Oliver Cromwell (25 Nisan 1599, Huntington - 3 Eylül 1658, Londra), İngiliz siyaset adamı, asker ve devlet yöneticisi olup İngiliz İç Savaşı'nda Parlamento güçlerinin zaferinde etkin rol oynamıştır. İngiltere'nin yönetim biçimini krallıktan cumhuriyete çevirmiş ama 1653'ten ölünceye kadar Devlet Koruyucu Lord unvanı ile ülkeyi tek başına idare etmiştir. Çocukluk ve Gençlik Yılları Annesi tarafından Tudor hanedanı sırasında devletin baş idareciliğini yapmış reformcu Thomas Cromwell'e dayanır. Oliver Cromwell 1599'da ülkenin doğusunda bulunan Hauntigton şehrinde iyi tanınmış bir çiftlik sahibi ailede doğmuştur. Yüksek tahsilini Cambridge Üniversitesi'nde yapmıştır. İngiliz devletinin resmi Protestan mezhebi dışında daha koyu dinsel ve yasama kaidelerine uymaya çalışan Püriten mezhebine bağlı olup çok dindar bir kişi idi. İngiliz hükûmeti tarafından din muhalifleri olarak devamlı sıkıştırıldıkları için genç Oliver Cromwell Amerika'ya göç etmeye karar vermişti ama krallık Püritenlerin göç etmesini yasaklayınca ailesi yanında kaldı. 1620'de Elizabeth Bourcier ile evlendi. 1628 yılında hayatının yönünü değiştiren bir olay olarak Londra Parlamentosu'na mebus olarak seçildi. Bu Parlamento'da özel siyah fakat tam uymayan sade giysileri ile ve yaptığı konuşmalardaki gösterdiği hararetli basitlik ve belagat oldu. Fakat bu Parlamento 1629'da feshedildi. Cromwell babasının çiftliğine çekilip çok dinsel inanış gösteren bir kırsal centilmen olarak yaşamaya başladı. 1640'ta sonradan Uzun Parlamento adı verilecek Parlamento'ya Cambridge Üniversitesi mebusu olarak seçildi. Bu Parlamento'da Papalık ve krallık konularında yaptığı çok telkin edici konuşmalarla tanındı. İngiliz Kralı I. Charles tarafından yapılan yüksek harcamaları karşılama için vergi arttırma gereğiyle çağrılmış olan bu Parlamento kralın istediği vergileri arttırmayı kabul etmediği için krala karşı düştü ve Ocak 1642'de Parlamento ile Kral I. Charles'in çekişmeleri bir İç Savaş'a dönüştü. Ülke Parlamento taraftarı ve Kral taraftarı olarak ikiye ayrıldı. Oliver Cromwell bu resmi Protestan mezhebi episkoplizm ve o mezhebin başı olan kralın aleyhinde olan gelişmeleri Tanrı'nın inanmayanlara karşı gönderdiği bir işaret olarak kabul etmekteydi ve bu çekişmede Tanrı'nın yeğlediği Puritanların bu mücadelede galip çıkacağına inanmıştı. Bir gentilmen-çiftçi olarak ve kırsal bir alanda yüksek tabakadan bir kişi olarak Oliver Cromwell çiftliğinde çalışanlara Parlamento tarafından kurulan yeni orduya yazılmaları izini vermişti. Kendisi de Parlamento hizmetinde subay olarak askerliğe başlamıştı. Siyaset yaşamı birçok çelişki ile doludur. Kurmuş olduğu parlamentoyu askerlere verdiği emirle dağıttırmış, dinde inanç özgürlüğünü savunurken, dine hakaret edenlere işkence uygulanmasına izin vermiştir. İrlanda'ya yaptığı bir seferden sonra Cromwell'in sağlık durumu kötülemiş, en sevdiği kızı Elizabeth'in kanserden öldüğü Ağustos 1658'de sıtmaya yakalanmış ve 3 Eylül'de Whitehall'da ölmüştür. Naaşı 10 Kasım'da gizlice Westminster Abbey'ye getirilerek toprağa verilmiş; 13 gün sonra da devlet töreni yapılmıştır. Rump Parlamentosunu dağıtma söylevi Rump Parlamentosu adıyla anılan, birbirleriyle hizip çatışmaları ile vakit geçirip hiçbir siyasi karar alamayan, hatta yeni parlamento üyelerini seçimi konusunda bile bocalayan bu yapıyı 20 Nisan 1653 günü General Oliver Cromwell 40 tüfekli asker eşliğinde aşağıdaki sözlerin ardından feshetmiştir: Oliver Cromwell'den sonra Oliver Cromwell'i oğlu Richard Cromwell Devlet Koruyucu Lord unvanını alarak takip etmiştir. Fakat kısa bir müddet sonra onun ülke idaresi yeteneğinin çok az olduğu görülmüş ve ülkenin bir siyasal ve ekonomik karmaşa gölgesi altına girdiği anlaşılmıştır. Bunun üzerine Commonwealth rejiminin İskoçya'ya gönderdiği vali olan General Monck monarşiyi tekrar geri getirme kararı ile İskoçya'dan ordusuyla gelip Şubat 1660'ta Parlamento'yu feshedip Richard Cromwell'i görevinden feragat ettirmiştir. Stuart Hanedanı'ndan (babası idam edilmiş kral I. Charles olan) II. Charles Londra'ya 23 Nisan 1661'de gelip taç giymiştir. Bu yeni Krallık rejimi İngiliz tarihçileri tarafından Restorasyon devri olarak anılır. Kral II. Charles yeniden tahta çıkınca, babasının idamının öcünü gayri-insanî uygarlık dışı bir şekilde almıştır. Sembolik olarak babası kral I. Charles'in idam edilmesinin 12. yıldönümünde, 30 Ocak 1661'de Oliver Cromwell'in gömülmüş cesedi Londra'nın Anglikan katedrali olan ve ünlü İngilizlerin mezarlarının bulunduğu "Westminster Abbey Katedrali" içindeki mezarından çıkartılmıştır. Cromwell'in cesedi zincirlere bağlanmış ve türlü işkencelerin ardından suçluların idam edildikleri Tyburn'da asılıp halka gösterilmiştir. Sonra Oliver Cromwell'in başı kesik cesedi işaretlenmemiş bir çukura atılmıştır. Aynı zamanda bu uygarlık dışı barbar muamele, I. Charles'ın idamına karar veren mahkemenin üyeleri olan Amiral Robert Blake, başhakim John Bradshaw ve Cromwell'in damadı General Henry Ireton'un cesetlerine de uygulanmıştır. Oliver Cromwell'in kesik başı ise bir kazığa geçirilmiş ve İngiltere Parlamentosu binasının en eski kısmı olan Westminster Hall'un çatısının tepesinde çakılmış; II. Charles'in hükümdarlığı süresince 1685'e kadar burada kalmıştır. Bundan sonra kazığa geçirilmiş Cromwell'in kafası birkaç kere el değiştirmiştir. Örneğin 1814'te Josiah Henry Wilkinson adlı bir kişi Cromwell'in kazığa takılı kafasının sahibi olmuştur. Ancak 1960'ta Cromwell'in kazığa takılı kafası bir mütevazı bir merasimle Cambridge Üniversitesi, Sidney Sussex Koleji bahçesinin bir köşesine gömülmüştür. Kaynakça Konuyla ilgili yazılan eserler Christopher Hill, 1640 İngiliz Devrimi, Kaynak Yayınları, 1983, Çeviren: Neyyir Kalaycıoğlu Dış bağlantılar Cambridge Universitesi "Oliver Cromwell Projesi" websitesi Kategori:1599 doğumlular Kategori:1658 yılında ölenler Kategori:17. yüzyılda İngilizler Kategori:17. yüzyıl liderleri Kategori:İngiliz siyasetçiler Kategori:Britanyalı cumhuriyetçiler Kategori
üritenler Kategori
arbe ile iktidara gelenler Kategori:Soykırım failleri
üritenler Kategoriarbe ile iktidara gelenler Kategori:Soykırım failleri