarafından "inanılmaz pervasız ve tehlikeli" ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg tarafından bir savaş suçu olarak tanımlanması da dahil olmak üzere uluslararası toplumdaki pek çok kişi tarafından kınandı. Ağustos 2022'de Dmitri Medvedev, geniş çapta gizli bir tehdit olarak yorumlanan "Avrupa nükleer santrallerinde de kazaların olabileceği" uyarısında bulunan bir paylaşımda bulundu. Amerika Birleşik Devletleri Barack Obama, başkanlık yaptığı dönemde İç Güvenlik politikasını gözden geçirdi ve "el yapımı nükleer cihazlar kullanılarak yapılan saldırıların (...) ciddi ve giderek artan bir ulusal güvenlik riski oluşturduğu" sonucuna vardı. Başkan George W. Bush ve Senatör John Kerry, seçim yarışında ABD'nin karşı karşıya olduğu en ciddi tehlikenin, teröristlerin nükleer bomba elde etme olasılığı olduğu konusunda hemfikirdi. Çoğu nükleer silah analisti, "böyle bir cihazın inşa edilmesinin, makul ölçüde yetenekli teröristler için çok az teknolojik zorluk oluşturacağı" konusunda hemfikirdir. Ana engel, yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyumun elde edilmesidir. 2004 yılında, Clinton yönetimi sırasında ABD Savunma Bakan Yardımcılığını yapan Graham Allison şöyle yazmıştı: “Mevcut gidişatla, önümüzdeki on yılda Amerika'ya nükleer bir terörist saldırının gerçekleşmesi ihtimali, hiç olmamasından daha muhtemel.” 2004 yılında Savunma Enformasyon Merkezi başkanı Bruce Blair şunları söyledi: "Önümüzdeki 15 veya 20 yıl içinde nükleer silahların, her şeyden önce de bir Rus veya Pakistan nükleer silahını eline geçiren bir terörist grup tarafından kullanılmasına hiç şaşırmam." 2006 yılında, Georgetown Üniversitesi Dış Hizmet Okulu Dekanı Robert Galluccii şu tahminde bulunmuştu: "El-Kaide veya ona bağlı örgütlerden birinin önümüzdeki beş ila on yıl içinde bir ABD şehrinde nükleer silah patlatması ihtimali hiç olmaması ihtimalinden çok daha yüksek" Bir takım iddialara rağmen, herhangi bir terörist grubun henüz nükleer bomba veya nükleer bomba yapmak için gerekli malzemeleri elde etmeyi başardığına dair güvenilir bir kanıt yoktur. ABD'nin büyük bir şehrinde bir nükleer silahın patlaması 500.000'den fazla insanı öldürebilir ve bir trilyon dolardan fazla hasara neden olabilir. Yüzbinlerce kişi serpintiden, bunun sonucunda ortaya çıkan yangınlardan ve çöken binalardan ölebilir. Bu senaryoda kontrol edilemeyen yangınlar günlerce yanacak ve acil servisler ile hastaneler tamamen dolup taşacaktır. Bir saldırının yakın çevresi dışındaki Amerika Birleşik Devletleri'nde ve muhtemelen diğer ülkelerdeki olası sosyo-ekonomik sonuçlar da muhtemelen geniş kapsamlı olacaktır. Rand Corporation'ın bir raporu, başka bir nükleer saldırıdan korkan nüfusun diğer şehir merkezlerinden göç edebileceğini tahmin ediyor. Obama yönetimi, yüksek sonuçlara sahip, geleneksel olmayan nükleer tehdit riskini azaltmaya odaklandığını iddia etti. Nükleer güvenliğin, "nükleer tespit mimarisini geliştirerek ve kendi nükleer malzemelerimizin güvenli olmasını sağlayarak" ve "koordineli müdahale için iyi planlanmış, iyi prova edilmiş planlar oluşturarak" güçlendirileceği düşünülüyordu. Üst düzey Pentagon yetkililerine göre, ABD "nükleer silahlı teröristleri engellemeyi Amerikan stratejik nükleer planlamasının temel amacı" haline getirecekti. Nükleer ilişkilendirme, terörle mücadelede izlenen başka bir stratejidir. Ulusal Teknik Nükleer Adli Tıp Merkezi liderliğindeki ilişkilendirme, hükümetin nükleer saldırı durumunda kullanılan nükleer malzemenin olası kaynağını belirlemesine olanak tanıyacak. Bu, terörist grupların ve onlara yardım etmek isteyen herhangi bir devletin, misilleme garantisi olmadan gizli bir saldırı gerçekleştirmesini önleyecektir. Temmuz 2010'da ABD Ordusu'ndaki sağlık personeli, bir nükleer patlama sonucu yaralanan insanları tedavi etmek için kullanacakları teknikleri uyguladıkları bir tatbikat gerçekleştirdi. Tatbikatlar, Indiana'daki bir eğitim merkezinde gerçekleştirildi ve "teröristler tarafından ABD'nin bir şehrinde patlatılan küçük bir nükleer bomba patlamasının ardından yaşananları simüle etmek" için yapıldı. Stuxnet, Haziran 2010'da keşfedilen ve ABD ve İsrail tarafından İran ve Kuzey Kore'nin nükleer tesislerine saldırmak için yaratıldığına inanılan bir bilgisayar solucanıdır. Nükleer enerji santralleri 11 Eylül'den sonra nükleer santraller, iyi silahlanmış büyük bir terörist grubun saldırısına hazırlanacaktı. Ancak Nükleer Düzenleme Komisyonu, güvenlik kurallarını gözden geçirirken tesislerin sofistike silahlar taşıyan gruplara karşı kendilerini savunabilmelerini talep etmemeye karar verdi. Hükümet Sorumluluk Ofisi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, NDK'nun revize edilmiş kurallarını "terör tehdidinin kendisinin değerlendirilmesinden ziyade sektörün neye karşı savunmayı makul ve uygulanabilir bulduğuna" dayandırdığı ortaya çıktı. Eğer terörist gruplar bir nükleer enerji santralinde çekirdek erimesine neden olacak şekilde güvenlik sistemlerine yeterince zarar verebilirse ve/veya kullanılmış yakıt havuzlarına yeterince zarar verebilirse, böyle bir saldırı yaygın radyoaktif kirliliğe yol açabilir. Amerikan Bilim Adamları Federasyonu, eğer nükleer enerji kullanımı önemli ölçüde artacaksa, nükleer tesislerin topluma büyük miktarda radyoaktivite salabilecek saldırılara karşı son derece güvenli hale getirilmesi gerektiğini söyledi. Yeni reaktör tasarımları, yardımcı olabilecek pasif güvenlik özelliklerine sahiptir. Amerika Birleşik Devletleri'nde NDK, tüm nükleer santral sahalarında en az üç yılda bir "Kuvvet Üzerine Kuvvet" (FOF) tatbikatları gerçekleştirir. Barış grubu Plowshares, nükleer silah tesislerine nasıl girilebileceğini gösterdi ve grubun eylemleri, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki nükleer silah tesislerinde olağanüstü güvenlik ihlallerini temsil ediyor. Ulusal Nükleer Güvenlik İdaresi, 2012'deki bir Plowshares eyleminin ciddiyetini kabul etti. Nükleer çoğalma karşıtı politika uzmanları, "hükümetin en tehlikeli askeri malzemelerini üreten ve depolayan tesislerde güvenliği sağlamak için özel yüklenicilerin kullanılmasını" sorguladı. Aldatmacalar 1974'ün sonlarında Başkan Gerald Ford, FBI tarafından Boston'da bir yere nükleer silah yerleştirildiğini iddia ettikten sonra 200.000 dolar (günümüzde 1.2 milyon dolar) isteyen bir gaspçıdan bir mesaj aldıkları konusunda uyarıldı. Amerika Birleşik Devletleri Atom Enerjisi Komisyonu'ndan bir uzman ekibi aceleyle Boston'a geldi, ancak radyasyon tespit cihazları farklı bir havaalanına ulaştı. Federal yetkililer, daha sonra gizli radyasyon dedektörlerini şehir içinde taşımak için bir kamyonet filosu kiraladılar, ancak ekipmanı kurmak için ihtiyaç duydukları araçları getirmeyi unuttular. Daha sonra, olayın bir aldatmaca olduğu anlaşıldı. Ancak hükümetin tepkisi, gelecekte bu tür tehditlere etkili bir şekilde yanıt verebilecek bir kuruma olan ihtiyacı açıkça ortaya koydu. Aynı yılın ilerleyen aylarında Başkan Ford, Atom Enerjisi Yasası uyarınca "özel nükleer malzemelerin kullanımını içeren terör tehditleri de dahil olmak üzere, Amerika Birleşik Devletleri'nde nükleer malzemelerin yasa dışı kullanımını" araştırmakla görevli Nükleer Acil Durum Arama Ekibi'ni (NEST) kurdu. Nükleer Acil Durum Arama/Destek Ekibi'nin ilk müdahalelerinden biri 23 Kasım 1976'da Spokane, Washington'da gerçekleşti. "Omega Günleri" olarak adlandırılan bilinmeyen bir grup, 500.000 $ (günümüzde 2.6 milyon $) ödenmediği takdirde şehrin her yerinde radyoaktif su dolu kapları patlatacağını iddia eden bir gasp tehdidi göndermişti. Radyoaktif kaplar, muhtemelen 150 mil güneybatıdaki Hanford Sahası'ndan çalınmıştı. NEST, hemen Las Vegas'tan bir destek uçağıyla havalandı ve doğal olmayan radyasyon için aramaya başladı, ancak hiçbir şey bulamadı. Verilen ayrıntılı talimatlara rağmen hiç kimse yanıt vermedi veya gözetim altında tutulan (sahte) parayı talep etme girişiminde bulunmadı. Birkaç gün içinde olayın bir aldatmaca olduğu kabul edildi, ancak vaka hiçbir zaman çözülemedi. Paniği önlemek için halka birkaç yıl sonrasına kadar bilgi verilmedi. Politika ortamı Toparlanma Nunn-Lugar İşbirlikçi Tehdit Azaltma olarak da bilinen İşbirlikçi Tehdit Azaltma Programı (CTR), Senatörler Sam Nunn ve Richard Lugar'ın önderliğinde 1992 yılında çıkarılan bir yasadır. CTR,ABD Savunma Bakanlığı'na dağılmış olan Sovyetler Birliği'nde bulunan, istenmeyen kişiler tarafından kolayca ele geçirilebilecek fisil malzemenin güvence altına alınmasında doğrudan pay veren bir program oluşturdu. Harvard Üniversitesi Belfer Bilim ve Uluslararası İlişkiler Merkezi müdürü Graham Allison'a göre bu yasa, Rusya'nın nükleer koruyucularının kontrolü dışında tek bir nükleer silahın bile bulunmamasının önemli bir nedenidir. Belfer Merkezi, Atomu Yönetme Projesini kendisi yürütüyor, Matthew Bunn projenin ortak araştırmacılarından biridir ve Martin B. Malin ise genel müdürüdür (2014 itibariyle). Ağustos 2002'de Amerika Birleşik Devletleri, malzemelerin teröristlerin veya "haydut devletlerin" eline düşme riskini azaltmak amacıyla, 16 ülkedeki 24 Sovyet tarzı reaktördeki zenginleştirilmiş uranyumun izlenmesi ve güvence altına alınmasına yönelik bir program başlattı. Bu türden ilk operasyon, "güvenliği zayıf bir Yugoslav araştırma enstitüsünden nükleer materyali çıkarmaya yönelik çok uluslu, kamu-özel sektör çabası" olan Vinca Projesiydi. Proje, "nükleer çoğalmanın önlenmesi zincirindeki en zayıf halkalardan biri olan yetersiz güvenlikli sivil nükleer araştırma tesislerine yönelik daha geniş 'küresel temizleme' çabalarına bilgi sağlama potansiyeli" taşıyan "çoğalmanın önlenmesinde bir başarı öyküsü" olarak övüldü. 2004 yılında, yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyum (HEU) ve plütonyumdan oluşan nükleer stokları birleştirmek ve nükleer silahları daha az yerde toplamak amacıyla ABD Küresel Tehdit Azaltma Girişimi (GTRI) kuruldu. Ayrıca GTRI, HEU yakıtlarını düşük zenginleştirilmiş uranyum (LEU) yakıtlarına dönüştürdü ve bu da bu uranyumun kısa sürede nükleer bomba yapımında kullanılmasını engelledi. LEU'ya dönüştürülmemiş HEU güvenli bölgelere geri gönderilirken, savunmasız nükleer tesisler çevresinde güçlendirilmiş güvenlik önlemleri alındı. Seçenekler John D. ve Catherine T. MacArthur Vakfı Başkanı Robert Gallucci, geleneksel caydırıcılığın nükleer bir felakete neden olmaya kararlı terörist gruplara karşı etkili bir yaklaşım olmadığını savunuyor. Henry Kissinger, nükleer silahların yaygın olarak bulunmasının caydırıcılığı "giderek etkili ve giderek tehlikeli hale getirdiğini" belirtiyor. Düşmanın saldırıya geçmeden önce ortadan kaldırılmasını savunan önleyici stratejiler riskli ve tartışmalıdır, dolayısıyla uygulanması zordur. Gallucci şuna inanıyor: “ABD bunun yerine, olası nükleer teröristlere değil, nükleer silahları ve malzemeleri kasıtlı olarak onlara aktarabilecek veya istemeden onlara yönlendirebilecek devletlere odaklanan genişletilmiş bir caydırıcılık politikası düşünmeli. ABD, bu devletlere karşı misilleme tehdidinde bulunarak, fiziksel olarak önleyemediği şeyleri caydırabilir.” . Graham Allison da benzer bir iddiada bulunuyor ve caydırıcılığı artırmanın anahtarının, nükleer malzemenin izini fisil malzemeyi üreten ülkeye kadar takip etmenin yollarını bulmak olduğunu savunuyor: “Nükleer bomba patladıktan sonra, nükleer adli polisleri enkaz örneklerini toplayacak ve bunları radyolojik analiz için bir laboratuvara gönderecektir. Fisil malzemenin safsızlıkları ve kirletici maddeleri de dahil olmak üzere benzersiz niteliklerini tanımlayarak, kaynağına giden yolu takip edebiliriz." Süreç, bir suçlunun parmak izleriyle kimliğinin belirlenmesine benzer. “Amaç iki yönlü olacaktır: Birincisi, nükleer devletlerin liderlerini teröristlere silah satmaktan caydırmak ve onları kendi silahlarının herhangi bir kullanımından sorumlu tutmak; ikincisi, her lidere nükleer silahlarını ve malzemelerini sıkı bir şekilde güvence altına alması için teşvik etmek." Nükleer şüpheciler Ohio Eyalet Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler uzmanı olan John Mueller, önde gelen nükleer şüphecilerden biridir. Üç iddiada bulunuyor: (1) El-Kaide gibi terörist grupların nükleer niyetleri ve yetenekleri “temelde abartılıyor”; (2) "bir terörist grubun atom bombası üretme ihtimali yok denecek kadar az görünüyor;" ve (3) politikacılar, "en kötü durum fantezilerine" dayanan "esasen verimsiz" politikalara yol açan bir "atomik takıntıdan" muzdariptir. Atomic Obsession: Nuclear Alarmism from Hiroshima to Al-Qaeda (Atomik Takıntı: Hiroşima'dan El-Kaide'ye Nükleer Alarmizm) adlı kitabında şunu savunuyor: "Teröristlerin nükleer silah elde etmesiyle ilgili endişeler esasen temelsizdir: bir dizi pratik ve organizasyonel zorluk, onların başarı olasılığını neredeyse yok denecek kadar azaltmaktadır". İstihbarat yetkilileri, Kongre önünde terörist grupların değişen işleyiş tarzlarını tanıyamamanın, örneğin Aum Şinrikyo üyelerinin "kimsenin radarında olmamasının" nedeninin bir parçası olduğunu ifade ederek geri saldırdı. Harvard Üniversitesi'nin John F. Kennedy Devlet Okulu'nda doçentlik yapan Matthew Bunn, "HEU ve plütonyumun çalınması varsayımsal bir endişe değil, süregelen bir gerçektir" diyor. Yıllardır ele geçirilen çalıntı HEU ve plütonyumun neredeyse tamamı, ele geçirilmeden önce hiç gözden kaçmamıştı. IAEA Yasadışı Nükleer Kaçakçılık Veri Tabanı, HEU veya plütonyum kaçakçılığını içeren 18 olay da dahil olmak üzere, son 12 yılda 99 ülke tarafından bildirilen 1.266 olayı belirtmektedir. Keir Lieber ve Daryl Press, ABD'nin nükleer terörizme olan belirgin odağına rağmen "teröristlerin [nükleer silahları] transfer etme korkusunun fazlasıyla abartılmış göründüğünü (...) [ve] bir devletin teröristlere nükleer silah vermesinin tehlikelerinin abartıldığını" savunuyorlar. "On yıllık terör istatistikleri, saldırılarda meydana gelen ölümler ile saldırının niteliği arasında güçlü bir ilişki olduğunu gösteriyor ve Lieber ile Press, "ne bir terör grubunun, ne de bir devlet sponsorunun nükleer bir terör saldırısından sonra anonim kalacağını" iddia ediyor. 100 veya daha fazla ölümle sonuçlanan saldırıların yaklaşık yüzde 75'inin failleri tespit edildi; ayrıca ABD topraklarına veya büyük bir müttefike yapılan saldırıların (10 veya daha fazla ölümle sonuçlanan) yüzde 97'si suçlu tarafa atfedildi. Lieber ve Press, anonimlik eksikliğinin bir devleti terörist gruplara nükleer silah sağlamaktan caydıracağı sonucuna varıyor. Uydularda HEU ve plütonyumun kullanılması, yeterince motive olmuş bir haydut devletin, bir uydu kazasından (özellikle Kosmos-954, Mars-96 ve Fobos-Grunt'ta olduğu gibi karaya çarpan uydulardan) malzemeleri alıp daha sonra bunları halihazırda çalışan bir nükleer cihaza takviye olarak kullanabileceği endişesini artırdı. Bu konu, son zamanlarda BM'de tartışılıyor ve Nükleer Acil Durum Arama Ekibi, bu tür materyalleri içerebilecek uyduların atmosfere yeniden girişleri konusunda Roskosmos ve NASA ile düzenli olarak istişarede bulunuyor. Henüz Mars-96'dan doğrulanabilir bir parça bulunamadı, ancak WikiLeaks'in son yayınları "hücrelerden" birinin Şili'deki dağcılar tarafından ele geçirilmiş olabileceğini öne sürüyor. Güvenlik zirveleri 12-13 Nisan 2010 tarihlerinde Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama, Washington DC'de, Washington Nükleer Güvenlik Zirvesi olarak bilinen ilk nükleer güvenlik zirvesini başlattı ve zirveye ev sahipliği yaptı. Amaç, nükleer terörizmi önlemek için uluslararası işbirliğini güçlendirmekti. Başkan Obama, yaklaşık elli dünya lideriyle birlikte nükleer terör tehdidini, yasadışı nükleer kaçakçılığı azaltmak için hangi adımların atılması gerektiğini ve nükleer malzemenin nasıl güvence altına alınacağını tartıştı. Zirve, nükleer terörizmin tüm uluslar için ciddi bir tehdit olduğunu tanımlayan bir fikir birliği oluşturması açısından başarılı oldu. Son olarak zirve, tek tek ülkelerin taahhütleri ve Ortak Çalışma Planı'nda yer alan dört düzineden fazla spesifik eylem ortaya çıkardı. Ancak zirveye katılan dünya liderleri, silahlarda kullanılabilen malzemelere yönelik temel korumalar üzerinde anlaşmaya varamadı ve yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyumun (HEU) sivil nükleer işlevlerde kullanılmasına son verilmesi konusunda bir anlaşmaya varılamadı. Washington Nükleer Güvenlik Zirvesi'ndeki eksikliklerin çoğu, Mart 2012'deki Seul Nükleer Güvenlik Zirvesi'nde ele alındı. Harvard Üniversitesi Belfer Bilim ve Uluslararası İlişkiler Merkezi direktörü Graham Allison'a göre, Seul'deki Nükleer Güvenlik Zirvesi'nin hedefleri şunlara devam etmek: “Washington Zirvesi'nden bu yana kaydedilen ilerlemeyi değerlendirmek ve ek işbirliği tedbirleri önermek: (1) Nükleer terörizm tehdidiyle mücadele etmek, (2) nükleer malzemeleri ve ilgili tesisleri korumak ve (3) nükleer malzemelerin yasa dışı ticaretini önlemek." Medya kapsamı 2011 yılında İngiliz haber ajansı The Telegraph, Halid Şeyh Muhammed'in Guantanamo Körfezi'ndeki sorgulamalarına ilişkin sızdırılmış belgeler aldı. Belgelerde Halid'in, Usame bin Ladin'in Gönüllüler Koalisyonu tarafından yakalanması veya öldürülmesi halinde, El-Kaide'nin uyuyan bir hücresinin Avrupa'da "gizli bir yerde" bir "kitle imha silahı" patlatacağını söylediği ve "nükleer bir cehennem fırtınası" olacağına söz verdiği aktarılıyor. Usame bin Ladin'in 2011'de öldürülmesinden sonra böyle bir saldırı yaşanmadı. Ayrıca bakınız Kaynakça Alakalı eserler Byrne, John; Hoffman, Steven M. (1996). Governing the Atom: The Politics of Risk (Atomu Yönetmek: Risk Siyaseti), Transaction Publishers. Cooke, Stephanie (2009). In Mortal Hands: A Cautionary History of the Nuclear Age (Ölümlü Ellerde: Nükleer Çağın Uyarıcı Bir Hikâyesi), Black Inc. Lovins, Amory B.; Price, John H. (1975). Non-Nuclear Futures: The Case for an Ethical Energy Strategy (Nükleer Olmayan Gelecekler: Etik Bir Enerji Stratejisi Örneği), Ballinger Publishing Company, 1975, Dış bağlantılar Nükleer Terörizm Tehdidi | Nükleer Silahlar ve Terörist Tehditleri Harvard Kennedy Okulu öğretim üyeleri ve arkadaşlarından Nükleer Terörizm yayınları Ya teröristler nükleer silaha yönelirse?, Savunma Bilgi Merkezi Yıkıcı Nükleer Terörizmin Önlenmesi Dış İlişkiler Konseyi Teröristlerin nükleer ve radyolojik silah kullanımı? , Uluslararası Kızıl Haç İncelemesi "Teröristler Nükleer Silah Yapabilir mi?" , Nükleer Kontrol Enstitüsü Açıklamalı bibliyografya, Nükleer Sorunlar için Alsos Dijital Kütüphanesi Serpinti: Nükleer Saldırının Ardından - Life dergisinin slayt gösterisi Nükleer Acil Durum ve Radyasyon Kaynakları Uluslararası Proje - Forum «Nükleer Güvenlik – Nükleer Terörizm Eylemlerine Karşı Önlemler» masrelbalad.com Kategori:Nükleer silahlar Kategori:Nükleer terörizm Kategori:İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Nükleer terörizm

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi