Pardus (Yazıldığı gibi okunur.), Türkiye'de TÜBİTAK ULAKBİM tarafından geliştirilen bir GNU/Linux dağıtımı olan işletim sistemi. Planlamasına 2003 yılında başlanmış olup, ilk kararlı sürümü 27 Aralık 2005’te yayınlanmıştır. Pardus adı, Anadolu parsının bilimsel adı olan Panthera pardus tullianadan gelmektedir. Pardus ilk sürümden 2011.2 sürümüne kadar herhangi bir başka Linux dağıtımı temel alınmadan kendine özgü projelerle geliştirilmiş olup, 2013 yılında yayınlanan Pardus 2013 sürümü ile beraber Debian tabanına geçilmiştir. 2011 yılı son aylarından itibaren TÜBİTAK bünyesinde yeniden yapılanma çalışmaları neticesinde yönetici ve geliştirici ekip dağıtılarak tasfiye edilmiştir. 2012 yılında TÜBİTAK, Pardus projesi için tekrar geliştirici istihdam etmiş ve o güne kadar Pardus projesi kapsamında geliştirilmiş olan PİSİ paket yönetim sistemi, COMAR yapılandırma yöneticisi, YALI kurulum aracı, Müdür açılış sistemi, Kaptan ilk ayar sihirbazı ve diğer tüm projeleri terk edilerek Debian tabanına geçilmiştir. Kararlı sürümü 25 Ocak 2013'te yayınlanan "Pardus 2013 Anadolu Parsı" sürümüyle beraber artık Pardus, Debian tabanlı bir Linux dağıtımı haline gelmiştir. Terk edilen eski Pardus projeleri ise gönüllüler tarafından yürütülen Pisi Linux projesi kapsamında sürdürülmektedir. Resmi deposu
ardus 1.0-Yali.png|küçükresim|210px|sağ|Pardus'un ilk kararlı sürümü olan Pardus 1.0'da YALI kurulum aracından bir görüntü]] 2003 yılının önemli bir bölümünde TÜBİTAK tarafından ulusal bir dağıtımın gerekliliği, dünyada benzer uygulamalar, yazılım sektörünün mevcut durumu ve eğilimleri araştırıldı. Ülkenin bilgi teknolojisi alanındaki insan kaynağı, yerel yazılım sektörünün yetenekleri ve rekabet unsurları incelendi. Tüm bulgular ışığında, 2003 yılı yazında, bir ulusal işletim sistemi dağıtımı oluşturmanın yerinde bir karar olduğu sonucuna varılarak somut düzeyde planlama işine girişildi. Mevcut işletim sistemleri, başta Linux olmak üzere incelendi, açık kaynak yazılım metodolojisi (yöntem bilimi) ve felsefesi ayrıntılı olarak çalışıldı. Hedef, bir dağıtım oluşturmanın ötesinde, bu dağıtımı sürekli kılabilecek düzenlemeci yapıyı da kurmak olduğundan yazılım sektöründe, özellikle açık kaynak çerçevesinde, kullanılabilecek iş örnekleri irdelendi. Bu incelemeler sonrasında, 2003 yılı sonbaharında, Linux temelli, açık kaynaklı, olabildiğince GPL lisanslama yöntemini kullanan bir işletim sistemi dağıtımı oluşturulmasına karar verildi. Pardus Projesi'nin hayata geçmesi, 2004 yılı başında teknik ekibin çekirdeğinin oluşturulmasıyla başladı. Bu aşamada Türkiye'nin Linux geçmişi, mevcut ve planlanan dağıtımlar, açık kaynak ve Linux topluluğu ve girişimleri de göz önüne alınarak, var olan bilgi birikimi ve deneyimden en üst düzeyde yararlanmanın yolları arandı. Sonuçta ulusal işletim sistemi geliştirilmesinde görev alması en uygun kişiler Türkiye'nin dört bir yanından seçilerek TÜBİTAK/UEKAE bünyesinde bir araya geldiler. 2004 yılının önemli bir kısmı teknik seçeneklerin değerlendirilmesi ile geçti. Farklı Linux dağıtımları incelendi, mevcut dağıtımlardaki eksiklikler, olası gelişim alanları, yapılması gerekenler ve bunların iş gücü ve kaynak gereksinimleri irdelendi. Hedef kitlenin kim olacağı üzerinde beyin fırtınaları yapıldı, bunun sonucu olarak yol haritası seçenekleri belirlendi. 2004 yılı Ekim ayında bu teknik değerlendirmeler sonuçlandı ve yayınlanan Proje Ana Sözleşmesi ile amaç, yöntem ve takvim belirlendi. Pardus'un “bilişim okuryazarlığına sahip bilgisayar kullanıcılarının temel masaüstü ihtiyaçlarını hedefleyen” bir işletim sistemi olmasına, “mevcut Linux dağıtımlarının üstün taraflarını kavram, mimari ya da kod olarak kullanmasına”, ancak “otonom sisteme evrilebilecek bir yapılandırma çerçevesi ve araçları ile kurulum, yapılandırma ve kullanım kolaylığı sağlamasına” karar verildi. Teknik hedefi ve yöntemi belirlenen tasarı hızla ilerlemeye başladı ve 1 Şubat 2005 tarihinde ilk ürün olan Pardus Çalışan CD 1.0 yayımlandı. Tasarının amaçları ve teknik yaklaşımı hakkında Linux topluluğunu ve kullanıcıları bilgilendirmeyi amaçlayan Çalışan CD (canlı CD) beklenenin üzerinde ilgi gördü. Sonrasında geliştirme daha çok özgün yenilik tasarılarına yoğunlaştırıldı ve nihayet 27 Aralık 2005'te Pardus'un ilk kurulabilir sürümü olan Pardus 1.0, ağ üzerinden yayımlanmaya başladı. Pardus 2011.2 sürümüne kadar kendine özgü PİSİ paket yönetim sistemini kullanan özgün bir Linux dağıtımı olarak yoluna devam etti. Yeniden yapılanma dönemi 2011 yılının son aylarından itibaren TÜBİTAK bünyesinde yeniden yapılanma çalışmaları neticesinde proje yöneticileri ve geliştirici ekip dağıtılarak tasfiye edildi. İdari ve teknolojik olarak köklü değişikliklerin yaşandığı bu süreçte son sürüm olan Pardus 2011 sürümünün bakımı yapılmadı. Mevcut sürümlerin bakımlarının ve yeniden yapılanma çalışmalarının içeriği konusunda resmî açıklamaların yapılmaması Pardus kullanıcıları arasında projenin sona erdiğine dair haberlerin yayılmasına neden oldu. Ocak 2012'de Pardus 2011 bireysel sürümüne güncelleme desteğinin sona erdiği e-posta listeleri üzerinden duyuruldu. 2 Mart 2012'de projenin resmî sitesinden 23-24 Mart 2012 tarihlerinde “Pardus’un Yarını Çalıştayı” adında, projenin yeniden nasıl sürdürüleceğine dair bir çalışma yapılacağı açıklandı. Sadece davetlilere açık olan çalıştayda Pardus hakkında kararlar alacak bir kurul oluşturulmasına ve bu kurulun aşağıdaki üyelerden oluşmasına karar verildi. Ayrıca kurul üyelerinin kendi temsil ettikleri topluluklardan seçim yoluyla belirleneceği ve Pardus’un en önemli hedefinin en iyi Türkçe desteği veren işletim sistemi haline gelmek olduğu belirtildi. 19 Haziran 2012 tarihinde ULAKBİM Başkanı Dr. Ahmet Kaplan ve Pardus Proje Yöneticisi Abdullah Erol projenin hedeflerini açıkladıkları bir basın toplantısı düzenlediler. Abdullah Erol'un proje yöneticisi olduğu bu toplantı ile kamuoyu tarafından öğrenildi. Toplantıda özetle FATİH Projesindeki akıllı tahtalarda Pardus kullanılacağı, yeni bir kurumsal sürüm hazırlandığı, sunucu ve mobil sürümler yapılacağı ve özel sektörle işbirliklerine gidileceği belirtildi. Bu vaatler Pardus topluluğu tarafından şüphe ile karşılandı (Abdullah Erol 2016 yılı Ağustos ayında FETÖ soruşturmaları kapsamında görevinden alındı ). Pardus danışma kurulu ilk toplantısını 29 Haziran 2012 tarihinde Ankara'da ULAKBİM'de yaptı. Fakat toplantıdan bir gün önce projenin bir Debian derlemesini bazı ekran görüntülerini değiştirerek Pardus 2011 adı altında FATİH projesi kapsamındaki akıllı tahtalara yüklediği ve okullara dağıttığı ortaya çıktı. Toplantıda TÜBİTAK'ın mevcut sözleşmeleri ve taahhütleri gereği akıllı tahtalara yüklemek ve bazı kurumlardaki masaüstü bilgisayarlardaki Pardus sürümlerini hızlıca güncellemek için Debian dağıtımını kullandığı, Pardus için geliştirilen PİSİ gibi projelerin bu yeni Debian sürümüne eklenemediği, akıllı tahtaların da Pardus ile çalıştırılamadığı için Debian kullanıldığı, bu işlemler için Vestel firması ile işbirliği yapıldığı öğrenildi (Oysa CEBİT 2011'de Pardus çalıştıran bir akıllı tahta sunulmuştu). Ayrıca Danışma Kurulu'nun henüz resmî olarak kurulmamış olduğu, bunun için TÜBİTAK bilim kurulunun yetki devri işlemi yapması gerektiği ortaya çıktı. Bu şartlar altında üyeler TÜBİTAK'ın onaylanmasını istediği bazı kararları (Debian sürümü hakkında) onaylamadı ve kurulun resmî oluşumunun tamamlamasının beklenmesine karar verildi. Ayrıca Pardus hakkında kararları vereceği çalıştayda tespit edilmiş olan Danışma Kurulu toplanmadan ve kamuoyuna bilgilendirme yapılmadan TÜBİTAK'ın Pardus'un yeni sürümünde Debian'ı kullanmaya karar vermiş olması ve toplantının kurulun resmî oluşumu açısından daha erken yapılmamış olması Pardus topluluğunda şaşkınlıkla karşılandı. Fakat TÜBİTAK danışma kurulunu bir daha toplamadı ve bu kurul işlev kazanamadı. 2012 yılı ilk yarısında Fatih Projesi kapsamında okullara gönderilen etkileşimli tahtalarda Pardus logolu Debian işletim sisteminin kullanıldığı görüldü. 2012 yılı ikinci yarısında TÜBİTAK yeni geliştiriciler istihdam ederek yeni sürüm hazırlıklarına başladı. 25 Ocak 2013'te Debian tabanlı ilk kararlı Pardus sürümü "Pardus 2013 Anadolu Parsı" adı ile yayınlandı. Böylece Pardus projesi kapsamında 2012 yılına kadar geliştirilmiş olan Pardus'a özgü PİSİ paket yönetim sistemi, ÇOMAR yapılandırma yöneticisi, YALI kurulum aracı, Müdür açılış sistemi, Kaptan ilk ayar sihirbazı ve diğer irili ufaklı tüm projeler terk edilerek tamamen Debian tabanına geçilmiş oldu. Terk edilen Pardus projeleri 2013 yılında yayınlanan Pardus 2013 sürümü ile beraber Debian tabanına geçilmiştir. Debian tabanına geçilmeden önce Pardus projesi kapsamında üretilen belli başlı özgün projeler aşağıda listelenmiştir. Bu projeler ile ilgili teknik dokümanlara developer.pardus.org.tr adresinden ulaşabilir. Pardus Alt projeleri Yeni dönemde Linux dağıtımının bileşenleri yerine, göç projelerinde kamu ve özel kurumların ihtiyaç duyacağı araçların geliştirilmesine önem verilen projede, şu ürünler geliştirilmiştir: Ahtapot (Açık Kaynak Kodlu Bütünleşik Siber Güvenlik Sistemi) Engerek (Kimlik Yönetim Sistemi) ETAP (Etkileşimli Tahta Arayüzü Projesi) LiderAhenk (Merkezi Yönetim Sistemi) Sürümler Pardus 2013 sürümü öncesindeki dönemde kurumsal kullanıcılara yönelik "Pardus Kurumsal" sürümleri ve bireysel kullanıcılara yönelik "2000 serisi sürümler" adı altında iki farklı sürüm yayımlanmıştır. Pardus 2013 sürümünden itibaren ise Kurumsal, Sunucu ve Fatih sürümü olmak üzere Pardus'un 3 ayrı sürümü yayımlanmaya başlamıştır. Kurumsal sürüm, kurum ve kuruluşların ihtiyaçları göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Fatih sürümü ise FATİH Projesindeki akıllı tahtalarda kullanmak üzere hazırlanmıştır. Pardus'un ana sürümleri daha sonra şu şekilde çeşitlenmiştir: Pardus XFCE Pardus GNOME Pardus Sunucu Pardus ETAP Pardus AArch64 Pardus Raspberry Pi Bunların dışında, gerek masaüstü ortam bulunmayan Sunucu sürümüne, gerekse XFCE veya GNOME masaüstü ortamı sürümlerine kullanıcılar tarafından KDE Plasma 5, Cinnamon gibi çeşitli farklı masaüstü ortamları da kurulabilmektedir. PİSİ tabanlı sürümler (2005 - 2011) Debian tabanlı sürümler (2013 ve sonrası) Sosyal etkinlikler ve katılımlar Google Summer of Code: Pardus, Google'ın öğrencilerle staj ve kendini geliştirme imkânı ile tasarılara geliştirici ve katkı sağlamayı amaçladığı açık kaynak tasarısı Google Summer of Code'a 2008 ve 2009 olmak üzere iki kere katılmıştır. Bu organizasyona ilk katılan Türk tasarısı Pardus olmuştur. CeBIT Eurasia Bilişim Fuarı: Bazı dönemlerde Pardus hakkındaki gelişmeleri halka duyurmak ve tasarıya olan ilgiyi arttırmak amacıyla CeBIT Eurasia Bilişim Fuarı'na katılım sağlanmaktadır. 2006, 2008, 2009, 2010, 2011,2013 ve 2014 fuarlarında Pardus standı kurulmuştur. ICT SUMMIT NOW Bilişim Zirvesi'14: 2014 yılında bu etkinlikte yer alınmıştır. Bilişim 2014 TBD 31. Ulusal Bilişim Kurultayı: CITEX 2014 Ankara Bilişim Fuarı: Bu etkinliğe Gümüş sponsorluk ile katkıda bulunulmuş ve Pardus standı kurulmuştur. 3. Verimlilik ve Teknoloji Fuarı: 9-12 Haziran 2021 tarihleri arasında Ankara ATO Congresium Fuar ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilen fuarda Pardus Projesi, ETAP yüklü etkileşimli tahta ve Pardus deneyimini yaşatan bilgisayarları sergiledi. Teknofest 2021 Teknofest 2022 Galeri Ayrıca bakınız Pisi Linux Linux Özgür yazılım Türkiye'de özgür yazılımın geçmişi Debian Özgürlük İçin Dış bağlantılar pardus.org.tr : Pardus Projesi'nin resmî ağ sayfası gonullu.pardus.org.tr : Pardus topluluk portalı DistroWatch : DistroWatch'da Pardus sayfası Pardus Yolu : Pardus gönüllüleri sayfası Yabancı dillerde bazı Pardus incelemeleri Pardus 2013: LinuxUser , Blogspot Pardus 2011: LinuxBSDos , LinuxBSDos , DistroWatch , Dedoimedo , Blogspot, LinuxBSDos Pardus 2009: LinuxBSDos , Blogspot, Wordpress , LinuxBSDos , DistroWatch , IT Lure Pardus 2008: Linux.com, Fosswire , Junauza , Wordpress Pardus 2007:' Junauza , Linux.com, Seopher.com, DistroWatch Kaynakça Kategori:İşletim sistemleri Kategori:Linux dağıtımları
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
TÜBİTAK ULAKBİM tarafından geliştirilmesine devam eden Pardus'un en güncel sürümü Pardus 23'tir. "Ay Yıldız" 30 Ağustos 2023 tarihinde yayınlandı. Tarihçe Oluşum süreci sol|küçükresim|Pardus çekirdek ekibi [[Dosyaardus 1.0-Yali.png|küçükresim|210px|sağ|Pardus'un ilk kararlı sürümü olan Pardus 1.0'da YALI kurulum aracından bir görüntü]] 2003 yılının önemli bir bölümünde TÜBİTAK tarafından ulusal bir dağıtımın gerekliliği, dünyada benzer uygulamalar, yazılım sektörünün mevcut durumu ve eğilimleri araştırıldı. Ülkenin bilgi teknolojisi alanındaki insan kaynağı, yerel yazılım sektörünün yetenekleri ve rekabet unsurları incelendi. Tüm bulgular ışığında, 2003 yılı yazında, bir ulusal işletim sistemi dağıtımı oluşturmanın yerinde bir karar olduğu sonucuna varılarak somut düzeyde planlama işine girişildi. Mevcut işletim sistemleri, başta Linux olmak üzere incelendi, açık kaynak yazılım metodolojisi (yöntem bilimi) ve felsefesi ayrıntılı olarak çalışıldı. Hedef, bir dağıtım oluşturmanın ötesinde, bu dağıtımı sürekli kılabilecek düzenlemeci yapıyı da kurmak olduğundan yazılım sektöründe, özellikle açık kaynak çerçevesinde, kullanılabilecek iş örnekleri irdelendi. Bu incelemeler sonrasında, 2003 yılı sonbaharında, Linux temelli, açık kaynaklı, olabildiğince GPL lisanslama yöntemini kullanan bir işletim sistemi dağıtımı oluşturulmasına karar verildi. Pardus Projesi'nin hayata geçmesi, 2004 yılı başında teknik ekibin çekirdeğinin oluşturulmasıyla başladı. Bu aşamada Türkiye'nin Linux geçmişi, mevcut ve planlanan dağıtımlar, açık kaynak ve Linux topluluğu ve girişimleri de göz önüne alınarak, var olan bilgi birikimi ve deneyimden en üst düzeyde yararlanmanın yolları arandı. Sonuçta ulusal işletim sistemi geliştirilmesinde görev alması en uygun kişiler Türkiye'nin dört bir yanından seçilerek TÜBİTAK/UEKAE bünyesinde bir araya geldiler. 2004 yılının önemli bir kısmı teknik seçeneklerin değerlendirilmesi ile geçti. Farklı Linux dağıtımları incelendi, mevcut dağıtımlardaki eksiklikler, olası gelişim alanları, yapılması gerekenler ve bunların iş gücü ve kaynak gereksinimleri irdelendi. Hedef kitlenin kim olacağı üzerinde beyin fırtınaları yapıldı, bunun sonucu olarak yol haritası seçenekleri belirlendi. 2004 yılı Ekim ayında bu teknik değerlendirmeler sonuçlandı ve yayınlanan Proje Ana Sözleşmesi ile amaç, yöntem ve takvim belirlendi. Pardus'un “bilişim okuryazarlığına sahip bilgisayar kullanıcılarının temel masaüstü ihtiyaçlarını hedefleyen” bir işletim sistemi olmasına, “mevcut Linux dağıtımlarının üstün taraflarını kavram, mimari ya da kod olarak kullanmasına”, ancak “otonom sisteme evrilebilecek bir yapılandırma çerçevesi ve araçları ile kurulum, yapılandırma ve kullanım kolaylığı sağlamasına” karar verildi. Teknik hedefi ve yöntemi belirlenen tasarı hızla ilerlemeye başladı ve 1 Şubat 2005 tarihinde ilk ürün olan Pardus Çalışan CD 1.0 yayımlandı. Tasarının amaçları ve teknik yaklaşımı hakkında Linux topluluğunu ve kullanıcıları bilgilendirmeyi amaçlayan Çalışan CD (canlı CD) beklenenin üzerinde ilgi gördü. Sonrasında geliştirme daha çok özgün yenilik tasarılarına yoğunlaştırıldı ve nihayet 27 Aralık 2005'te Pardus'un ilk kurulabilir sürümü olan Pardus 1.0, ağ üzerinden yayımlanmaya başladı. Pardus 2011.2 sürümüne kadar kendine özgü PİSİ paket yönetim sistemini kullanan özgün bir Linux dağıtımı olarak yoluna devam etti. Yeniden yapılanma dönemi 2011 yılının son aylarından itibaren TÜBİTAK bünyesinde yeniden yapılanma çalışmaları neticesinde proje yöneticileri ve geliştirici ekip dağıtılarak tasfiye edildi. İdari ve teknolojik olarak köklü değişikliklerin yaşandığı bu süreçte son sürüm olan Pardus 2011 sürümünün bakımı yapılmadı. Mevcut sürümlerin bakımlarının ve yeniden yapılanma çalışmalarının içeriği konusunda resmî açıklamaların yapılmaması Pardus kullanıcıları arasında projenin sona erdiğine dair haberlerin yayılmasına neden oldu. Ocak 2012'de Pardus 2011 bireysel sürümüne güncelleme desteğinin sona erdiği e-posta listeleri üzerinden duyuruldu. 2 Mart 2012'de projenin resmî sitesinden 23-24 Mart 2012 tarihlerinde “Pardus’un Yarını Çalıştayı” adında, projenin yeniden nasıl sürdürüleceğine dair bir çalışma yapılacağı açıklandı. Sadece davetlilere açık olan çalıştayda Pardus hakkında kararlar alacak bir kurul oluşturulmasına ve bu kurulun aşağıdaki üyelerden oluşmasına karar verildi. Ayrıca kurul üyelerinin kendi temsil ettikleri topluluklardan seçim yoluyla belirleneceği ve Pardus’un en önemli hedefinin en iyi Türkçe desteği veren işletim sistemi haline gelmek olduğu belirtildi. 19 Haziran 2012 tarihinde ULAKBİM Başkanı Dr. Ahmet Kaplan ve Pardus Proje Yöneticisi Abdullah Erol projenin hedeflerini açıkladıkları bir basın toplantısı düzenlediler. Abdullah Erol'un proje yöneticisi olduğu bu toplantı ile kamuoyu tarafından öğrenildi. Toplantıda özetle FATİH Projesindeki akıllı tahtalarda Pardus kullanılacağı, yeni bir kurumsal sürüm hazırlandığı, sunucu ve mobil sürümler yapılacağı ve özel sektörle işbirliklerine gidileceği belirtildi. Bu vaatler Pardus topluluğu tarafından şüphe ile karşılandı (Abdullah Erol 2016 yılı Ağustos ayında FETÖ soruşturmaları kapsamında görevinden alındı ). Pardus danışma kurulu ilk toplantısını 29 Haziran 2012 tarihinde Ankara'da ULAKBİM'de yaptı. Fakat toplantıdan bir gün önce projenin bir Debian derlemesini bazı ekran görüntülerini değiştirerek Pardus 2011 adı altında FATİH projesi kapsamındaki akıllı tahtalara yüklediği ve okullara dağıttığı ortaya çıktı. Toplantıda TÜBİTAK'ın mevcut sözleşmeleri ve taahhütleri gereği akıllı tahtalara yüklemek ve bazı kurumlardaki masaüstü bilgisayarlardaki Pardus sürümlerini hızlıca güncellemek için Debian dağıtımını kullandığı, Pardus için geliştirilen PİSİ gibi projelerin bu yeni Debian sürümüne eklenemediği, akıllı tahtaların da Pardus ile çalıştırılamadığı için Debian kullanıldığı, bu işlemler için Vestel firması ile işbirliği yapıldığı öğrenildi (Oysa CEBİT 2011'de Pardus çalıştıran bir akıllı tahta sunulmuştu). Ayrıca Danışma Kurulu'nun henüz resmî olarak kurulmamış olduğu, bunun için TÜBİTAK bilim kurulunun yetki devri işlemi yapması gerektiği ortaya çıktı. Bu şartlar altında üyeler TÜBİTAK'ın onaylanmasını istediği bazı kararları (Debian sürümü hakkında) onaylamadı ve kurulun resmî oluşumunun tamamlamasının beklenmesine karar verildi. Ayrıca Pardus hakkında kararları vereceği çalıştayda tespit edilmiş olan Danışma Kurulu toplanmadan ve kamuoyuna bilgilendirme yapılmadan TÜBİTAK'ın Pardus'un yeni sürümünde Debian'ı kullanmaya karar vermiş olması ve toplantının kurulun resmî oluşumu açısından daha erken yapılmamış olması Pardus topluluğunda şaşkınlıkla karşılandı. Fakat TÜBİTAK danışma kurulunu bir daha toplamadı ve bu kurul işlev kazanamadı. 2012 yılı ilk yarısında Fatih Projesi kapsamında okullara gönderilen etkileşimli tahtalarda Pardus logolu Debian işletim sisteminin kullanıldığı görüldü. 2012 yılı ikinci yarısında TÜBİTAK yeni geliştiriciler istihdam ederek yeni sürüm hazırlıklarına başladı. 25 Ocak 2013'te Debian tabanlı ilk kararlı Pardus sürümü "Pardus 2013 Anadolu Parsı" adı ile yayınlandı. Böylece Pardus projesi kapsamında 2012 yılına kadar geliştirilmiş olan Pardus'a özgü PİSİ paket yönetim sistemi, ÇOMAR yapılandırma yöneticisi, YALI kurulum aracı, Müdür açılış sistemi, Kaptan ilk ayar sihirbazı ve diğer irili ufaklı tüm projeler terk edilerek tamamen Debian tabanına geçilmiş oldu. Terk edilen Pardus projeleri 2013 yılında yayınlanan Pardus 2013 sürümü ile beraber Debian tabanına geçilmiştir. Debian tabanına geçilmeden önce Pardus projesi kapsamında üretilen belli başlı özgün projeler aşağıda listelenmiştir. Bu projeler ile ilgili teknik dokümanlara developer.pardus.org.tr adresinden ulaşabilir. Pardus Alt projeleri Yeni dönemde Linux dağıtımının bileşenleri yerine, göç projelerinde kamu ve özel kurumların ihtiyaç duyacağı araçların geliştirilmesine önem verilen projede, şu ürünler geliştirilmiştir: Ahtapot (Açık Kaynak Kodlu Bütünleşik Siber Güvenlik Sistemi) Engerek (Kimlik Yönetim Sistemi) ETAP (Etkileşimli Tahta Arayüzü Projesi) LiderAhenk (Merkezi Yönetim Sistemi) Sürümler Pardus 2013 sürümü öncesindeki dönemde kurumsal kullanıcılara yönelik "Pardus Kurumsal" sürümleri ve bireysel kullanıcılara yönelik "2000 serisi sürümler" adı altında iki farklı sürüm yayımlanmıştır. Pardus 2013 sürümünden itibaren ise Kurumsal, Sunucu ve Fatih sürümü olmak üzere Pardus'un 3 ayrı sürümü yayımlanmaya başlamıştır. Kurumsal sürüm, kurum ve kuruluşların ihtiyaçları göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Fatih sürümü ise FATİH Projesindeki akıllı tahtalarda kullanmak üzere hazırlanmıştır. Pardus'un ana sürümleri daha sonra şu şekilde çeşitlenmiştir: Pardus XFCE Pardus GNOME Pardus Sunucu Pardus ETAP Pardus AArch64 Pardus Raspberry Pi Bunların dışında, gerek masaüstü ortam bulunmayan Sunucu sürümüne, gerekse XFCE veya GNOME masaüstü ortamı sürümlerine kullanıcılar tarafından KDE Plasma 5, Cinnamon gibi çeşitli farklı masaüstü ortamları da kurulabilmektedir. PİSİ tabanlı sürümler (2005 - 2011) Debian tabanlı sürümler (2013 ve sonrası) Sosyal etkinlikler ve katılımlar Google Summer of Code: Pardus, Google'ın öğrencilerle staj ve kendini geliştirme imkânı ile tasarılara geliştirici ve katkı sağlamayı amaçladığı açık kaynak tasarısı Google Summer of Code'a 2008 ve 2009 olmak üzere iki kere katılmıştır. Bu organizasyona ilk katılan Türk tasarısı Pardus olmuştur. CeBIT Eurasia Bilişim Fuarı: Bazı dönemlerde Pardus hakkındaki gelişmeleri halka duyurmak ve tasarıya olan ilgiyi arttırmak amacıyla CeBIT Eurasia Bilişim Fuarı'na katılım sağlanmaktadır. 2006, 2008, 2009, 2010, 2011,2013 ve 2014 fuarlarında Pardus standı kurulmuştur. ICT SUMMIT NOW Bilişim Zirvesi'14: 2014 yılında bu etkinlikte yer alınmıştır. Bilişim 2014 TBD 31. Ulusal Bilişim Kurultayı: CITEX 2014 Ankara Bilişim Fuarı: Bu etkinliğe Gümüş sponsorluk ile katkıda bulunulmuş ve Pardus standı kurulmuştur. 3. Verimlilik ve Teknoloji Fuarı: 9-12 Haziran 2021 tarihleri arasında Ankara ATO Congresium Fuar ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilen fuarda Pardus Projesi, ETAP yüklü etkileşimli tahta ve Pardus deneyimini yaşatan bilgisayarları sergiledi. Teknofest 2021 Teknofest 2022 Galeri Ayrıca bakınız Pisi Linux Linux Özgür yazılım Türkiye'de özgür yazılımın geçmişi Debian Özgürlük İçin Dış bağlantılar pardus.org.tr : Pardus Projesi'nin resmî ağ sayfası gonullu.pardus.org.tr : Pardus topluluk portalı DistroWatch : DistroWatch'da Pardus sayfası Pardus Yolu : Pardus gönüllüleri sayfası Yabancı dillerde bazı Pardus incelemeleri Pardus 2013: LinuxUser , Blogspot Pardus 2011: LinuxBSDos , LinuxBSDos , DistroWatch , Dedoimedo , Blogspot, LinuxBSDos Pardus 2009: LinuxBSDos , Blogspot, Wordpress , LinuxBSDos , DistroWatch , IT Lure Pardus 2008: Linux.com, Fosswire , Junauza , Wordpress Pardus 2007:' Junauza , Linux.com, Seopher.com, DistroWatch Kaynakça Kategori:İşletim sistemleri Kategori:Linux dağıtımları