Ortanca

[bullvar_katip]

240px|sağ|küçükresim|H. macrophylla 240px|sağ|küçükresim|H. macrophylla 240px|sağ|küçükresim|H. m. Gakuajisai, dantel çiçekler Anayurdu Japonya olan ortanca (Hydrangea macrophylla),, 70-75 cinsiyle Asya ve Amerika'nın yerel bitkisi olup, gösterişli çiçekleri nedeniyle Dünyanın birçok yerinde yaygın olarak yetiştirilen, 1-3 metre arası boylanabilen, kışın yapraklarını döken, çalı gövdeli bir süs bitkisidir. En büyük tür çeşitliliği doğu Asya'da özellikle Kore, Çin ve Japonya'dadır. . Yaşam döngüsü Ortanca çiçekleri ilkbahar başından sonbahara kadar çıkar; en sık gövdelerin uçlarındaki çiçek başlarında (demet veya salkım şeklinde büyürler. Çiçek başlarında ya küçük gösterişsiz ya da çok büyük gösterişli çiçekler çıkar. Bu gösterişli çiçekler halka şeklinde veya küçük çiçeklerin dışına doğru uzanırlar. Yabani doğadaki bitkilerin gösterişli çiçekleri azdır veya hiç yoktur ancak ekilip yetiştirilenler büyük çiçeklerin çoğuna sahip olacak şekilde seçilir. Ortancalarda yaygın yetiştirilen "büyük yapraklı ortanca"yı kapsayan demet stili çiçek salkımına sahip iki çiçek düzenlemesi vardır. Paspas başına benzediği için adı paspas başı ortancalarının ponponlara benzeyen büyük yuvarlak çiçek başları vardır. Buna karşılık, dantelbaş ortancaların, gösterişli çanak yaprakları olan büyük çiçeklerin çevresinde halkalanmış küçük çiçekleri, yuvarlak ve düz çiçek başları olur. Ortanca çiçekleri kesildiğinde kolayca kurur ve yaprakları geniş yüzey alanı nedeniyle çabucak solar. Solan ortancayı tekrar canlandırmak için önce sapı kaynar suya batırılıp su alması sağlanır. Sonra yapraklara da su kazandırmak için yapraklar oda sıcaklığında suya daldırılır. Yetiştirilmesi ve kullanımı Lace-cap hydrangea Renkler ve toprak asitliği Hydrangea macrophylla çiçekleri mavi, kırmızı, pembe, açık mor veya koyu mor olabilir. Rengi toprak pH'ı'ndan etkilenir. Asitli bir toprak (pH 7'nin altında) genellikle maviye yakın çiçek rengi verirken alkali toprak (pH 7'nin üzerinde) çiçekleri daha pembe yapar. Bu, Alüminyum iyonlarının hiperbirikimli bitkiler tarafından alınabilmesi durumunda çiçek pigmentindeki renk değişikliğinden kaynaklanır. Peyzaj "Hydrangea macrophylla" nın çiçek açtığı iklimlerde, karışık bir çalı sınırına veya bir çiçek tarhının arkasına yerleştirin. Zengin yaprakları ve büyük boyutu, onu beyaz veya açık renkli çiçekler, hatta uzun ömürlü ve yıllık bitkiler için harika bir arka plan yapar. Sıcak iklimlerde H. macrophylla, gölgeli alanlara ve ormanlık bahçelere erken yaz rengi serpiştirmek için iyidir. Çok çiçek açması için en az budama önerilir. Çiçekler kolayca havayla kurutulur ve uzun ömürlüdür. "Hydrangea macrophylla", yetiştirilmesi özellikle zor bir bitki olarak görülmese de, çiçek açmayabilir. Bunun nedeni, çiçek tomurcuklarının soğuk kışın zarar görmesi, yeterince güneş ışığı almaması, çok fazla azotlu gübre veya yılın yanlış zamanında budama yapılması olabilir. H. macrophylla yaz sonunda çiçek tomurcukları oluşturur. Sonuçta, yaz sonu, sonbahar veya kış aylarında budama yapmak çıkacak çiçekleri yok edebilir. Kimya Phyllodulcin, hidrangenol ve bunların 8-O-glikozitleri ve thunberginol A ve F, H. macrophylla 'da bulunabilir. Thunberginol B, dihidroizokumarinler thunberginol C, D ve E, dihidroizokumarin glikozitler thunberginol G 3'-O-glikozit ve (-)-hidrangenol 4'-O-glukozit ve dört kaempferol ve kersetin oligoglikozit H. macrophylla var. thunbergii'nin işlenmiş yaprakları olan Hydrangeae Dulcis Folium 'da bulunabilir. Yapraklar ayrıca stilbenoid hidrangeik asit içerir. H. macrophylla 'deki kırmızı, leylak rengi, mor, menekşe ve mavi gibi çeşitli renkler, metalloantosiyanin'ler denilen metal iyonları ile kompleksler oluşturan basit bir antosiyanin olan delfinidin 3-glikozitten (myrtilin) geliştirilir. H. macrophylla'nın köklerinde lunularik asit, lunularin, 3,4'-dihidroksistilben ve lunularik asidin bir glikozidi bulunmuştur. Hidrajin, kumarin umbelliferon için başka bir isimdir ve bitkinin olası zehirliliğinden sorumlu olabilir. Kültür ırkları İki ana tip H. macrophylla çeşitleri "mophead" (tr: paspaskafa) ve "lacecap" (tr: dantelşapka) olarak adlandırılır. Bazı popüler ortanca kültivarları şunlardır ( olarak işaretlenenler, Royal Horticultural Society'nin (tr: Kraliyet Bahçıvanlık Derneği) Bahçe Liyakat Ödülü'nü kazandı.): 'All Summer Beauty (tr:Tüm Yaz Güzeli)'; soğuğa dayanıklı, çiçekli paspas kafa 'Alpengluhen'; koyu kırmızı renkli paspas kafa 'Altona' ; büyük gül kırmızısı çiçekleri olan küçük bitki 'Ami Pasquier' ; çiçekli, şarap pembesinden maviye kadar değişen renklerde paspas kafa 'Ayesha'; kümeler halinde küçük, çanak gibi, leylak benzeri çiçekler 'Bailmer' (Endless Summer olarak pazarlanır) sürekli çiçek açan, pembeden maviye paspas kafa 'Beauté Vendômoise'; dev beyazımsı pembe dantel şapkalı 'Blaumeise' ; İsviçre'de-yetiştirilmiş "Teller" mavi dantel şapka 'Blue Bonnet'; dayanıklı, mavi paspas kafa 'Blue Wave'; sağlam açık pembe ila açık mavi dantel şapka 'Blushing Bride'; soğuğa dayanıklı, sürekli çiçek açan beyaz paspas baş 'Cocktail'; yumurtamsı, tırtıklı çanak yaprakları ile gür çalı 'Europa' ; küçük, derin pembe paspas kafa 'Forever Pink'; pembe paspas kafa 'Générale Vicomtesse de Vibraye' ; küçük, soğuğa dayanıklı, Fransız kökenli pembeden maviye paspas kafa 'Hamburg'; koyu renkli pembeden maviye paspas kafa 'Harlequin'; picoteed pembe ila mor paspas kafa 'Lady in Red'; gül kırmızısı büyük dantel şapkalı çiçekler 'Lanarth White' ; beyaz dantel şapkalı 'Lilacina'; soğuğa ve hastalığa dayanıklı pembeden maviye lacivert renklidir 'Love You Kiss' ; kırmızı kenarlı beyaz çiçekler, dantel şapka 'Madame Emile Mouillère' ; 'ye kadar büyüyen küçük çalı, beyaz çiçekleri 'Marechal Foch';eski moda pembeden maviye paspas kafa 'Mariesii Grandiflora'; mavi veya pembe ve beyaz dantel şapka 'Mariesii Lilacina' ; leylak rengi pembe veya mavi dantel şapka 'Mariesii Perfecta'; mavi veya mavi ve pembe, dantel şapka 'Masja'; gür ve küçük, koyu pembe ila pembe paspas kafası 'Möwe'; gül kırmızısı ve krem dantel şapkalı 'Nigra'; pembe veya mavi paspas baş, siyah saplı 'Nikko Blue'; popüler, soğuğa dayanıklı pembeden maviye paspas kafa 'Pia'; cüce pembeden morumsu maviye paspas kafa 'Penny Mac'; soğuğa dayanıklı, pembeden maviye paspas kafa 'Rotschwantz’ ; koyu kırmızı ve beyaz dantel şapka 'Soeur Therese'; dayanıklı, sağlam beyaz paspas kafa 'Taube'; Swiss-bred "Teller", pembeden maviye dantel şapka 'Tokyo Delight' ; leylak rengi pembe ve beyaz dantel şapka 'Twist-N-Shout'; sürekli çiçek açan, dayanıklı pembeden maviye dantel şapka 'Veitchii' ; mavi ve beyaz dantel şapka 'Westfalen' ; küçük, kızıl-mor paspas başı 'Zorro’ ; parlak mavi dantel şapka 'Beaute Vendomoise' (kocaman ortanca) 'Big Smile' macrophylla x serrata hybrid (ortanca) 'Blue Bonnet' 'Blue Wave' 'Bluebird' 'Endless Summer' (İngilizce: perpetual bloomer)(= sürekli kızaran ortanca ?) 'Forever Pink' 'Lilicana' 'Nikko Blue' (İngilizce: perpetual bloomer)(= sürekli kızaran ortanca ?) 'Pia' (cüce ortanca) 'Red Star' (pH göre: çok koyu mavi veya kırmızı renkli ortanca) 'Sister Theresa' 'Taube' (çok sevmiş bir İsviçre ortanca) 'Veitchii' Galeri Kaynakça Dış bağlantılar http://www.hydrangeashydrangeas.com/ http://www.floridata.com/ref/h/hydran_m.cfm https://web.archive.org/web/20071013011010/http://hgic.clemson.edu/factsheets/HGIC1067.htm Hydrangea Thoughts I Kategori:Hydrangeaceae Kategori:Japonya florası Kategori:Asya'daki bahçe bitkileri Kategori:Çalılıklar